Magnit oqimi. Gauss teoremasi

9.5-rasm

Birinchi g’altakning magnit induksiyasi:



bu yerda, -o’zak moddasining magnit doimiysi

n₁-o’ramlar soni

Ikkinchi g’altakning bitta o’rami orqali o’tgan magnit oqimi

(9.18)

to’la oqim

(9.19)

o’zaro induktivlik koeffitsiyenti:

(9.20)

Xuddi shu usul bilan birinchi g’altakning o’zaro induktivlik koeffisiyentini ham (9.21) ifodaga teng ekanligini isbotlash mumkin.

(9.21)

O’zaro induktivlik hodisasidan olis masofalarga elektr energiyasini uzatish moslamalari (transformatorlar) tayyorlashda foydalaniladi. Transformatorlar ramka shaklidagi o’zakka kiritilgan ikkita n₁ va n₂ o’ramli g’altakdan iborat bo’ladi. (9.6-rasm)



9.6-rasm

Agar transformatorning birlamchi cho’lg’ami o’zgaruvchan tok manbaiga ulansa, undan I₁-tok o’tib, o’zgaruvchan magnit oqimi hosil qiladi. Bu o’zgaruvchan magnit oqimi ikkilamchi cho’lg’am o’ramlarini kesib o’tib, o’zaro induksiya E.Yu.K., birlamchi cho’lg’amida esa o’zinduksiya E.Yu.K. hosil qiladi. Om qonuniga muvofiq birlamchi cho’lg’amdagi tok kuchi tashqi va induksiya E.Yu.K.ning algebraik yig’indisi orqali aniqlanadi:

(9.22)

bu yerda, R₁-birlamchi cho’lg’am qarshiligi bo’lib, tez o’zgaruvchan maydon uchun kichik miqdor bo’lib hisoblanadi. Shu tufayli

(9.23)

ikkinchi cho’lg’amdagi induksiya E.Yu.K.

(9.24)

(9.24) dagi minus ishora birlamchi va ikkilamchi cho’lg’amdagi toklar faza jihatidan qarama-qarshi ekanligini bildiradi.

-nisbat transformatsiyalash koeffitsiyenti deb yuritiladi.

Agar, >1 bo’lsa, transformator yuksaltiruvchi, aksincha bo’lsa <1 pasaytiruvchi bo’ladi.