Лойиҳа бошқаруви

 
Смета 
Миқдорий смета (миқдорий ўлчовлар учун тайёрланган) бу иш 
учун зарур бўлган буюмлар ва лойиҳалар учун зарур бўлган миқдор-
ларни батафсил баён қиладиган ҳужжатдир. Бу асосан ҳужжатдан 
таржима қилинган мавзуларни тавсифлаш ва ўлчашга асосланади, 
масалан меъмор, қурилиш муҳандиси, М&Е муҳандиси, ландшафт 
архитектори ва интерьер дизайнери томонидан ишлаб чиқилган 
чизмалар ва хусусиятлар. 
Кўпинча смета деб аталиб, у тендер иштирокчиларига нархни 
аниқлаш ва белгилаш учун ўтказиладиган тендер пайтида берилади ва 
тендер қабул қилингандан ва пудратчига топширилгандан кейин 
мажбурий ҳужжат бўлади. Смета одатда лойиҳада бажариладиган 
ишларнинг ҳаракатларига мувофиқ турли бандлар ва бўлимларга 
бўлинади. Оддий амалиётда, баҳолашнинг икки тури мавжуд: 
• Тахминий миқдорлар. Иш тугаганидан кейин уларнинг миқдори 
қайта ҳисобланиши керак. 
• Белгиланган миқдорлар. Талабгор етказиб берилган чизма ва 
спецификациядан фойдаланган ҳолда тендер танлови босқичида 
кўрсатилган миқдорнинг тўғрилигини текшириши керак. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 74 ~ 
Тўлов амалга оширилган миқдордан қатъи назар, хужжатда 
кўрсатилган миқдорга мувофиқ амалга оширилади. 
Тарифлар жадвали 
Aмалда, "тендер хулосасида" олинган тендернинг умумий сум-
маси "тендер шакли" га киритилади. Шундай қилиб, ушбу миқдор тен-
дернинг якуний суммасини англатади, у тендер ўтказилганда шарт-
нома миқдорига айлантирилади. Ҳуқуқий ва шартнома аҳамиятини 
ҳисобга олиб, кўриб чиқилаётган сумма тендер шаклига киритили-
шидан олдин эҳтиёткорлик билан тайёрланиши ва патент хатолари ва 
арифметик текширувлар учун синчковликў билан текширилиши 
керак. Тарифлар жадвали ҳар хил йўллар билан аниқланди: 
а. Бирлик ставкасида баҳоланадиган иш бирлиги рўйхати. Шу тарзда 
тузилган график иш ҳақи миқдорини ҳисоблаш учун иш ўлчови билан 
биргаликда қўлланилади; 
б. Ҳисоб-китобларни ўз ичига олмайдиган, аммо чизмалар ва техник 
хусусиятларга асосланган шартномалар пудратчидан ўзгаришлар аниқ 
ва адолатли баҳоланиши учун нархлар жадвалини тақдим этишни 
талаб қилади. 
Юқорида келтирилган иккита таърифдан қуйидаги асосийларини 
ажратиб кўрсатиш мумкин: 
1. Нархлар жадвали, одатда, чизмалар ва техник шартлар асосида 
шартнома тузиш учун ишлатилади; 
2. Жадвалнинг асосий мақсади ундан лойиҳанинг қурилиш босқи-
чида амалга оширилган ўзгарувчан ишларни баҳолашда фойда-
ланишдир; 
3. Бундай жадвал орқали ўлчашни контракт турида ҳам фойда-
ланиш мумкин, бунда у тендерни баҳолашда ва ишларни бажа-
риш учун пудратчига тўлашда икки томонлама мақсадларда фой-
даланилади. 
Тарифлар рўйхатини тузишда қуйидаги масалаларни кўриб чи-
қиш керак: 
а. Самарали бўлиш учун жадвал иложи борича батафсилроқ бўлиши 
керак, яъни барча асосий касбларни, жиҳозларни, буюмларни ва 
бошқаларни ўз ичига олиши керак; 
б. Ўзгариш ишини баҳолаш учун фойдаланиш керак бўлган ҳолларда, 
ўзгартирилиши керак бўлган элементи аниқланиб, тўлиқлиги учун 
рўйхатга олиниши керак; 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 75 ~ 
в. Ҳар бир элемент учун аниқ ҳажм бирлик даражаси билан қопла-
ниши керак, масалан "лойиҳалаштириш, етказиб бериш, ўрнатиш, 
синовдан ўтказиш ва ишга тушириш" ёки шунчаки лойиҳалаш ёки 
етказиб бериш ёки ўрнатиш ёки синов ёки ишга тушириш. Бундай 
таъриф бир хил ва бир маъноли бўлиши керак, нотўғри талқин қилиш 
ёки келажакдаги низолар учун жой қолдирмаслиги керак; 
г. Ҳар бир элемент аниқ бирлик даражаси билан белгиланиши керак, 
масалан, ҳар бир метрга, квадрат метрга, миқдорга ва ҳоказо. "Бир 
марталик сумма”нинг тавсифини, агар бу вазиятда энг мақбул тавсиф 
бўлмаса, олдини олиш керак; 
д. Стандарт тариф жадвалини қабул қилишда охирги жадвалдан 
фойдаланишга алоҳида эътибор қаратиш лозим. 
Бундан ташқари, бундай стандарт жадвал тўлиқ бўлмаслиги 
мумкин. Шундай қилиб, стандарт жадвалда бўлмаган, аммо лойиҳан-
инг қурилиш босқичида ўзгартирилиши кутилаётган ишларни қоплаш 
учун қўшимча жадвал керак бўлиши мумкин.