М. Т. Миракмалов халқ табиий географик терминлари тошкент-2009

селдара деб юритилади. Сел ерни ўйиб кетиши натижасида ҳосил бўлган 
чуқурча – чуқурдон дейилади. Селлама – сув билан тўлган чуқурлик, 
кўлмак, халқоб.
Ўзани чуқур, тиниқ сувларга – сарисув деб юритилади. Қисноқ -
дарёнинг торайиб оққан жойи. Қашқадарёнинг Деҳқонобод туманида қисноқ
деб тоғ тизмалари орасида таҳминан 4-5 кмга чўзилган, унча баланд 
бўлмаган тепаликка ҳам айтилади.
1
Дарёнинг бошланишига оқма, қуйилиш
жойига оёқ, одоқ, тармоқларига – бутоқ, шохча, қўл каби терминлар 
қўлланилади.
Халқ орасида, ўзлаштириб, экин экилиб, обод қилинган ерларни 
¿тирик 
ерÀ, 
ўзлаштирилмаган, 
қаровсиз 
ерларни 
¿ўлик 
ерÀ, 
шаҳрисабзликлар кўп йиллар ишлов берилмасдан ётган ерларни ҳакат
дейишади. Қашқадарёда беш – ўн йиллаб экин экилмай, фойдаланмасдан 
ётган ерни жовуз дейишади. Китоб туманида Жовуз қишлоғи ҳам бор.
2
Шўрҳоқ ерлар, қамиш қуриб қоладиган тўқайлар ¿сарған ерÀ ёки ¿сарған 
қамишÀ деб аташ расм бўлган. Самарқанд ва Жиззах вилоятларининг баъзи 
туманларида кўп йиллик экин экилмай ётган ташландиқ ер заяк (зояк)
дейилади.
3
Бундан ташқари, Жанубий Ўзбекистоннинг айрим туманларида 
шўрланиб, ер юзаси оппоқ туз билан қопланган ерларни оқ шўр, кам 
шўрланган ерларни майин шўр деб юритилади, баъзи туманларда майин 
шўр термини билан бирга татир термини ҳам ишлатилади.
4
Ҳосилдорлиги
кам, қумли ерлар эса санча ер дейилади.
1
Хуррамов К. Узбекиские народные географические термины обозначающие рельеф южного Узбекистана // 
КД. -Т.: 1981.-Б.24.
2
Қораев С. Географик номлар маъноси. -Т.: ÀЎзбекистонÁ, 1978.-Б. 55.
3
Ўша китоб, 59-бет.
4
Хуррамов К. Узбекские народные географические термины обозначающие рельеф южного Узбекистана //
КД. -Т.: 1981.-Б.93.

---

67
Илгари булутларнинг маҳаллий номлари ҳам бўлган: паст булутлар –