Magistratura bo’limi qo’lyozma huquqida

 

2.3. Rivojlangan mamlakatlarda davlat mablag’larini samarali boshqarishda 

g’aznachilik tizimining tutgan o’rni 

Xorijiy  mamlakatlarda  g’aznachilik 

tizimining  shakllanishi  va 

rivojlanishida  Avstraliya  tajribasi.    Avstraliyada  vazirlik  maqomiga  ega  bo’lgan 

va to’g’ridan-to’g’ri hukumatga bo’ysinadigan G’aznachilik departamenti mavjud. 

Uning  asosiy  vazifalaridan  biri  tushumlarni  yig’ishdan  iborat.  G’aznachilik 

departamenti  tarkibida  Soliq  boshqarmasi  joylashgan  bo’lib,  G’aznachilik 

departamenti shu boshqarma orqali soliq to’lovchilar bilan muomalada bo’ladi va 

tashqi  tushumlardan  tashqari  barcha  soliq  to’lovlarni  yig’ib  oladi,  tashqi 

tushumlarni yig’ish bilan esa bojxona xizmati shug’ullanadi. 

Byudjetning xarajatlar qismining ijrosi Byudjetdan mablag’ oluvchilarning 

so’rovi  asosida  amalga  oshiriladi.  Mamlakatda  Byudjetdan  mablag’  oluvchilarni 

---

55

 

 

Byudjet  majburiyatlarining  aniq  huquqiy-me’yoriy  xujjatlari  qabul  qilingan, 

shuningdek,  Byudjet  mablag’larini  maqsadli  va  samarali  ishlatishning  nazorat 

usullari  mavjud  bo’lib,  ular  tarmoq  vazirliklari  tomonidan  amalga  oshiriladi. 

Bunda  G’aznachilik  departamenti  faol  g’aznachilik  rolini  o’ynaydi.  Avstraliyada 

davlat qarzlarini boshqarish g’aznachilikka yuklatilgan. G’aznachilik departamenti 

muomalaga  qimmatli  qog’ozlar  chiqarishni,  ularning  hajmini,  tarkibini  va  to’lov 

muddatini nazorat qiladi. 

Yaponiyada  g’aznachilikni  bajaradigan  funktsiyalarining  tashkiliy  sxemasi 

o’ziga  xos  xususiyatga  ega.  Bo’linmalarning  nomidan  ko’rinib  turibdiki, 

Yaponiyada  davlat  moliyasini  boshqarish  maxsus  ixtisoslashgan  kichik 

bo’linmalarga (podrazdeleniya) yuklatilgan. 

Yaponiyada  G’aznachilik  bo’limi  kunlarga  bo’lingan  moliya  rejasini 

tayyorlaydi,  shuningdek,  Byudjetni  ijro  etish  bo’limi  bilan  davlatning  Yaponiya 

bankdagi  hisobraqamdan  to’lanadigan  to’lovlarni  va  tushumlarni  nazorat  qiladi. 

Barcha tushumlarni yig’ilishiga Moliya Vazirligi tarkibidagi Milliy Soliq xizmati 

va  Bojxona  departamenti  javob  beradi.  Soliqlar  to’g’ridan-to’g’ri  Yaponiya 

bankiga  yoki  vakolat  berilgan  tijorat  banklariga, Milliy  Soliq  xizmati  va  Bojxona 

departamentining mahalliy bo’limlarida pochta tizimi asosida to’lanishi mumkin.