Лойиҳа бошқаруви

Шартномани сотиб олиш стратегияси 
Шартномани харид қилиш стратегияси қуйидагиларни ўз ичига олган, 
аммо чекланмаган харидлар тизимини белгилайди: 
• Aнъанавий шартнома - Ҳисобланган миқдорлар ёки чизмалар ва 
хусусиятларга асосланган шартнома. 
• Лойиҳалаштириш ва қуриш бўйича шартнома - Пудратчи лойи-
ҳани лойиҳалаштириш ва қуриш учун жавобгар бўлган шартнома. 
• Бошқарувга асосланган шартнома - Иккита бошқарувга асос-
ланган шартнома, яъни қурилиш бошқаруви ва қурилишни 
бошқариш шартномаси мавжуд. 
• Қурилиш-фойдаланиш ва топшириш - Лойиҳалаш ва монтаж 
шартномасига ўхшаш нарса, бундан ташқари пудратчи, лойиҳа 
тугагандан сўнг, белгиланган муддатда концессиячи сифатида 
ишлашни давом эттиради ва шу муддат охирида эгасига объект 
топширилади. 
Талаблар 
Мижоз қурилиш жараёнининг марказида еканлиги тобора тан 
олиниши, мижознинг талаблари тўлиқ қондирилишини таъминлаш 
учун турли ташаббусларни келтириб чиқарди. Мижозга қўйиладиган 
талаблар атроф-муҳит, тартибга солиш ва (ҳаёт цикли) талаблар билан 
биргаликда дизайн талабларига олиб келади, бу еса ўз навбатида 
қурилиш талабларини яратади. Лойиҳанинг бошқа талаблари таклиф 
қилинган объект томонидан қондирилиши керак бўлган мижознинг 
еҳтиёжларидан келиб чиқади. 9.1-жадвалда қурилиш лойиҳасида 
келтирилган турли хил талаблар кўрсатилган. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 92 ~ 
Талаблар 
турлари 
Маъноси 
Мижоз 
Мижознинг талаби бу унинг эҳтиёжларини қндиришга 
қаратилган талабдир. Фойдаланувчи талаблари ва 
бошқа қизиқиш гуруҳларининг талабларини ўз ичига 
олади. 
Экологик 
Улар хал қилиниши керак бўлган тавсия этилаётган 
лойиҳа майдони билан бевосита боғлиқ экологик му-
аммоларни (масалан, иқлим омиллари) тавсифлайди. 
Меъёрий 
Қурилиш, режалаштириш, соғлиқни сақлаш ва 
хавфсизлик қоидалари ва объектнинг сотиб олиниши, 
мавжудлиги, ишлаши ва бузилишига таъсир қилувчи 
бошқа қонуний талаблар. 
Ҳаётий цикл 
Улар лойиҳани якунлашдан ташқари, объектни 
ишлатиш ва техник хизмат кўрсатиш талабларини, 
шунингдек уни йўқ қилиш ёки қайта ишлашга бўлган 
талабларни ўз ичига олади. Ҳаётий циклга 
қўйиладиган талаблар иккиламчи ҳисобланади. 
 
Жадвал 9.1. Қурилиш лойиҳасида келтирилган турли хил талаблар 
Истеъмолчиларнинг эҳтиёжларини ўрганиш - бу лойиҳанинг 
амалга оширилаётган махсулоти учун инсон фаолияти ва эҳтиёжлари 
нуқтаи назаридан мақсадни аниқлаш ва унинг лойиҳага таъсирини 
таҳлил қилиш жараёни. Илгари, буни амалга оширишга ҳаракат қил-
ган лойиҳаловчилар маълумотларини жуда осон олишлари мумкин 
эди, чунки ижтимоий эҳтиёжлар яхши ташкил этилган ва аста-секин 
ўзгариб турар эди, атроф-муҳит ҳақида илмий маълумот кам ёки уму-
ман йўқ эди. Энди эса эҳтиёжлар тез ўзгариб, мураккаблашмоқда, 
муаммони тушуниш вазифаси янада мураккаблашмоқда. Фойдаланув-
чи талаблари сўрови - бу тегишли маълумот олиш учун процедура. 
Унинг мақсади лойиҳа ниятлари ва юзага келиши мумкин бўлган 
муаммоларни имкон қадар қисқача баён қилиш, мижоз учун ҳам, иш-
лаб чиқариш жамоаси учун ҳам таъсирини аниқлаш ва қурилишнинг 
зарур иш фаолиятини кўрсатиб беришдир. У эътиборга олиниши керак 
бўлган одамлар ва фаолиятлар тўғрисидаги далилларни аниқлашдан 
бошланади ва қулайлик ва самарадорлик учун мос бўлган муҳит ва 
ташкилот учун тавсиялар билан якунланади. 

---

 
ЛОЙИҲА БОШҚАРУВИ 
~ 93 ~