Май 2021 22-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 25 б

Май 2021 22-қисм
Тошкент
o’ziga xos bo’shliqlardan iborat. Bu bo’shliqlarning tashqi va ichki yuzalari zich moddalar 
bilan qoplangan bo‘ladi. 
Embrion taraqqiyotining boshlang’ich davrida skelet biriktiruvchi to’qimadan iborat bo’ladi. 
Taraqqiyotining keyingi bosqichida biriktiruvchi to’qima tog’ay moddasi bilan almashinadi. 
Embrion taraqqiyotining 2-oyidan boshlab suyaklanish nuqtalari paydo bo’ladi. Bu suyaklanish 
nuqtalari suyaklarning tana qismida (diafiz sohasida), hamda suyak tanasining uchlarida (metafiz 
sohasida) hosil bo‘ladi. Bunday suyaklanish nuqtalarini birlamchi suyaklanish nuqtalari deyiladi. 
Embrion taraqqiyotining oxirgi oylarida yoki homila tug’ilganidan so’nggi birinchi yillarda 
ikkilamchi suyaklanish nuqtalari suyaklarning bo’g’im uchlarida (epifiz qismida) hosil bo‘ladi. 
Oxirgi hosil bo’ladigan suyaklanish nuqtalari suyak o’simtalarida (apofiz qismida) joylashadi. 
Suyaklarning diafiz qismi suyaklanganidan so’ng, ularning epifiz qismlari ham suyaklanadi. 
Suyaklarning diafiz va epifiz sohalari orasida tog’ay moddasi o’sish davrida saqlanib qoladi. Bu 
tog’ayli soha hisobiga suyaklar uzunasiga o’sadi. Suyaklarning o’sishi tugagach tog’ay halqa ham 
suyaklanib ketadi va aksincha diafiz hamda epifizlar orasida tog’ay yo’qolmasa suyak o’sishdan 
to’xtamagan hisoblanadi. Suyaklarning qalinlashuvi esa suyak ust pardasi hisobiga bo’ladi. 
Suyaklarning shakli, qalinligi va uzunligi ular atrofidagi mushaklarga bog‘liq bo’ladi. Atrofidagi 
mushaklar kuchli va katta bo’lib, suyaklarga og’irlik hamda ta’sir kuchi ko’proq tushsa - suyaklar 
ham uzunroq va qalinroq bo’ladi. Aksincha nozik mushaklar joylashgan sohadagi suyaklar ham 
kichikroq bo‘ladi. Suyaklar o’sishdan to’xtagan holatda ham, ular ichida doimiy yangilanish 
davom etadi. Shu sababli suyaklarning yangj sharoitga moslashuvi katta yoshda ham davom etadi. 
Odam kasbining o’zgarishi, jismoniy ta’sir (og’ir atletika bilan shug’ullanish) etish jarayonida 
suyaklarning strukturasi ham o’zgarib boradi.