Махсус таълим вазирлиги Х.Қ. ҚАршибоев «Ўсимликлар репродуктив биологияси»

 
Иккинчи савол бўйича дарс мақсади: Ўсимликларнинг вегетатив, 
жинсий ва жинсиз кўпайиш хиллари билан таништириш. 
Идентив ўқув мақсадлари: 
Ўсимликларнинг кўпайиш хилларини айтиб бера олади. 
Сунъий ва табиий вегетатив кўпайишни ажрата олади. 
Жинсий кўпайишда қўшилиш хилларини изоҳлай олади. 
Иккинчи савол баёни:
Ўсимликларнинг кўпайиши 3 хил хилда бўлади: 
I. Вегетатив кўпайиш - ўсимликнинг вегетатив органлари ёрдамида 
кўпайишидир; 
II. Жинссиз кўпайиш - ўсимликнинг споралар ёрдамида 
кўпайишидир; 
III. 
Жинсий кўпайиш - ўсимликда жинсий ҳужайралар ҳосил бўлиши 
ва ўзаро қўшилувчи натижасида янги организмларнинг пайдо 
бўлиши билан боғлиқ кўпайишдир. Бу кўпайиш хили амфимиксис
(amfi - иккала томон, mixis - аралашиш) деб аталади. 
Қуйида бу кўпайиш типларини алоҳида-алоҳида кўриб чиқамиз. 
 
I.Вегетатив кўпайиш. 
Вегетатив кўпайиш хоссаси прокариот ва эукариот ўсимлик
организмларининг ҳаммасига хосдир. Вегетатив кўпайиш ўсимликлардаги
регенерация (re - қайтадан, generatio - тикланиш) қилиш қобилияти билан 
чамбарчас боғланган. 
Прокариот организмларда ( бактерия, кўк-яшил сув ўтлари) бу жараён 
ҳужайранинг иккига бўлиниши билан боғлиқ бўлса, юксак ўсимликларда 
жароҳатланган ернинг тикланиши, айрим ҳолларда жарохатланган 
қисмларнинг ўрнига янги органларнинг ҳосил бўлиши билан боради. 

---

30 
Ўсимликларнинг ўз қисмларини тиклай олиш қобилиятига регенерация
дейилади. 
Вегетатив кўпайиш табиий ва сунъий вегетатив кўпайишга ажратилади 
(2- расм). 
Табиий вегетатив кўпайиш гулли ўсимликлар дунёсида кенг тарқалган. 
Фақат бир ва икки йиллик ўсимликларгина табиий шароитда вегетатив
кўпаймайди.