Ma’deniy ha’m intelektuallıq

O’zinin’ 
tariyxıy, 
ma’deniy ha’m intelektuallıq 
miyrasın 
qa’sterlep 
saqlawg’a,bayıtıw 
ha’m 
ko’beytiwge, sonday aq, 
o’nip-o’sip kiyatırg’an jas 
a’wladtı milliy ha’m ulıwma 
insanıylıq 
qa’diriyatlar 
ruwqında 
ta’rbiyalawg’a 
jeterli itibar qaratpaytug’ın, 
ha’r 
ta’repleme 
rawajlang’an, 
biyg’a’rez 
pikirleytug’ın, 
o’zinin’ 
ko’zqarasına, 
puqaralıq 
pozitsiyasına 
iye 
bolg’an 
shaxstı kamalg’a keltiriwdi 
o’z 
aldına 
maqset 
etip 
qoymaytug’ın ha’r qanday 
ma’mleket ha’m ja’miyet 
tariyx 
ha’m 
rawajlanıw 
jolınan 
shette 
qalıp 
ketetug’ının biz anıq ko’z 
aldımızg’a keltirgenbiz ha’m 
keltire alamız.
Jumıstın’ du’zilisi ha’m mazmunı: to’mendegilerden 
ibarat, Jumıs kirisiw, u’sh bap ha’m u’sh sawaldı o’z 
ishine 
aladı. 
Juwmaqlaw 
ha’m 
paydalanılgan 
a’debiyatlardın’ diziminen ibarat. Jumıstın’ 
birinshi 
babında 
G’a’rezsizlik da’wirinde 
milliy ma’deniyat 
ha’m 
ruwxıy 
qa’driyatlarımızdın’ qayta 
tikleniwi haqkında 
so’z etilgen, 
O’zbekistan 
xalıqları 
ma’deniyatı tariyxı 
ha’m 
rawajlanıw tendentsiyaları 
ha’m basqıshları,O’zbeki
stan 
xalıqları 
ma’deniyatı tariyxı 
boyınsha derekler 
haqqında 
so’z 
etiledi Temanın’ 
ekinshi 
babında O’zbekistan 
rawajlanıwındag’ı 
siyasiy 
ha’m sotsiallıq-
ekonomikalıq 
turmıstag’ı 
o’zgerisler. 
Elimizdin’ ma’deniy 
rawajlanıw 
tariyxında 
siyasiy 
partiyalar 
ha’m sho’lkemlerdin’
xızmeti 
respublikamızda 
g’a’rezsizlik 
da’wirindegi 
ag’artıwshılıq, 
jergilikli ha’kimiyat 
organlarının’ 
tolıq 
dizimin puqaralardın’ o’zin-
o’zi basqarıw 
organları 
keltirip 
o’tildi. 
U’shinshi 
bapta 
O’zbekistannın’ 
ekanomikalıq 
ha’m 
siyasiy 
rawajlanıw 
taiyxında 
«O’zbek 
modeli»nin’ 
a’hmiyeti, 
«O’zbek 
modeli»nin’ 
bilimlendiriw,ta’l
im-ta’rbiya ha’m 
ekanomika 
tarawındag’ı 
jetiskenlikleri 
ha’m 
keleshek 
a’wladqa itibarı 
ha’m 
tabısları
so’z etiledi. 
Tariyxıylıq qag’ıydası, ha’r qanday 
waqıyalardı o’z da’wirinin’ anıq tariyxıy 
sharayatınan 
kelip 
shıqqan 
halda 
u’yreniwdi talap etedi. Bu’gingi ku’ngi 
g’a’rezsiz O’zbekistanda jasawshı xalıqlar 
o’zlerinin’ 
materiallıq 
ha’m 
ruwxıy 
ma’deniyatının’ og’ada bay ma’deniy 
miyrasları 
bolg’an: 
Orta 
a’sirdegi 
Samarqand, Buxara Xiywa ha’m Mizdakxan 
sıyaqlı arxitekturalıq kompleksleri menen 
belgili bolsa Al ruwxaniy ma’deniyat 
tarawında Oraylıq Aziyada en’ da’slepki 
Oyanıw-renessans Farabiy, Al-Xorazmi 
A’bu Rayxan Beruniy, A’bu A’li İbn Sina, 
Abilqasım Ferdausiy, Mırza Ulug’bek, 
Axmed Al. Ferganiy, İmam Al Buxariy, 
Alisher Nawayı Berdaq ha’m A’jiniyaz 
sıyaqlı alım ha’m ja’miyetlik oy pikir iyeleri 
menen Du’nyag’a tanılg’an. 
O’zbekistan ma’mleketlik g’a’rezsizligin qolg’a 
kirgizgen ku’nnen baslap aq xalqımızdın’ bay 
ma’na’wiy miyrasın tiklew ha’m rawajlandırıw, 
ja’miyet ma’na’wiyatın rawajlandırıw ma’mleket 
siyasatı da’rejesine ko’terilip, onı ta’miynlewshi
ma’deniy-ag’artıwshılıq reformalardın’ bag’darları 
belgilep alındı. Birinshiden, eger g’a’rezsizliktin’ 
da’slepki jıllarında ja’miyettin’ ruwxıy turmısındag’ı 
en’ tiykarg’ı bas wazıypa puxaralarda burıng’ı awqam 
da’wirine ta’n oylawdı eskishe pikirlew sarqıtların 
joq etiw bolg’an bolsa, ekinshi tiykarg’ı wazıypa 
sıpatında 
puxaralıq 
ja’miyetin 
qa’liplestiriw 
belgilendi. 
Sonday-aq, 
g’a’rezsizlik 
sebepli 
ma’mleketimizde demokratiyalıq ja’miyetti qurıw 
ushın ju’da’ u’lken ha’m a’hmiyetli ja’miyetlik-siyasiy, 
huquqıy tiykar jaratıldı. 
Prezidentimizdin’ tikkeley basshılıg’ında milliy 
ma’nawiy miyraslarımızdın’ ullı tulg’aları bolg’an 
alımlarımızdın’, 
ulamalardın’, 
shayırlardın’ 
muqaddes isimleri qayta tiklendi ha’m yubileyleri 
ken’ ko’lemde o’tkerildi. Dunyalıq tsivilizatsiyada 
girewli ornı bar Samarqand, Buxara, Xiywa, 
Qarshı, Marg’ulan, Tashkent qalalarının’ dunyalıq 
ruwxıy 
ma’deniyattın’ 
du’rdanaları 
bolg’an 
,,Avesto” kitabı ha’m ,,Alpamıs” da’stanlarının’ 
yubileyleri ko’terin’kilik penen belgilendi. Milliy 
bayram Nawrız, diniy bayramlar Oraza Haytı ha’m 
Qurban Haytları qayta tiklendi. Konistituttsiyalık 
da’rejede hu’jdan erkinligi ja’riyalandı ha’m 
a’melde ta’miynlendi. Diniy ha’m du’nyalıq bilim 
beretug’ın Tashkent İslam universiteti ashıldı. 
G’a’rezsizlik jıllarında milliy ma’deniy-ma’nawiy 
tikleniw salasında a’melge asırılıp atırg’an ken’ 
ko’lemli jumıslardı Qaraqalpaqstan Respublikası 
mısalında da ayqın ko’riwimizge boladı. 
Konstitutsiyag’a 
muwapıq, 
ma’mleket 
ha’kimiyatı organlarının’ 
burıng’ı 
totolitar 
du’zimnen birotala parıq 
qılatug’ın, 
ha’kimiyatlardın’, 
yag’nıy 
nızam 
shıg’arıwshı, atqarıwshı 
ha’m 
sud 
ha’kimiyatlarının’ 
bo’liniwi 
printsipine 
tiykarlang’an 
du’zim 
jaratıldı. Olardın’ ha’r 
birinin’ 
xızmetinde 
huqıqıy 
tiykarda 
avtoritarizm 
ha’m 
totalitarizmnin’ 
qaytalanıwın 
biykar 
etetug’ın 
tıyanaqlı 
demokratiyalıq 
normaları 
ha’m 
jol-
jobaları pitkerildi.
Sho’lkemlestirilgen 
atqarıwshı 
ha’kimiyat 
organları 
du’zimi 
burıng’ılarınan 
birotala 
parıq qıladı. Olar rejelew-
bo’listiriw wazıypalarınan 
azat bolıp, a’konomikalıq 
siyasattı muwapıqlastırıw 
ha’m ta’rtipke salıw rolin 
atqarmaqta. 
Ko’plegen 
wa’zirliklerdin’ 
ornına 
bazar sha’rayatlarına say 
keletug’ın 
xojalıq 
birlespeleri, 
awqamları, 
kontsernler, 
korporatsiyalar, 
xolding 
kompaniyaları du’zildi. 
1992-jıldın’ dekabrinde O’zbekistan Respublikası 
Konstitutsiyasının’ 
qabıl 
etiliwi 
ma’mleket 
turmısında 
u’lken 
siyasiy 
waqıya, 
jan’a 
O’zbekistandı tiklew barısında a’hmiyetli qa’dem 
boldı.O’zinin’ tiykarg’ı nızamında ma’mleket du’zimi 
printsiplerin, puqaralardın’ huqıq ha’m erkinliklerin, 
ja’miyetti rawajlandırıwdın’ ekonomikalıq negizleri 
ha’m strategiyalıq bag’darın bekkemlep qoymag’an 
ma’mleket tolıq suveren ma’mleket bola almaydı. 
Konstitutsiya 
suveren 
ma’mleketimizdin’ 
nızamshılıq-huqıqıy negizin du’ziwdin’ tiykarg’ı 
tırnag’ı, g’a’rezsiz ma’mleketimizdin’ shıraylı tası 
boldı. 
G’a’rezsizlik 
jıllarında 
elimizde 
huqıqıy 
demokratiyalıq 
ma’mleket, 
adamlar 
erkin 
jasaytug’ın 
ja’miyet 
qurıldı. 
O’zbekistan 
Respublikasının’ Konstitutsiyasında insan, onın’ 
o’miri, erkinligi, abırayı, qa’dir-kımbatı ha’m basqa 
qol qatılmas huqıqları en’ joqarı qa’diriyat ekeni 
bekkemlep qoyıldı. Bunın’ turmısta tastıyıqlanıwın 
elimizde jasap atırg’an ha’r bir insannın’, ha’r bir 
shan’araqtın’ arzıw-u’mitlerinin’ ju’zege shıg’ıp 
atırg’anında, adamlardın’ du’nya qarası, o’mirge 
ha’m miynetke mu’na’sibeti o’zgerip atırg’anında 
anıq ko’riw mu’mkin. 
Bu’gin O’zbekistan 130 dan aslam 
ma’mleket 
penen 
diplomatiyalıq 
qatnasıqlar 
ornatqan. Tashkente 45 ma’mleketttin’ elshixanası, 
jigirmag’a jaqın xalıqaralıq sho’lkem ha’m qarjı 
ma’kemelerinin’ wa’kilxanaları jumıs islemekte.
O’zbekistannın’, 
rawajlanıwında 
bilimlendiriw 
a’hmiyeti 
tarawlardan bolıp esaplanadı. Bul tarawda O’zbekistanda ko’p g’ana 
o’zgerisler ju’zege kelmekte. Usı o’zgerislerdin’ en’ a’hmiyetlisi bolıp 
jılı 
avgust ku’ni Oliy Majilis ta’repinen qabıl etilgen. 

Bilimlendiriw haqqında

nızam ha’m 

kadrlar tayarlaw boyınsha milliy 
da’stur

bolıp esaplanadı. Usı nızamg’a muwapıq O’zbekistanda 

jıllıq 
akademik litsey yamasa ka’sip kolledjlerinde bilim alıw huqıqına iye 
boldı. 
Birinshi 
basqısh 
o’tiw 
da’wiri bolıp, ol 

-
jıllarg’a 
shekem 
dawam 
etedi, 
bilimlendiriwdi 
rawajlandırıw 
ushın 
huqıqıy, 
ilimiy 
metodikalıq, 
materiallıq 
jag’daylar 
jaratıladı.
Ekinshi 
basqısh 

-
jıllardı o’z ishine 
alıp bul waqıtta 
milliy da’stur tolıq 
a’melge asırıladı. 
U’shinshi basqısh 
ha’m onnan 
keyingi 
jıllarg’a 
mo’lsherlengen 
bolıp, 
onda 
jıynalg’an 
ta’jiriybelerdi 
anıqlaw 
tiykarında kadrlar 
tayarlaw 
sisteması ja’nede 
jetilistiriledi ha’m 
rawajlandırıladı. 
Ma’mleketimizde 
xalıq 
salamatlıg’ın 
bekkemlew 
bag’darında ken’ ko’lemli reformalar protsessinde sporttı 
ja’nede rawajlantırıwg’a u’lken itibar qaratıp kelinbekte. 
Bunda, aynıqsa, balalar, o’spirimler ha’m jaslardın’ den 
sawlıg’ı salamat bolıp jetilisiwi ushın u’zliksiz tu’rde o’tkerilip 
kiyatırg’an 3 basqıshlı tizim – “Umid nihalları”, “Barkamal 
a’wlat” ha’m Universiada sport jarısları ten’siz a’hmiyetke iye 
bolıp barmaqta. Ju’z mın’lap o’spirimler ha’m jaslardı o’z 
ishine alg’an bul tizim balag’at jasındag’ı jigit ha’m qızlardı 
ko’pshilik ta’rizde dene salamatlastırıw ha’m sport 
ha’reketine tartıwg’a hızmet ko’rsetip atırg’anı menen 
itibarlı.
O’zbekistan Respublikasında a’melge 
asırılıp atırg’an tu’p sotsiallıq - siyasiy, 
ekonomikalıq 
reformalar 
ku’shli 
demokratiyalıq huquqıy ma’mleket ha’m 
puxaralıq ja’miyetin qurıwg’a qaratılg’an. 
Sol sebepli sotsiallıq bag’darlang’an bazar 
ekonomikasına o’tiwdin’ “o’zbek modelin 
basqıshpa basqısh a’melge asırıw huquqıy 
ma’mleket ha’m puxaralıq ja’miyetin 
qa’liplestiriwdin’ bekkem tiykarı bolıp 
xızmet qılmaqta. 
Ma’mleketimiz basshısı aytıp o’tkenindey, “Abat 
turmıs degen tu’sinik a’zel-a’zelden xalqımızdın’ 
sanasında da’slep pa’rawanlıq, to’ginshilik, mol-
ko’lshilik, 
bereketshilik, 
bazarlarda 
arzanshılıq
ma’nisin o’zinde qamrap aladı”. 2013 jılda is haqı, 
pensiya ha’m napaqa to’lemlerin 23 % asırıw, 
1 mln.g’a jaqın jan’a is orınların ashıw, kishi biznesti 
rawajlandırıw ushın 300 mlrd. swmnan artıq bank 
kredit resursların ajıratıw rejelestirildi. Sol qatarı, is 
penen ta’miyinlew ko’leminde 2012-2013 oqıw jılında 
500 mın’ ka’sip-o’ner kolledjleri pitkeriwshileri 
karxana ha’m sho’lkemlerde a’meliyat o’tew, u’sh 
ta’repleme (kolledj pitkeriwshisi, is beriwshi ha’m
kolledj ortasında) shartnama tu’ziw ha’m bos is 
jaylarında kvotalang’an orınlardı ajıratıw arqalı is 
penen ta’miyinleniwi belgilendi. Bunnan basqa, 
2013–2014 oqıw jılında 530 mın’nan artıq 1-klass 
okıwshılarına, 7 mın’g’a jaqın “Mehribanlıq” u’yleri 
ta’rbiyalanıwshılarına ha’m 180 mın’nan artıq 
mektep-internat oqıwshılarına, ja’mi 700 mın’nan 
artıq oqıwshıg’a biypul sabaqlıqlar tarqatıladı.
2013-2017 jıllarda “Zamanago’y ma’halle” jalg’ız 
arxitektura joybarı tiykarında: 
– ma’hallelerdegi xaliq u’yleri, ko’p qabatlı u’ylerdin’ 
sırtqı ko’rinisi ma’hallenin’ jaylasıwına qarap birdey 
ko’riniske alıp kelinedi; 
– ma’hallelerdin’ ishki ko’sheleri, piyadalar jolları, jol 
shetindegi salmalar ha’m jol tosıqları kapital on’lanadı. 
Materiallıq–texnikalıq bazasın jaqsılaw maqsetinde 
500 ma’halle puqaralar jıyını binası rekonstruktsiya 
qılınadı ha’m 53 jan’a ma’halle gu’zarı qurılıp, olar 
kompyuter texnikası menen ta’miyinlenedi. Tiykarınan, 
Tashkent qalası mısalında ha’r bir rayonda “Ma’halle 
orayları” 
qurıp 
paydalanıwg’a 
tapsırılıwı 
rejelestirilmekte. Onda ma’halle puqaralar jıyını ha’m
barlıq 
sotsiallıq 
taraw 
sho’lkemleri 
birgeliginde 
shan’araqlardın’ turaqlılıg’ın ta’miyinlew, jaslar, a’sirese 
hayallar jınayatshılıg’ının’ aldın alıw isleri go’zlengen. 
-1991-jili Ózbekstan Respublikasi ham onin quramindagi Qaraqalpaqstan Respublikalari ushin ulken burilis jili boldi.Ózbekstan xalqi oz respublikasin garezsiz dep jariyaladi.Al,Qaraqalpaqstan garezsiz respublikanin quramindagi suverenli respublika bolip tanildi.Qaraqalpaqstan Respublikasi garezsizlik jillarinda suverenli Qaraqalpaqstan Respublikasi dep jariyalaniwi menen birge,mamleketshiliginin rawajlaniwinda, ja'miyetlik-ekonomikaliq duzilistin', xaliqtin' social-siyasiy turmisindagi, madeniyat ham ilim tarawlarinda ulken tariyxiy waqiyalarga ogada bay ozgerisler juz berdi.1989-1991-jillari bir neshe min jillar tariyxindagi milliy tikleniw,milliy oyaniw,milliy proceske ulli baslama juzege keldi.Usi jillardan baslap xalqimizdin Hayt ham Nawriz bayramlari milliy bayram retinde ken belgilene baslandi.XX asirdin 80-jillarina kelip mamleketlik darejege koterilgen kommunistlik ideologiya oz kelesheginin onshelli ayqin emesligin, ozinin bul turisinda uzaqqa baralmasligin bayqay basladi.Sonliqtanda Ózbekstan Respublikasi 1989-jili 21-oktyabrde mamleketlik til haqqinda ham 1990-jili 20-iyunde suvereniteti haqqinda declaraciya qabil qilgan edi. Bul jagday Qaraqalpaqstanda da mashqalalardi, social-ekonomikaliq ham ruwxiy mashqalalardi sheshiwdin triykarg joli onin milliy mamleketligin bekkemlew ham bunnan bilayda rawajlandiriwdan,huqiqiy siyasiy suverenligin, ekinomikaliq erkinligin tamiyinlewden ibarat edi.Sonliqtanda 1989-jili 1-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikasi Joqargi Sovetinin sessiyasinda <> nizam qabil etildi.1990-jili 14-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikasinin Joqari kenesinin IV sessiyasi Qaraqalpaqstan Respublikasinin Ózbekstan Respublikasi quraminda mamleketlik Suverenligi tuwrali Deklaraciya qabil etti.Usi kunnen baslap Qaraqalpaqstan Avtonomiyali Respublikasi Suverenli Qaraqalpaqstan Respublikasi dep atala basladi.Awil xojaliginda texnologiyalardi keń engizgen halda islep shigariw kolemi hasildarliq ham onin turlerin keskin asiriw,Aral boyi xalqinin jasaw sharayati ham turmis darejesin jaqsilaw boyinsha ken kolemli jumislar amelge asirilmaqta.

2-tapsirma:Qaraqalpaqstan bazar ekonomikasina otiw jolinda.

-Ózbekstan ham Qaraqalpaqstan garezsizligi dagazalaniwdan baslap-aq,bazar ekonomikasina otiw baslandi.Bul basqishpa-basqish otiwden ibarat bolip,bazar ekonomikasina baza tayarlaw jane de barliq bazar mexanizmlarin payda etiw ham xaliqtin psixologiyasin bazar qatnasiqlarina beyimlew kerek boldi.Bazar qatnasiqlarina otiw dawirinde mamlekettin retlewshi bolimine ahmiyet berildi.Yagniy mamleket ekonomikaliq jetekshi tarawlarin qollap quwatladi,isbilermenlik ham basqa da bazar mexanizmlarin payda etiwge basshiliq etedi.Onda awil xojaligi ham ogan tiyisli qayta islew sanaat tarawlarin rawajlandiriw,bazar ekonomikasi jagdayinda miynet etetugin joqari qaniygeligi kadrlar tayarlaw ilajlari edi.Qaraqalpawstan Respublikasi awil xojaligi tarawinda mamleketlik mulkti menshiklestiriw arqali kop ukladli ekinomikani qaliplestiriwdi amelge asiriw ayriqsha agmiyetke iye bolip,bul maselege itibar beriwdi talap etedi.Awilliq jerlerde respublika xalqinin 60% aslami jasaytugin edi.1992-jili avgust ayinda Nokis alasinda Aral mashqalasini sheshiliwi,xaliq ushin juda zarur maseleleri boyinsha xaliq araliq ilimiy konferenciya bolip otti.2007-jili respublika xalqinin den sawligin bekkemlew,orsetilipk atirgan medicinaliq xizmettin sapasin jaqsilaw maqsetinde 2 milliardan aslam qarji ajratildi.1-iyun Xaliqaraliq balalardi qorgaw kuni aytaxtimizdagi <> massivinde Balalar dem alis bagi ashilip,bul jerde attrakcionlar ashiq aspan astindagi muzey,balalar ushin arnalgan turli sport maydanshalari ham basseynler isley basladi.

- Qaraqalpaqstan Respublikasi garezsizlik jillarinda suverenli Qaraqalpaqstan Respublikasi dep jariyalaniwi menen birge,mamleketshiliginin rawajlaniwinda, jamiyetlik-ekonimikaliq, duzilistin,social-siyasiy turmisindagi,madeniyat-ilim tarawindagi ulken tariyxiy waqiyalarga ogada bay ozgerisler juz berdi.1989-1991-jillar bir neshe min jillar tariyxindagi milliy tikleniw,milliy oyaniw,milliy processke ulli baslama juzege keldi.Usi jillardan baslap xalqimizdin Hayt ham Nawriz bayramlari milliy bayram sipatinda ken belgilene baslandi.

- 1991-jili Ozbekstan Respublikasi ham onin quramindagi Qaraqalpaqstan Respublikalar usush ulken burilis jili boldi.Ozbekstan Respublikasi oz xalqin garezsiz dep jariyalsla.Al,Qaraqalpaqstan garezsiz respubliaknin quramindagi suverenli respublika bolip tanildi.

- 1998-jili taniqli qaraqalpaq shayiri Berdaqtin 170 jilligi munasibeti menen Nokis qalasinda Berdaq atindagi muzey ashildi.Bul muzey Qaraqalpaqstan mamlektlik universiteti janinda jaylasqan.Muzeyde tiykarinan qaraqalpaq madeniyatina baylanisli ekspozitsiyalar orin algan.

- Muzey xalqimiz aynasi. Muzeyde tariyxiy estelikler saqlanadi. Ata-babalarimiz jasagan dawirinen,sol waqittagi madeniy miyraslarimiz,har turli zergerlik buyimlari saqlanadi. Bizler ushin ata-babalarimizdan qalgan har bir buyim qadirli sanaladi.Bizin elimizdegi muzeyge shet elden ulken qizigiwshiliq penen har jili sayyahlar keledi.

- 1990-jili 14-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikasinin Joqari Kenesinin IV sessiyasi Qaraqalpaqstan Respublikasinin Ozbekstan Respublikasi quramindagi mamleketlik suverenligi tuwrali Deklaraciya qabil etti.Usi kunnen baslap Qaraqalpaqstan Avtonomiyali Respublikasi Suverenli Qaraqalpaqstan Respublikasi dep atala basladi.Bul 1992-jil 14-dekabrde Qaraqalpaqstan Respublikasinin tungish bayragi tastiyiqlanadi.

Uliwmalastiriwshi magliwmatlar aliw ushin sorawlar ham tapsirmalar:

1.Ozbekstan Respublikasi garezsizliginin tariyxiy ahmiyeti?

1991-jili 31-avgustta <>gi Ozbekstan Respublikasinin Nizami qabil etildi. Usi nizam Ozbekstan Respublikasinin Garezsizlik deklaraciyasi ham Ozbekstan Respublikasinin Garezsizligi haqqindagi Bayanatina tiykarlanip qabil etildi. Nizamnin 1-statyasina muwapiq Ozbekstan Respublikasi oz quramindagi Qaraqalpaqstan Respublikasi menen birge garezsiz demokratiyaliq mamleket bolip tabiladi.

2.Qaraqalpaqstannin mamleketshiliginin rawajlaniwi?

1993-jili 9-aprelinde No'kis qalasinda Qaraqalpaqstan Respublikasi Joqari Ken'esinin' ekinshi shaqiriq XII sessiyasinda onin ekinshi nishani o'z gerbi qabil etildi. Sonday-aq usi sessiyada Qaraqalpaqstan Respublikasinin' Konstituciyasi qabil etildi. Qaraqalpaqstan Respublikasinda o'z Konstituciyasinin' boliwi onin' suverenliginin' en' a'hmiyetli belgisi bolip tabiladi.

3.Qaraqalpaqstan bazar ekonomikasina otiw jolinda?

O'zbekstan ha'm Qaraqalpaqstan o'z g'a'rezsiligi dag'azalaniwdan baslap-aq, bazar ekonomikasina o'tiw baslandi. Bul basqishpa-basqish o'tiwden ibarat bolip, bazar ekonomikasina baza tayarlaw ja'ne de barliq bazar mexanizmlarin payda etiw ha'm xaliqtin' psixologiyasina bazar qatnasiqlarina beyimlew kerek boldi. Bazar qatnasiqlarina o'tiw da'wirinde ma'mlekettin' retlewshi bo'limine a'hmiyet berildi. Yag'niy, ma'mleket ekonomikaliq jetekshi tarawlarin qollap quwatladi, isbilermenlik ham basqa da bazar mexanizmlerin payda etiwge basshiliq etedi.

4. Xaliqtin socialliq turmisin turaqlastiriw ushin islenip atirgan is-ilajlari?

Bazar mu'nasibetlerine o'tiw boyinsha qabil etilgen hu'jjetlerdin' ko'pshiligi bul principlerge tiykarlang'an yamasa olardi rawajlandiriwg'a yag'niy turmisqa engiziwge bag'ishlangan. Bul qag'iydalardin' qanshelli duris ekenligin turmis toliq tastiyiqladi. Ma'mleketimizde jan'a, buring'idan pariq qilatugin' ja'miyetlik-ekonomikaliq sistemani payda etiwdin' ozine ta'n bag'darlamasi edi. Bul qag'iydalar jan'alaniw ha'm rawajlaniw jolin tan'lagan ja'miyetimizdin' bul bag'darda alg'a ilgerilew ham jamiyetlik-siyasiy turaqliliqti ta'miyinlew ushin imkaniyatlar jaratip berdi.

5.Qaraqalpaqstannin sirtqi ekonomikaliq baylanislarinin rawajlaniwinda neler amelge asirilmaqta?

- Qaraqalpaqstannin xaliqaraliq baylanislari adewir rawajlandi. Qaraqalpaqstanda sirt eller menen baylanislar boyinsha Ministrlik du'zildi. Ozbekstan sirtqi isler ministrliginin Qaraqalpaqstan bo'limi sho'lkemlestirildi. 1996-jili Qaraqalpaqstan Respublikasinin' sirtqi sawdadag'i tiykarg'i sheriklerinin' u'lesi to'mendegishe boldi: Rossiya-11,4, AQSH-14,1, Koreya-11,1, Shveycariya-9,4, Niderlandiya-7,2 sirt ma'mleketlerge tiykarinan paxta talshigi, qayta islengen neft onimleri shig'arildi. Al, sirttan qumsheker, biyday, mashina ham u'skeneleri, avtomashinalar ham basqa usknleneler alip kelindi.

6.Xaliq bilimlendiriw tarawindagi ozgerisler?

Qaraqalpaqstanda ilim janadan rawajlanbaqta.Ozbekstannin Ilimler Akademiyasinin Qaraqalpaqstan filiali 1992-jili usi Akedemiyanin bolimi bolip qayta duzildi.Awil xojaliq Ilimler Akedemiyasinin Qaraqalpaqstan bolimi ashildi.Tariyx,arxeologiya ham etnografiya institutinda kandidatliq dissertaciya qorgawshi qanigelestirilgen kenestin duziliwi ham Berdaq atindagi mamleketlik universitetinde filologiya tarawi boyinsha kandidatliq dissertaciya qorgawshi qanigelestirilgen keneslerdin duziliwi oz natiyjesin bermekte.

7.Aral mashqalasinin uyreniliwi jagdayi qanday?

- Aral ten'izinin' quriwinin' keri aqibetlerin kemeytiw, aymaqti ekologiyaliq jag'daydi ta'miyinlew maqsetinde u'lken jumislar orinlanbaqta. Qa'nigelerdin aytiwinsha, 42-jil dawaminda ha'mmesi bolip 400 min gektar maydandag'i seksewil egilgen bolsa,2018-2019-jillardag'i qis-ba'ha'r ma'wsimindegi 500 min gektardi tog'aylardi payda etken. Prezidentimiz Shavkat Mirziyeovtin' baslamasi menen BMSh qawenderliginde Aral boyi aymag'i ushin ko'p sheriklik tiykarinda Trast fondi du'zildi. O'zbekstan Respublikasi Prezidenti janinda Aral boyi xaliqaraliq innovaciya orayi, Aralboyinda innovaciyalardi qollap quwatlaw jamg'armasi sho'lkemlestirildi. Ten'izdin' qurip qalg'an tu'binde tog'ayzarliqlardi, A'miwdarya deltasinda kishi suw saqlag'ishlardi qurip atir.

8.Bugingi kunde arxeologiyaliq esteliklerdi qorgawda mamleketimiz tarepinen amelge asirilip atirgan ilajlar qanday?

- Respublika alimlari son'g'i jillarda shet el qa'nigeleri menen birge ilimiy izertlewler ju'rgizip atir. Atap aytqanda, tariyx, arxeologiya, etnografiya instituti alimlari francuz arxeologlar menen birgelikte is alip barip atir. A'sirese son'g'i jillardag'i qaraqalpaq a'debiyatinin' tu'rkiy xaliqlar a'debiyati menen baylanistin' ku'sheyiwi, du'nya xaliqlari a'debiyatina qosilg'an u'les bolip tabiladi.