Loyihalarni moliyalashtirish


Download 0.62 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana13.11.2017
Hajmi0.62 Mb.
#20017
1   2   3   4   5
  agar IRR=HR, ixtiyoriy echimni qabul qilish mumkin,  a  i loyihani amalga 

oshirishdan zarar ham, foyda ham    ril a  i. 

Ushbu    rsat i h yordamida: 

  investitsiya summalari teng    lga ; 

  davomiyligi bir xil    lga ; 

  risk darajasi teng    lga ; 

  pul  tushumlarining  shakllanish  sxemasi  bir  xil     lga   hollarda  loyihalarni 

foydalilik darajasi     i ha taqqoslash t  g ri echim qabul qilishni engillashtiradi. Bu 

   rsat i h  qanchalik  yuqori     lsa,  loyiha  shunchalik  samarali  deb  topiladi. 

Foydaning  ichki   e   ri i  boshqacha     ri ish a,   a  i  interpolyatsiya  usuli  orqali 

ham ifodalash mumkin: 

),

(

)



(

1

2



2

1

1



1

d

d

NPV

NPV

NPV

d

IRR





   

(1.7)

25

 

bu erda, NPV



1

 – d


diskont  e   ri stavkasidagi sof joriy qiymatning ijobiy miqdori; NPV

2

 – d


2

  

diskont  e   ri stavkasidagi sof joriy qiymatning salbiy miqdori. 



Foydaning  ichki   e   ri i  aniqlashda  d

1

  va  d



2

     rsat i hlar  miqdori  asosiy 

  ri  i egallaydi. Ularning ta siri natijasida sof joriy qiymatning   zgarishi i va buning 

oqibatida  esa  foydaning  ichki   e   ri  ham    zgarishi i  kuzatish  mumkin.  Shunga 

   ra:   d

– bu



  

NPVning ijobiy qiymatinini minimallashtiruvchi foiz stavkasi; 

     d

2

  –  bu    NPVning  salbiy  qiymatini  maksimallashtiruvchi  foiz  stavkasi 



hisoblanadi. 

                                                 

25

 Uzoqov A., Nosirov E.,Saidov R., Sultanov M.Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi. 



O q   q  lla  a. – T.: “IQTISOD-MOLIYa”, 2006.105-b. 

 

34 


Investitsiyalarniig rentabelligi usuli (PI) - diskontlashtirilgan  daromadlarning 

diskontlashtirilgan investitsiya harajatlariga nisbatini hisoblab topishga asoslangan. 

Bu  qanday  holatda  investor  boyligi    sishi  mumkinligini     rsati   beradi  va 

quyidagicha aniqlanadi: 

0

1

/



)

(

I



d

I

CF

PI

n

t

t

t







      



 

(1.8)

26

 

bu erda I



0

 -   shla g i h investitsiyalar, SG’-t davrda olingan pul tushumlari. 

Investitsiya  rentabelligi     rsat i hi  firma  (yoki  investor)   a lag lari 1 

s    hisobida qanday hollarda   sishi i aniqlash imkonini beradi. 

Agar  investitsiya  sarflari  turli  davrlarda  (uzoq  amalga  oshirilsa,  (RI)ni  aniqlash 

formulasi quyidagicha    la i: 

,

)



1

(

/



)

1

(



1

1















n

t

t

t

n

t

t

t

d

I

d

CF

PI

   


(1.9)

27

 

bu erda, I



t

 – t  yildagi investitsiyalar. 

Investitsiyalarning  rentabelligi  va  sof  joriy  qiymat     rsat i hlari i  taqqoslama 

baholash  shuni     rsata i i,  sof  joriy  qiymati    sishi  bilan  investitsiyalar  rentabelligi 

ham   sa i va aksincha. 

Agar  rentabellik     rsat i hi  «1»ga  teng  yoki  undan  kichik     lsa,  loyiha  rad 

etilishi kerak, chunki u q  shi  ha foyda keltirmaydi. 

NPV=0 da investitsiyalarning rentabelligi hamisha 1ga teng    la i. 

Oddiy     li      ri ishiga  qaramasdan,  loyihalarning  rentabelligini  aniqlash 

muammosi muayyan qiyinchiliklar bilan   g liq ir. Bu hol, ayniqsa, investitsiyalar turli 

xil  valyuta,  turli  xil  vaqtda,   a  i  bir  qancha  yillar   ralig i a  amalga  oshirilganda  uni 

aniqlash muammosi paydo    la i. 

Buni quyidagi misolda    ri  chiqamiz.  

1-misol. Faraz qilaylik, investitsiya loyihasi uchun 140 mln.s    harajat qilingan. 

Investitsiya  loyihasini  amalga  oshirish  natijasida  birinchi  yil  –  37750  ming  s   , 

                                                 

26

 Uzoqov A., Nosirov E.,Saidov R., Sultanov M.Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi. 



O q   q  lla  a. – T.: “IQTISOD-MOLIYa”, 2006, 108-b. 

27

 O sha manba, 108-b. 



 

 

35 


ikkinchi  yil  45390  ming  s   ,  uchinchi  yil  –  47430  ming  s   ,  t  rti  hi  yil-  51140 

ming  s     va  beshinchi  yil-  60030  ming  s     pul  tushumlari  olinishi       z a 

tutilmoqda.  Bu  holda  investitsiya  loyihasining  diskontlashgan  investitsiya  rentabelligi  

qanday hisoblanadi? 



3-jadval 

Rentabellik indeksi hisob-kitobi

28

  

 

T/R 


K  rsat i hlar 

Summa, ming s    

1 yil 

2 yil 


3 yil 

4 yil 


5 yil 

Pul tushumlari (oqimi) 



37750 

45390 


47430 

51140 


60030 

Diskont     pa tir   hi 



(d=7%)  yoki  diskontlash 

koeffitsienti 

0,9346 

0,8734 


0,8163 

0,7629 


0,7130 

Sof  diskontli  tushum 



(oqim) 

yoki 


joriy 

qiymatga  keltirilgan  pul 

oqimi. 

35281,1  39643,6  38717,1  39014,7 



42801,4 

 

Bunda rentabellik indeksi quyidagiga teng    la i: 



4

,

1



396

,

1



140000

:

9



,

195457


140000

:

)



4

,

42801



7

,

39014



1

,

38717



6

,

39643



1

,

35281



(









yoki

PI

 

Investitsiyalarning  rentabellik     rsat i hi  avvallari  q  lla ilga   kapital 



q   il alar i g  samaradorligi  koeffitsientidan  shunisi  bilan  farq  qiladiki,  bunda 

daromad sifatida baholash jarayonida joriy qiymatga keltirilgan pul oqimi qatnashadi. 

Invetitsiyalar  rentabelligi     rsat i hi,  nafaqat  taqqoslama  baholash  uchun, 

shuningdek loyihani amalga oshirishga qabul qilishdagi mezon sifatida ham q  lla ila i. 

Umuman,  investitsiyaning  rentabellik     rsat i hi  natijasi  yordamida  loyiha 

    i ha quyidagicha xulosa qilish mumkin: 

- agar PI>1    lsa, u holda investitsiya loyihasini amalga oshirish mumkin; 

-  agar  PI<1     lsa,  u  holda  investitsiya  loyihasini  amalga  oshirishga  qabul  qilib 

   l a  i; 

- agar PI=1    lsa, u holda investitsiya loyihasi foyda ham, zarar ham keltirmaydi. 

Investitsiya  loyihalarining  samaradorligini  aniqlashning  qoplash  muddati 

usulini  a  a a i   (oddiy)  baholash  usullarida     ri   o tdik.  Lekin  mazkur 

                                                 

28

 Muallif tomonidan tuzildi. 



 

36 


usulning kelgusi davrlardagi pul tushumlarining qiymatini hisobga olmasligi uni 

diskontlashtirilgan usullar yordamida ham hisoblash zarurligini taqozo qiladi. 

Buning  uchun  diskontlashtirishni  hisobga  olgan  holda  investitsiyalarni 

qoplash  muddatini  (DPP)  hisoblash  usuli  diskontlashtirilgan  yillik  pul 

tushumlarini diskontlashtirilgan investitsiyalarga    lish orqali amalga oshiriladi. 

Mazkur usulning tushunarli    lishi uchun quyidagi misolni keltiramiz. 

2-misol. Faraz qilaylik, korxona mehmonxona qurilishi uchun 300 mln.s    

investitsiya  qildi  ( a lag   sarfladi).  Mehmonxonani  foydalanishdan  keladigan 

yillik pul tushumlari 85, 100, 120 va 160 mln. s    i tashkil etadi. 

Buning uchun PP — investitsiyalarni qoplash muddati hisoblanadi. S   gra, 

investitsiyalarning  diskontlashtirilgan  qoplash  muddatini  (DPP)  hisoblaymiz.  U 

quyidagi formula orqali aniqlanadi: 

)

(



0



DCF

I

DPP

 



(1.10)

29

 

bu  erda,  I

–    shla g i h  investitsiyalar;  DCF



(Σ)

  –  diskontlashtirilgan  yillik  pul 

tushumlari. 

Mazkur     rsat i h i  hisoblashda  yuqorida  berilgan  2-misolga  asoslanib 

tuzilgan quyidagi 4-jadvalga murojaat qilamiz.  

4-jadval 

Diskontlashtirilgan qoplash muddatini hisoblash

30

 

 

T/R 

Ko’rsatkichlar 



1 yil 

2 yil 

3 yil 

4 yil 

Tushumlar, mln s    a. 



 

85 


100 

120 


160 

Diskontlashtirilgan 



tushumlar, 

mln. 


s    a. 

(d=16%) 


 

73 


74 

77 


89 

T  l  lar (  shla g i h 



investitsiyalar) 

300 


 

 

 



 

Qoplash muddati (RR) 



 

 

 



2,96 y 

 



Diskontlashtirilgan 

qoplash 


muddati (DPP) 

 

 



 

 

3,85 y 



 

                                                 

29

 Uzoqov A., Nosirov E.,Saidov R., Sultanov M.investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi. 



O q   q  lla  a. – T.: “IQTISOD-MOLIYa”, 2006.111-b. 

30

 Muallif tomonidan tuzildi. 



 

 

37 


Ushbu  jadvalda  investitsiyalarning  qoplash  muddati  bilan  birga 

diskontlashtirilgan  qoplash  muddati     rsat i hi i g  hisoblanishi  keltirilgan 

bo lib,  ularning  bir-biridan  farq  qilishining    ziga  xos  jihatlari  ushbu 

   rsat i hlar i aniqlash xususiyatlaridan kelib chiqadi. 

Jadval   a l   tlari a      ri i   turibdiki,  investitsiyalarning  qoplash 

muddati  2,96    yilni,  diskontlashtirilgan  qoplash  muddati  esa  3,85  yilni  tashkil 

etadi. Ularning hisoblanishi quyidagi    ri ishga ega: 

yil

yil

PP

96

,



2

96

,



0

2

000



.

000


.

120


000

.

000



.

115


000

.

000



.

185




 yoki 2 yil,11oy, 15 kun. 



yil

yil

DCF

I

DPP

85

,



3

85

,



0

3

000



.

000


.

89

000



.

000


.

76

000



.

000


.

224


)

(

0







 yoki 3yil, 10oy 10kun. 

K  ri    tga  yuqoridagi misolga, asosan, shunday xulosa qilish mumkinki, 

investitsiyalarning 

diskontlashtirilgan 

qoplash 


muddati 

ularning 

diskontlashtirilmagan  qoplash  muddatiga  qaraganda  biroz  uzoq  vaqtni,   a  i  3 

yilu  10  oy  10  kunni  tashkil  etdi.  Bu  esa  investitsiyalarning  diskontlashtirilgan 

qoplash muddatining kelgusi pul tushumlari va investitsiyalarning joriy qiymatini 

hisobga  olishi  bilan  izohlanadi.  Demak,  investitsiyalarning  qoplash  muddati 

    i ha hisoblash usuli qilingan investitsiyalarning joriy (real) qiymati     i ha 

t  liq  qoplanish  muddatini  tavsiflab  beradi  va  shu  jihatdan  u  investitsiyalarning 

qoplash muddati usulidan farqli ravishda afzalroq hisoblanadi. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

38 


II  BOB.  Tijorat  banklarida  investitsiya  loyihalari  moliyaviy-iqtisodiy 

samaradorligini baholash amaliyoti tahlili 

 

2.1.  “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  investitsiya  loyihasining 

moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini oddiy (an’anaviy) usullar asosida baholash 

 

A  a a i  usullar avvaldan  a l      li , ular milliy va chet el amaliyotida to 

pul tushumlarining dikontlanishiga asoslangan usullarning keng q  lla ilishiga qadar 

asosiy     rsat i hlar  sifatida  amal  qilib  kelgan.  Ushbu  usullarning  soddaligi  va 

tushunarliligi uning maxsus iqtisodiy bilimga,     i  aga, malakaga va tajribaga ega 

   l aga  xodimlar   rtasi a ham keng q  lla ilishiga sabab    l i. Hozirgi kunda 

tijorat  banklari  va  boshqa  kredit  muassasalari  salohiyatli  qarz  oluvchilarga 

investitsion  resurslarni  taqsimlash  shartlarini   a l    qilishda,  odatda,  ushbu  ikkita 

usuldan,   a  i  qoplash  muddati  va  rentabellik  darajasi     rsat i hlari a  

foydalanmoqdalar.      



Investitsiyalarning qoplash muddatini hisoblash (RR) – usuli pul oqimlarini 

diskontlashga  asoslangan  usullardan  farqli  ravishda  investitsiyalarning  nominal 

miqdorda qaytarilishi mumkin    lga  davrni aniqlashga xizmat qiladi. 

Investitsiyalarning  qoplash  muddatini  hisoblash  usuli  pul  oqimlarini 

diskontlashga  asoslangan  usullardan  farqli  ravishda  investitsiyalarning  nominal 

miqdorda qaytarilishi mumkin    lga  davrni aniqlashga xizmat qiladi. Shunga    ra, 

bu  usul  investitsiya  loyihasini  amalga  oshirishdan  olinadigan  daromadlar  hisobiga 

qilingan investitsiya sarflarini qoplash davrini aniqlashga asoslangan. Uni hisoblash 

formulasi quyidagicha:                                 

)

(



0



t

CF

I

PP

  ,                          ( 2.1)



31

 

                                                 



31

 Колмыкова Т.С. Инвестиционный анализ: Учеб. пособие. – М.: ИНФРА-М, 2009. с.76. 

 

 


 

39 


bu erda, I

–   shla g i h investitsiyalar: CF



()   


- investitsiya loyihasini amalga oshirishdan 

olingan  yillik  pul  tushumi  summasi.  U  sof  foydani  yoki  yillik  daromad  va  xarajat    rtasi agi 

(amortizatsiyasiz) farqni ifodalaydi. 

Qoplash muddatini hisoblashda ikkita yondashuv mavjud. Birinchi yondashuvda 

investitsiyalarning    shla g i h  summasi  yillik  tushumlarning  (  rta ha  yillik) 

miqdoriga     li a i.  Bu     rsat i h  pul  tushumlari  yillar      i ha  teng     lga  

hollarda q  lla ila i. 

3-misol.  Faraz  qilaylik,  investitsiya  loyihasi  uchun  600  mln.  s     miqdorida 

investitsiyalash     z a  tutilmoqda  va  s   g  6  yil  davomida  har  yili  150  mln.  s    

miqdorida  daromad  olish  kutilmoqda.  Bunday  holatda  qoplash  muddati  4  yilni 

(600/150)  tashkil  etadi,   a  i    shla g i h  investitsiya  summasi  4  yilda  t  liq 

qoplanadi,  keyingi  2  yil  esa  investorga  ushbu  investitsiyadan  sof  daromad  olish 

imkonini beradi. 

Qoplash  muddatini  hisoblashning  ikkinchi  yondashuvi  investitsiya  loyihasini 

amalga  oshirishdan  olinadigan  pul  tushumlari  miqdorining    si   boruvchi  (farqli 

tushumlarning) yakuni ( ig i  isi) sifatda izohlanadi. 

Agar  pul  tushumlari  birmuncha  farqli     li ,  birinchi  yilda  100  mln.  s    i, 

ikkinchi yilda 200 mln. s    i, uchinchi yilda 300 mln. s    i, t  rti  hi yilda 450 

mln.  s    i  va  beshinchi  yilda  600  mln.  s    i,    oltinchi  yilda  800  mln.  s    i  

tashkil  etadi  desak,  u  holda  qoplanish  muddatini  hisoblash  birmuncha 

murakkablashadi.  Bunda  uch  yillik  pul  tushumlari   ig i  isi    shla g i h 

investitsiyalar  miqdoridan  kichikligi,  t  rt  yil      i ha  katta  ekanligini  inobatga 

olsak,  investitsiyalarning  aniq  qoplanish  muddati  loyihaning  t  rti  hi  yilgi 

faoliyatiga   g liqligi i    ra iz.  

Uch  yillik  olingan  daromadlarning  (100+200+300=600)    shla g i h 

investitsiyalardan  (800)  farqi 200  mln.  s    i  (800  –  600) tashkil  etishini  inobatga 

olsak, ushbu  qoldiq summaning  t  rti  hi  yilda olingan daromadlarga nisbati uning 

qoplanish muddatini    rsata i,  a  i 200/450 = 0,44 koeffitsientni, yil hisobida esa, 

0,44*366=162  kun,   a  i  5  oy  va  12  kunni,  jami  investitsiyalarning  qoplanish 

muddati esa 3 yilu 162 kunni (3 yil + 5 oy 12 kun) tashkil etishini hosil qilamiz.           



 

40 


Ushbu  usulning  asosiy  afzalliklari  qoplash  muddatini  aniqlashda  bajariladigan 

hisob-kitob  ishlarining  oddiyligi,  qulayligi  va  tushunarliligidadir.  Kamchiligi  esa 

kelgusi  davrlardagi  pul  tushumlarining  qiymatini  hisobga  olishga  qodir  emasligi, 

shuningdek  uni  investitsiya  loyihasining  daromadliligini  aniqlashda  q  lla  

   l asligi a ir.    Bu  usul  investorning  qancha  vaqt  mobaynida    z  kapitali  bilan 

tavakkalchilikka    l q   ishi i tasavvur qilishga yordam beradi.  

  Shunday  qilib,  investitsiya  loyihasining  qoplash  muddati  –  bu  shanday 

vaqtki, bunda loyihani amalga oshirishdan olinadigan tushumlar qilingan xarajatlarni 

qoplaydi.  

Investitsiyalarning  buxgalteriya  rentabelligini  aniqlash  usuli  (rentabellik 

darajasini  aniqlash  usuli  –  ARR  yoki  ROI)  –  bu     rsat i h  buxgalteriya  hisoboti 

 a l   tlariga 

asoslangan 

holda 

aniqlanadigan 



  rta ha 

daromadni 

investitsiyalarning    rta ha  yillik  hajmiga     lish  orqali  aniqlanadi.  Bunda  hisob-

kitob  ishlari  foizlarni  va  soliqlarni  t  la as a   avvalgi  foyda  miqdoriga  asoslanib 

amalga  oshirilishi  mumkin  yoki  u  soliqlarni  t  laga  a   keyingi,  lekin  foiz 

t  l  lariga ha     lga   daromadga  asoslanadi.  Eng  yaxshisi,  soliq  t  la ga  a  

keyingi  sof  foyda  miqdori  tanlab  olinganligi  afzalroqdir,  chunki  u  korxona 

ta sis hilari va investorlar oladigan xaqiqiy foydani ifodalaydi.   

U quyidagi formula asosida hisoblanadi: 

2

/



)

(

)



1

(

0



a

b

a

c

C

C

C

D

ARR



                             ( 2.2.)



32

 

bu erda, D – foiz va soliq t  l  lariga ha yoki soliq t  la i , foizlar t  la g  ga ha    lga  



daromad:  S

s

  –  soliq  t  lash  stavkasi;  S



a

b

,  S



a

o

 



-  aktivlarning     ri   chiqilayotgan  davriga     lga  

  shla g i h va oxirgi summasi, qiymati. 

Ushbu    rsat i h i g afzalligi quyidagilardan iborat: 

- hisob-kitobning sodda va tushunarliligi; 

- loyihaning foydaliligini    rsatishi; 

- loyihaning butun hayotiylik davrini    rsatishi. 

                                                 

32

 Колмыкова Т.С. Инвестиционный анализ: Учеб. пособие. – М.: ИНФРА-М, 2009. с.79. 



 

 

41 


Kamchiliklari  esa  kelgusi  pul  tushumlarining  qiymatini  joriy  vaqtga  nisbatan 

hisobga olmasligidadir.  

Yuqorida     ri     tga   investitsiya  loyihalarining  samaradorligini  baholash 

usullariga asoslanib, “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” investitsiya loyihasining 

moliyaviy-iqtisodiy samaradorligini oddiy (a  a a i ) usullar asosida baholaymiz.  

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  investitsiya  loyihasining  moliyaviy-

iqtisodiy  samaradorligini  baholashdan  avval,  bu  investitsiya  loyihasi  t  g risi a 

umumiy qisqacha  a l   tlar berib   ta iz.   

Mazkur  loyihaning  asosiy  maqsadi    “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT” 

MChJ tomonidan qurilish, remont, rekonstruktsiya ishlarini bajarish uchun bankdan 

1,42 mlrd. s    kredit olish hisobiga Yili Star-River Trade & Business Co.Ltd. nomli 

Xitoy kompaniyasidan qurilishga oid texnika, mashina va mexanizmlarni sotib olish 

hisoblanadi. 

 “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  Toshkent  shahar,  Bektemir 

tumani  Hokimiyati  x   ali   s   e tlari i  r   hat a   o t azish  Inspektsiyasi 

tomonidan  2008  yil  12  noyabrdagi  №000664-02  son  bilan  r   hat a     tga . 

Jamiyatning  Ustav  fondi  99 000 000  s    i  tashkil  etadi  va  quyidagicha 

taqsimlangan. 



5-jadval 

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ ning Ustav fondining 

taqsimlanishi 

Ta’sischilar 

Ulushi, % 

Ulushi, so’m 

Raxmanov Sh.Sh. 

98,5 

97 515 000 



Gaipov A.R. 

0,5 


495 000 

Muxammadieva G.X. 

0,5 

495 000 


Majidova D.A. 

0,5 


495 000 

 

Manba: “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ loyihasi TIA sidan olingan. 



 

 

42 


Loyihaning  umumiy  summasi  1 897 493 500,00  s        li ,  shundan  75,1% 

 a  i  1 424 000 000  s     bank  krediti  hisobidan,  qolgan  24,9%   a  i  473 493 500 

s      z  a lag i hisobidan amalga oshiriladi. 

Loyihada     z a  tutilgan  1 424 000 000  s   li   bank  krediti  hisobiga  Xitoy 

davlatida  ishlab  chiqilgan    XIAGONG  markasidagi  XG951  III  modelli  va 

XIAGONG  markasidagi    XG932  II  modelli  2  dona  yuk  ortuvchi  texnika 

(pogruzchik),  Jonyang  markasidagi    JY230E  modelli  2  dona  ekskavator,  XG 

markasidagi  XG31802  modelli  1  dona  avtogreyderlar  sotib  olinadi.  Keltiriladigan 

texnikalar  asosida  jamiyat  qurilish      i ha  faoliyatini  amalga  oshiradi.  Kredit  36 

oyga     l alla ga      li   (undan  6  oy  imtiyozli  davr),  yillik  19%  ostida  36  oy 

davomida  asosiy  qarz  bir  xil  summalarda,  milliy  valyutada  -    47 466 667  s    a  

qaytarish sharti bilan beriladi. 

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  ning  ushbu  loyihasi  3  yil 

muddatda  amalga  oshirish     l alla ga      li ,  korxona  yiliga  948,8-998,7  mln 

s   li   qurilish     e tlariga texnik  va texnologik xizmat     rsata i.  Hozirgi kunda 

korxona  buyurtmachi  “  Janubgazmaxsusmontaj”  unitar  korxonasi  bilan  23.10.2012 

yilda  imzolagan  №108  sonli  shartnomaga  asosan  10  mlrd.  s   li   qurilish-montaj 

ishlarini boshlash arafasida. 

Investitsiya loyihasi T.I.A.siga asosan, mazkur loyihani amalga oshirish uchun 

l  iha  i itsit ri  t    i a   12   ishiga  shtat   a  ali    hish   elgila ga      li , 

bular a    r a  hi ish hilar 8 ish hi ha  a  a   ri    shqar a a 4  ishi ishlashi 

rejalashtirilgan. 

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  ning  t  la  quvvat  bilan  ishlashi 

rejasi 3- ilga  eli  100%  e   elgila ga ,  illar     i ha quyidagiga teng:  

 

1-yil 


2-yil 

3-yil 


95% 

97% 


100% 

 

 “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  ning  investitsiya  loyihasining 



qiymati 6-jadvalda ifodalangan. 

 

43 


 

6-jadval  

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” investitsiya loyihasi qiymati 

Investitsiya tarkibi 

So’mda 

Qat’iy 

valyutada 

Jami 

Jamiga 

nisbatan 

foizda 

XIAGONG 


markasidagi 

XG951 


III 

modelli 


va 

XIAGONG 


markasidagi  

XG932  II  modelli  2  dona yuk 

ortuvchi texnika (pogruzchik) 

330 000 000 

330 000 000 



17.39 

Jonyang markasidagi  JY230E 

modelli 

dona 



zanjirli 

(gusenichniy) ekskavator 

736 000 000 

736 000 000 



38.78 

XG  markasidagi  XG31802 

modelli 1 dona avtogreyder 

358 000 000 

358 000 000 



18.86 

Olinayotgan 

texnikalarga 

extiyot qismlar 

25 500 000 

25 500 000 



1.34 

Xududda  x   ali   faoliyatini 

yuritish uchun ofis 

154 600 000 

154 600 000 



8.14 

Jami to’plangan aktivlar 

1 604 100 000 



1 604 100 000 

84.53 

Ishlab chiqarish zapasi 

185 517 500 

185 517 500 



9.77 

Jami ishchi kapital 

185 517 500 



185 517 500 

9.77 

Moliyaviy chiqimlar 

 

 



 

 

Loyihani ishlab chiqish  uchun 



komissiya (0,5%) 

7 120 000 

7 120 000 



0.375 

Bojxona 


xujjatlarini 

rasmiylashtirish (0,4%) 

5 696 000 

5 696 000 



0.3 

Ish  boshlagungacha     lga  

davrda  kredit foizi (90 kun) 

67 640 000 

67 640 000 



3.56 

Garov     e ti i  s g  rtalash 

(0,25%x3 yil) 

13 350 000 

13 350 000 



0.703 

Garov  shartnomasini  notarial 

tasdiqdan   t azish (0,15%) 

2 670 000 

2 670 000 



0.14 

Mehnatga haq t  lash 3 oyga) 

11 400 000 

11 400 000 



0.6 

Jami moliyaviy xarajatlar 

107 876 000 



107 876 000 

5.68 

Jami investitsiya 

1 897 493 500 



1 897 493 500 

100 

Manba: “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ loyihasi TIA sidan olingan. 

 

Jadval  a l   tlari a     ri i  turibdiki, jami loyihaning qiymati 1897493500 



s    i  tashkil  etib,  undan  84.53  foizi     i  1604100  000  s      a lag   loyihada 

asosiy  vositalarga,   a  i  zamonaviy  texnika-texnologiyalarga  sarflanadi.  Undan 

330000000  s   i     i  17.39%  i  2  dona  yuk  ortuvchi  texnika  (pogruzchik)ga, 

736000000  s   i     i  38.78%  i  2  dona  zanjirli  (gusenichniy)  ekskavatorga, 

358000000  s   i     i  18.86%  i  1  dona  avtogreyderga  sarflanadi.    Jami  loyiha 


 

44 


qiymatining  9.77  foizi  ishchi  kapital  sifatida  sarflanib,  5.68  foizi  esa  moliyaviy 

xarajatlarni tashkil etadi. 



7-jadval  

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” investitsiya loyihasining 

moliyalashtirish manbalari 

 

Ko’rsatkichlar 

So’mda 

Qat’iy 

valyuta-

da 

Jami 

Jamiga 

nisbatan 

foizda 

1.Korxonaning 

  z 

 a lag lari 



473 493 500 

473 493 500 



24.96 

2.Jalb qilingan  a lag lar  0 





3.Qarz  a lag lari 

1 424 000 000  0 

1 424 000 000  75.04 

 

1 897 493 500  0 



1 897 493 500  100 

Manba: “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ loyihasi TIA sidan olingan. 



 

Jadval   a l   tlari a      ri i   turibdiki,  jami  moliyalashtirish  manbalari 

1 897 493 500 s    i tashkil qilib, shundan, korxonaning   ziga tegishli  a lag lari 

473 493 500  s    i  yoki  jamiga  nisbatan  24,96  %  ni  tashkil  qilgan.  Jalb  qilingan 

mablag lari mavjud emas. Qarz  a lag lari i g ulushi 75,04 % ni tashkil qilgan yoki 

1 424 000 000  s    i  bank  krediti  hisobidan  loyihani  moliyalashtirish     z a 

tutilgan.  

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  ning  investitsiya  loyihasi 

 a l   tlariga    ra, korxonaning yillar     i ha  sof pul oqimi quyidagiga teng: 

0-yil 


1-yil 

2-yil 


3-yil 

-14240000000 

684704415 

675670402 

810998780 

              

Bunda  0- il a  i  estitsi a  xara atlari  1424000000  s    i  tash il  eti ,  1-yilda 

sof pul  qi i 684704415 s   ga,  2-yilda sof pul  qi i 675670402 s   ga, 3-yilda 



 

45 


sof  pul   qi i  810998780  s   ga  te g.    Ushbu   a l   tlar a   foydalanib  qoplash 

muddatini aniqlaymiz: 



8-jadval 

Investitsiya loyihasi qoplash muddati hisob-kitobi (PP) 

 

Yillar 


Pul oqimi 

Ja g arila  pul oqimi 

-14240000000      



-14240000000      

684704415 



-739295585 

675670402 



-63625183 

810998780 



747373597 

PP 


 

2.078 yil 

Manba: Muallif tomonidan loyiha TIA si asosida hisoblandi. 

 

PP =  (63625183 / 810998780)*365 = (0,78*365) = 28 kun 



Demak, investitsiya loyihasini qoplash muddati  RR= 2.078 yil  yoki    2 yil, 28 

kunga teng.              

 

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  MChJ  ning  investitsiya  loyihasi 



 a l   tlari a  foydalanib, loyihaning rentabelligini aniqlaymiz (ROI).  

ROI = ((684704415+675670402+810998780) / 3) / 14240000000  = 723791199 

/ 14240000000  = 0.508 yoki 50.8%. 

Demak, investitsiya loyihasining rentabellik darajasi 50,8% ni tashkil etadi. 

Yuqoridagi  hisob-kitoblardan     ri i   turibdiki,    investitsiya  loyihasining 

qoplanish  muddati,   a  i  loyihaga  qilingan  investitsion  xarajatlarning  loyihadan 

olingan daromadlar bilan qoplanish muddati         2 yil, 9 oy, 14 kunga teng    li , 

investitsiyalarni qaytarish muddati (3yil) dan  kam, bu esa loyiha samarali ekanligini 

ifodalaydi.  Investitsiya  loyihasining  rentabellik  darajasi,   a  i  loyihadan  olingan  3 

yillik daromadlarning   rta ha qiymatining loyihaga qilingan investitsion xarajatlarga 

nisbati      50,8%  ga  teng     li ,  diskont  stavkasi  (19%)  dan  ancha  katta,  bu  esa 

loyihaning samarali ekanligidan dalolat beradi. 

     


 

46 


 

2.2.    “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  investitsiya  loyihasining    pul 

oqimlarini tahlil qilish va baholash 

 

Har  qanday  loyihaning  moliyaviy-iqtisodiy  jihatdan  baholanishi  pul oqimlari 

haqidagi   a l   tlarga  asoslanadi.  Pul  oqimlari  haqidagi   a l   tlarga  ega 

   l as a   turib  investitsiya  loyihasining  samaradorligini  baholash  mumkin 

emas. 

Investitsiya  loyihasini  baholash  loyihani  amalga  oshirishdan  oldin  bajarilishi 



sababli,  pul  oqimlari  haqidagi   a l   tlar  ham  oldindan  rejalashtiriladi.  Loyiha 

samaradorligini  baholashda  pul  oqimlarini  rejalashtirish  va  ularni  hisobga  olish 

jarayoni  asosiy    ri  i  egallaydi  va  investitsiya  loyihalarining  haqiqiy 

samaradorligini aniqlashga jiddiy ta sir    rsata i. 

Diskontlash  usulining  mazmuni  shundan  iboratki,  pul   a lag larining  qiymati 

muayyan  vaqtda  bir  xil  emasligi,   a  i  bugungi  bir  s     bir  yildan  keyingi  bir 

s   ga  (iste   l  qiymati      i ha)  teng  emasligi    kontseptsiyasiga  asoslanadi. 

Diskontlashga asoslangan usullarning barchasi (sof joriy qiymatni aniqlash usuli (Net 

Present  Value,  NPV),  foydaning  ichki   e   ri i  hisoblash  usuli  (Internal  Rate  of 

Return,  IRR),  investitsiyalarning  rentabelligini  hisoblash  usuli  (Profitability  Index, 

PI),  diskontlashning  qoplash  muddatini  hisoblash  usuli  (Discount  Payback  Period, 

DPP)da investitsiya loyihalarining muayyan davrdagi barcha kirim va chiqimlarning 

  rtasi agi  farq –  sof  pul oqimi  (Cash  Flow  –  CF)  aniqlanib,   diskotlashtirish     li 

bilan  hisoblanadi.  Binobarin,  diskontlashga  asoslangan  usullarning  mohiyatini 

tushunish  uchun  avvalo,  korxona  pul  oqimlarining  mazmunini  va  sof  pul  oqimini 

aniqlash formulasini bilib olishimiz kerak    la i. 

Korxona pul oqimlari asosan quyidagilardan tashkil topadi: 

  operatsion faoliyatning sof pul kirimi/chiqimi (4-shakl, 050-qator); 

  investitsion faoliyatning sof pul kirimi/chiqimi (4-shakl, 100-qator); 

  moliyaviy faoliyatning sof pul kirimi/chiqimi (4-shakl, 180-qator). 



 

47 


Buni quyidagicha 5-rasm orqali tasvirlash mumkin: 

Korxona 

faoliyati turi 

Foyda (kirim ) 

Harajatlar (chiqim) 

Investitsiya 

faoliyati 

a) asosiy vositalarni sotish. 

b)nomoddiy aktivlarni sotish. 

v) 


uzoq 

va 


qisqa 

muddatli 

investtsiyalarni sotish. 

g)  oborot  kapitalining  kamayishi 

hisobiga tushumlar 

a) kapital q   il alar. 

b)nomoddiy aktivlarni sotib olish. 

v)  oborot  kapitalining    sishi 

hisobiga harajatlar. 

g)  uzoq  va  qisqa  muddatli 

investitsiyalarni sotib olish. 

Operatsion 

faoliyat 

a)  mahsulot  (tovar,  ish  va  xizmat) 

larni  sotishdan  kelib  tushgan  pul 

 a lag i. 

b)operatsion faoliyat ning boshqa pul 

tushumlari. 

 

a)  material  tovar,  ish  va  xizmatlar 



uchun  mol  etkazib  beruvchilarga 

t  la ga  pul  a lag lari. 

b)  xodimlarga  va  ular  nomidan 

t  la ga  pul  a lag lari. 

v)operatsion  faoliyat  ning  boshqa 

pul t  l  lari. 

Moliyaviy 

faoliyat 

a)  aktsiyalar  chiqar-ishdan  yoki 

xususiy  kapital  bilan    g liq     lga  

boshqa  instru  mentlardan  kelgan  pul 

tushumlari. 

b) olingan foizlar va dividentlar. 

g)moliyaviy  faoliyat ning boshqa pul 

tushum  lari,  shu  jumladan  qarzlar 

    i ha pul tushumlari 

a) 

xususiy 


aktsiyalar 

sotib 


olingandagi pul t  l  lari. 

b) t  la ga  foizlar va dividentlar. 

v) uzoq va qisqa muddat li kreditlar 

va qarz lar     i ha t  l  lar. 

g) lizing     i ha t  l   lar. 

d)  moliyaviy  faoliyat  ning  boshqa 

t  l  lari. 

 

6-rasm. Korxona pul oqimining xarakteristikasi



33

 

 

 



Pul  tushumlari  va  chiqimlarini  tahlil  etish  investitsiya  loyihalarini 

baholashda  juda  muhim  sanaladi.  Investorlarni  boylikni    stir   hi  tushumning 

qanchaligi, pul  a lag lari kirimi va chiqimigina qiziqtirmasdan, balki korxonaning 

byudjet  oldidagi  majburiyatlardan  holi     lga  agi,   a  i  soliqlarni  t  laga  a  

keyingi qoladigan natija (foyda) qiziqtiradi. 

Buni quyidagi    ri ish agi formula orqali aniqlash mumkin: 

 

с

Ф

Т

Т

Т

Т

А

Х

С

П





)

(

 



 

(2.3)


34

 

bu erda, P



t

 - pul tushumlari; S

t

 - sotishdan olingan tushum;  



X-harajatlar  ig i  isi (joriy harajatlar); A - amortizatsiya ajratmasi;  

                                                 

33

 Uzoqov A., Nosirov E.,Saidov R., Sultanov M.investitsiya loyihalarini moliyalashtirish va ularning monitoringi. 



O q   q  lla  a. – T.: “IQTISOD-MOLIYa”, 2006.91-b. 

34

 O sha manba 97-b. 



 

48 


T

f,

T



c

 - t  la ga  foizlar va soliqlar. 

Iqtisodiy adabiyotlarda investitsiya loyihalarining sof pul oqimini topish uchun 

quyidagi formuladan foydalaniladi

35



)



.

(

.



.

.

)



.

(

.



.

.

'



)

(

.



.

.

.



.

.

.



'

.

.



CF

Flow

Cash

oqimi

pul

sof

g

Korxonanin

iya

Amortizats

foyda

sof

foyda

qoladigan

ixtiyorida

Korxona

i

solig

daromad

Foyda

baza

an

tortiladig

Soliqqa

xarajatlar

doimiy

Boshqa

foiz

uchun

Kredit

iya

Amortizats

xarajatlar

zgaruvchan

O

tushum

tushgan

Sotishdan







 



Yuqorida     ri     tga   investitsiya  loyihalarining  pul  oqimlarini  baholashga 

asoslanib,  “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  investitsiya  loyihasining  pul 

oqimlarining tarkibini    ri  chiqamiz va uni baholaymiz. 

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”    investitsiya  loyihasining  kelgusida 

olinishi rejalashtirilgan daromadlari va xarajatlari quyidagi jadvalda ifodalangan. 

9-jadval      

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT”  investitsiya loyihasining kelgusida 

olinishi rejalashtirilgan daromadlari va xarajatlari 

 

1 yil 

2 yil 

3 yil 

Jami tushum 

948 844 800 

968 820 480 

998 784 000 

Ishlab chiqarish tannarhi 

360 650 308.4 

361 392 416.0 

362 505 577.3 

Yalpi daromad 

588 194 491.6 

607 428 064.0 

636 278 422.7 

Operatsion xarajat 

26 813 732.4 

24 294 666.2 

24 684 192.0 

Operatsion daromad 

561 380 759.2 

583 133 397.8 

611 594 230.7 

Kredit foiz stavkalari t  l  lari 

259 286 666.7 

166 845 333.3 

58 621 333.3 

Daromad solig’i to’lagunga qadar 

daromad 

302 094 092.5 

416 288 064.5 

552 972 897.4 

Yagona soliq t  l  lari 

56 930 688.0 

58 129 229.0 

59 927 040.0 

Sof foyda 

245 163 404.5 

358 158 835.7 

493 045 857.4 

Kumulyativ foyda 

245 163 404.5 

603 322 240.2 

1 096 368 097.6 

Manba: “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ loyihasi TIA sidan olingan. 



 

                                                 

35

 Староверова Г.С. Экономическая оценка инвестиций: Учеб.  пособие./ Г.С.Староверова, А,Ю.Медведев, 



И.В.Сорокина. – М.: КНОРУС,2006. с.136. 

 

49 


Loyihaning  daromad  va  xarajatlar  hisob-kitoblari  O z e ist    Respublikasi 

xududida  amal  qiluvchi  xamma  turdagi  soliq  va  boshqa  t  l  lar i  hisobga  olgan 

holda  amalga  oshirilgan.  Loyihani  amalga  oshirishdan  keladigan  daromad  loyiha 

muddati (3 yil)ga    l alla ga     li , kredit qarzdorligini qaytarish hisobga olingan. 

“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”    investitsiya  loyihasining  pul  oqimlari 

quyidagi jadvalda ifodalangan. 



10-jadval 

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT”  investitsiya loyihasining pul 

oqimlari 

 

0 yil 



1 yil 

2 yil 

3 yil 

Jami tushumlar 

0.0 


948 844 800 

968 820 480 

998 784 000 

Ishchi kapitalidagi 

  zgarishlar 

185 517 500.0 

-120 335 811.0 

1 693 634.0 

1 252 278.0 

Ko’rsatilgan xizmatlardan 

tushumlar 

185 517 500.0  1 069 180 611.0  967 126 846.0  997 531 722.0 

Amortizatsiya hisobga 

olinmagandagi zavod 

xarajatlari 

0.0 

41 445 108.0 



42 187 216.0 

43 300 377.0 



Yalpi tushum 

185 517 500.0  1 027 735 502.0  924 939 630.0  954 231 345.0 

Operatsion xarajatlar 

0.0 

26 813 732.4 



24 294 666.2 

24 684 192.0 



Operatsion tushum  (A) 

185 517 500.0  1 000 921 770.0  900 644 964.0  929 547 153 

O z kapitali 

473 493 500.0 

 

 



 

Bank krediti 

1 242 000 000.0 

 

 



 

Asosiy kapitalga 

investitsiyalar 

1 604 100 000.0 

 

 

 



Kredit foiz t  l  lari (V) 

67 640 000.0 

259 286 667.0  166 845 333.0  58 621 333.0 

Boshqa moliyaviy xarajatlar 

40 236 000.0 

 

 



 

Daromad solig’i to’lagunga 

qadar tushum 

0.0 

741 635 103.0  733 799 631.0  870 925 820.0 

Kredit     i ha asosiy qarzni 

qaytarilishi (D) 

0.0 


284 800 000.0  569 600 000.0  569 600 000.0 

Yagona soliq t  l  lari (S) 

0.0 

56 930 688.0 



58 129 229.0 

59 927 040.0 



Sof pul oqimi 

0.0 

684 704 415.0  675 670 402.0  810 998 780.0 

Kumulyativ pul oqimi 

0.0 

399 904 415.0  505 974 817.0  747 373 597.0 



Qarzga xizmat ko’rsatish koeffitsienti 

(A-S)/(V+D) 

 

1.74 


1.14 

1.38 


Manba: “AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” MChJ loyihasi TIA sidan olingan. 

 

 



“AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”    investitsiya  loyihasining  pul  oqimlari 

tahlili  jadvalidan     ri i   turibdiki,  pul  oqimlari  harakati    yillar      i ha  ijobiy 

qiymatga ega    li , sof pul oqimi yillar     i ha quyidagiga teng: 


 

50 


0-yil 

1-yil 


2-yil 

3-yil 


-14240000000 

684704415 

675670402 

810998780 

Qarz  oluvchi  tomonidan  loyihaning  daromad  va  xarajat  parametrlariga  rioya 

qilingan taqdirda pul oqimlari harakati loyiha     i ha barcha xarajatlarni qoplaydi. 

Qarzga  xizmat     rsatish  koeffitsienti  1.14  dan  kam  emas.  Umuman  olganda, 

loyihaning  pul  oqimlari     rsat i hlari  ijobiy,  loyiha  esa  samarali  deb  aytish 

mumkin. 

 

 

2.3.  “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  investitsiya  loyihasining 

diskontlashga asoslangan usullar asosida baholash 

 

Investitsiya loyihalarining samaradorligini diskontlash asosida baholash usullari 

har  qanday  investitsiya  loyihasining  daromadliligini,  samaradorliligini,  foydaliligini 

hamda  ularning  jalb  etuvchanligini  aniqlab  bera  oladi.  Lekin  ayrim  hollarda 

investitsiya  loyihalarini  baholashda barcha usullarni q  llash zaruriyati    l asligi 

ham mumkin. Bu usullarning q  lla ilishi tahlil qilinayotgan har bir loyihaning   ziga 

xos jihati va xususiyatlarini inobatga olgan holda amalga oshirilishi lozim. 

 Diskontlash  koptseptsiyasini  q  llashga  asoslangan  usullarni  biz  yuqorida 

   ri    t i  va ular quyidagilardan iborat: 

  sof joriy qiymatni aniqlash usuli; 

  foydaning ichki  e   ri i hisoblash usuli

  investitsiyalarning rentabelligini hisoblash usuli; 

  diskontlashning qoplash muddatini hisoblash usuli. 

Loyihaning      jalb      etuvchanligini   baholash     usullari     uning barcha   

xususiyatlarini    ochib    bera   olmasa   ham,    loyihaning   haqiqiy samaradorligini 

aniqlashda asosiy xizmat vazifasini   ta  i. 

Yuqorida     ri     tga   investitsiya  loyihalarining  pul  oqimlarini  baholashning 

diskontlashga  asoslangan  usullari  asosida  “AVTO  TRANSPORT  TEXXIZMAT”  

investitsiya loyihasini tahlil qilamiz va uni baholaymiz. 


 

51 


11-jadval 

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” investitsiya loyihasining 

samaradorligini sof joriy qiymat usuli asosida baholash (NPV) 

 

Yillar 

Pul oqimi, so’m 

Joriy qiymat 

koeffitsienti 19% 

Joriy qiymat 

-1 424 000 000 

-1 424 000 000 



684 704 415 

0,8403 

575 357 119,9 



675 670 402 

0,7061 

477 090 870,8 



810 998 780 

0,5934 

481 246 676 



NPV 

 

 



109 694 666,7 

Manba: Muallif tomonidan loyiha TIA si asosida hisoblandi. 

 

Jadval  ma’lumotlaridan ko’rinib  turibdiki,  loyihaga qilingan investitsiyaning 



miqdori  1 424 000 000  so’mni  tashkil  etgan.  Pul  oqimlari  yillar  bo’yicha  1-yilda 

684 704 415  so’m,  2-yilda  675 670 402  so’m,  3-yilda  810 998 780  so’mni  tashkil 

etgan. Diskont stavkasi 19 % bo’lganda, 3 yildan so’ng loyihaning sof joriy qiymati 

109 694 666,7  so’mga  teng  bo’ladi.  Sof  joriy  qiymat  NPV  >  0  bo’lganligi  uchun 

loyiha samarali. 

Investitsiya loyihasining rentabellik indeksini hisob-kitobi (PI) 

Yuqoridagi  jadval  ma’lumotlariga  asoslanib,  investitsiya  loyihasining 

rentabellik indeksini (PI) hisoblasak, 

PI = (575 357 119,9+477 090 870,8+481 246 676) / 1 424 000 000 = 1,077 

PI  =1,077  ga  teng  bo’lgani  uchun,  ya’ni  1  dan  katta  bo’lgani  uchun  loyiha 

samarali. 

12-jadval 

“AVTO TRANSPORT TEXXIZMAT” investitsiya loyihasining  foyda 

ichki me’yorini hisob-kitobi (IRR) 

 

Yil  

Investitsiyalar (-), 

Sof pul oqimi (+), 

so’mda 

1-xisob-kitob 

2-xisob-kitob 

Joriy 

qiymat 

koef. 19% 

Joriy qiymat 

Joriy 

qiymat 

koef. 40% 

Joriy qiymat 

-1 424 000 000 

-1 424 000 000 



-1 424 000 000 



684 704 415 

0,8403 

575 357 119,9 



0,7185 

491960122,17 



675 670 402 

0,7061 

477 090 870,8 



0,5102 

344727039,1 



810 998 780 

0,5934 

481 246 676 



0,3644 

295527955,43 



NPV 

 

 



+109 694 666,7 

 

-291784883,3 



Manba: Muallif tomonidan loyiha TIA si asosida hisoblandi. 

 

52 


 

Investitsiya loyihasi foydaning ichki me’yori daromadlilik me’yori bo’lib, bunda 

pul  oqimi  kirimining  diskontlashtirilgan  qiymati  pul  oqimi  chiqimining 

diskontlashtirilgan  qiymatiga  tengdir.  Ya’ni  sof  joriy  qiymat  nolga  teng  bo’ladi  va 

IRR quyidagicha hisoblanadi: 

Bunda  foydaning  ichki   e   ri i  boshqacha     ri ish a,   a  i  interpolyatsiya 

usuli orqali hisoblanadi: 

),

(



)

(

1



2

2

1



1

1

d



d

NPV

NPV

NPV

d

IRR





=19+(

109 694 666,7*21) /  (109 694 666,7-(-291784883,3)) 

= 24,6 % 

Demak,  24,6%da  investitsiya  loyihasining  sof  joriy  qiymati  0  ga  teng  bo’ladi. 

Investitsiya  loyihasida  diskont  stavka  24,6%gacha  teng  bo’lganda,  foyda  keltiradi, 

undan oshsa loyiha samarasiz bo’ladi. 

  agar IRR>HR, loyiha samarali hisoblanadi;  

  agar IRR


Download 0.62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling