М undarij a

4-amaliy mashg’ulot. Yoqilg’ini ishchi massasini haqiqiy kulliligini aniqlash.
Yoqilg’ining yonish issiqligi: 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m³ gazsimon yoqilg’ining to’liq yonishida ajralib chiqadigan va kJ da o’lchanadigan issiqlik miqdori yoqilg’ining yonish issiqligi deb ataladi.

Yoqilg’ining yonish issiqligi qattiq va suyuq yoqilg’ilar uchun yuqori Q_yu (kJ/kg) va quyi Q_q (kJ/kg) issiqliklarga bo’linadi.

Qattiq yoki suyuq yoqilg’ilarning ishchi, yonuvchi va quruq massalarining quyi va yuqori yonish issiqlik kattaliklari quyidagi tengliklar orqali bir-biriga bog’langan:

Qozon qurilmalarining issiqlik hisoblari yoqilg’ining quyi yonish issiqligini hisobga olgan holda amalga oshiriladi.

Qattiq va suyuq yoqilg’ilarning ishchi massasiga ko’ra quyi yonish issiqligi (12) tenglamadan, gazsimon yoqilg’ilarning quyi yonish issiqligi esa (13) tenglamadan aniqlanadi:





bu yerda yoqilg’ining ishchi massasidagi elementar tarkibi, %; gazsimon yoqilg’i tarkibiga kiradigan gazlarning hajmiy miqdorlari, %.

Quyi yonish issiqliklarini qayta hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalaniladi:

yonuvchi massani ishchiga va aksincha hisoblash uchun:

quruq massani ishchiga va aksincha hisoblash uchun:

yonuvchi slaneslar uchun yonuvchi massani ishchiga va aksincha hisoblash uchun:

namlik o’zgarganda:

Ikkita qattiq, suyuq yoki gazsimon yoqilg’ilar aralashmasining quyi yonish issiqligi quyidagicha aniqlanadi:

(21)

bu yerda: b₁ – aralashmadagi birinchi tur yoqilg’ining massaviy ulushi; – aralashmadagi birinchi tur yoqilg’ining quyi yonish issiqligi, kJ/kg (kJ/m³); – aralashmadagi ikkinchi tur yoqilg’ining quyi yonish issiqligi, kJ/kg (kJ/m³).

Har хil turdagi yoqilg’ilarning issiqlik ko’rsatkichlarini taqqoslash uchun shartli yoqilg’i tushunchasidan foydalaniladi. Yonish issiqligi 29300 kJ/kg ga teng bo’lgan yoqilg’i – shartli yoqilg’i deb ataladi.

Natural yoqilg’i sarfini shartliga qayta hisoblash uchun quyidagi ifodadan foydalanish mumkin: