Махсус таълим вазирлиги Х.Қ. ҚАршибоев «Ўсимликлар репродуктив биологияси»

Бирничи савол баёни: 
Ўсимликлар ҳам барча тирик организмлар сингари насл қолдириши ва 
кўпайиш хоссасига эгадирлар. Ҳар бир ўсимлик ўз ҳаёти давомида ўзига 
ўхшаш индивидни ёки индивидларни яратади. Бу билан эса шу тур 
ўсимликнинг табиатдаги турғунлиги сақланади. Ўсимликларнинг бу 
хусусиятига ўсимликнинг насл қолдириши дейилади. Агар насл 
қолдириш шу тур индивидларни сонини ортиши билан борса, бу жараён  
кўпайиш деб номланади. Кўпайиш жараёни натижасида ҳосил бўлган 
янги индивидлар шу турнинг янги-янги ҳудудларга тарқалиши учун имкон 
яратади. Ўсимликларда насл қолдириш қуйидаги йўллар билан амалга 
ошади:
I. Ўсимликларда насл қолдириш кўпайиш жараёни билан боғлиқ 
боради. Бу йўл кўпчилик ўсимликларда кузатилади. 
 А ёки  
А- она организм 
А 
I 
- янги ҳосил бўлаётган организм 
 
II. 
Насл қолдириш кўпайиш жараёни билан амалга ошмайди. Она 
организм янги қиз организм ҳосил бўлиши билан ҳалок бўлади.
А А 
I
 
III. 
Ўсимликнинг кўпайиши насл қолдириш билан боғлиқ эмас, чунки 
она организм ўзига ўхшамаган индивидларни (В) ҳосил қилади. 
А ёки  А В
 
IV. 
Бу йўл насл қолдириш ва кўпайиш билан боғлиқ бўлмаган ҳолда янги 
организмни ҳосил қилишдир. Она организм янги, ўзига ўхшамаган 
индивидни яратиб, ўзи ҳалок бўлади. 
А В
 
 
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ: 
1.1. Насл қолдириш деб ..... айтилади? 
 
 
 
А 
I
 
А 
I
 
А 
А
 I
В
 
В
В

---

29 
а) кўпайиш хусусиятига 
в) камайиш хусусиятига 
с) ўзига ўхшаш индивидлар ҳосил қилишга 
д) ўзига ўхшамаган индивидларни яратишга 
1.2. А А
1
схема нимани англатади? 
а) насл қолдириш кўпайиш билан бирга
в) насл қолдирмай кўпайиш 
с) кўпайиш насл қолдириш билан боғлиқ эмас
д) ўзига ўхшамаган организмлар ҳосил қилиш 
1.3. А В схема нимани англатади? 
а) насл қолдириш кўпайиш билан бирга 
в) кўпайиш насл қолдириш билан боғлиқ эмас 
с) насл қолдирмай кўпайиш 
д) янги қиз организм ҳосил бўлиш