“makroiqtisodiyot” fanidan joriy nazorat uchun -mustaqil ta’lim keyslar

Keys 4. Fridmenning pul qoidasi. Milton Fridlin fikriga ko‘ra pul 
siyosatining asosiy muammosi pulga talab bilan pul taklifi o‘rtasidagi muvozanatni 
ta’minlash xisoblanadi. Pulga bo‘lgan qatiy talab narxlarning barqarorligiga to‘lov 
qobilyatining barqarorligiga bir so‘z bilan aytganda butun tizimning barqarorligini 
ta’minlaydi. Bundan shunday tavsiya kelib chiqganki: muomaladagi pulning 
o‘sishi yalpi milliy maxsulot o‘sishi bilan to‘gri kelishi kerak. Mana shu 
fridmenning pul qoidasi debetlanadi. Pulning o‘sishi tempini tanlaganda u pul 
masalasining o‘sishi unga moslashtirib olib borish kerak deb ko‘rsatadi. Masalan 
bunday o‘sish, AQSh da yillik 4-5 % tashkil etadi. Bunda pulning o‘sishi bir tekis 
xaftama xafta, oyma oy o‘sib borishi kerak. Fridman mana shu pulning o‘sishini 
bir tekisda olib borish kerakligini ta’kidlaydi. Ammo G’arbiy davlatlarda bunday 
bo‘lmaydi, ular pul takliflarini o‘zgartirib turadilar. Monetaritlar esa boshqa 
uslublarni qo‘llaydilar, masalan ularni rivojlantirish bilan naloglarning 

---

3 
pasaytirilishi, milliy va mota kursini belgilash, narx va daromadlarni, davlat 
byudjetini qisqartirish kabi monitaritlar nazariyasiga ko‘ra inflyatsiyaning sababi 
pul masalasining ko‘payib ketishidir: “ko‘p pul kam tovar”. Pulning bunday 
ko‘pligi ko‘pincha jami talabni pul bilan rag’batlantiriish siyosati qo‘llanganda 
paydo bo‘ladi.  
Natijada pul bozor istrumenti romeni o‘ynashdan to‘xtaydi. Inflyattsiyani 
to‘xtatish uchun monetaristlar pul muammosini o‘sishini kamaytirish, barqaror 
fiskal siyosatini olib borish, byudjet muvozanatini ta’minlash. Davlat byudjet 
kamomadini bartaraf etish, xolbuki u inflyattsiyaning negizini tashkil etish bilan 
birga davlatning bozor mexanizimiga noo‘rin aralashuviga, ba’zi xollarda 
kutilmaganda iqtisodiy vaziyatga ta’sir o‘tkazish (masalan “shak terapiyasi”) 
Monetar siyosatning asosiy printsipi o‘zini o‘zi boshqarishida .. va to‘la bandlikni 
ta’minlashda pul muammosining barqaror o‘sishi sur’atlariga erishish 
Savollar 
1. M.Fredmanning “pul qoidasi” nimadan iborat? 
2. Monetaristlarning fikricha inflyatsiyaning sabablari nimada? 
3. Monetaristlarning inflyatsion boshqarish uslublari nimalardan iborat?