Makroiqtisodiyot fanidan ma'ruza matni doc

20.3. Qaydetilganvalyutakursisharoitidapul-kreditvafiskalsiyosat. 
Qaydqilingapnvalyutakursisharaoitidamonetarsiyosatko’proqichkibalansmua
mmosibilanaloqadorbo’ladi.   
Keltirilganfikrlarniizohlabberishuchunquyidagigepotetikmisolniko’ribchiqa
miz. 
Mamlakatbanklaridagiaktivlarvapasivlarningtengligishartini    M=R
es
  +DS  
ko’rinishidayozishimizmumkin.  Butenglikpultaklifi  (  banktiziminingmajburiyati) 
valyutarezervlari 
( 
sofxorijiyaktivlar)  
vabanktiziminingichkikreditlariyig’indisigatengliginianglatadi. 
Demak, 
pultaklifihamichki, hamtashqiomillargabog’liq . 
Pultaklifiningo’zgarishiniΔM=ΔR
es
  +ΔDS      ko’rinishidatasvirlashmumkin. 
BuyerdaΔR
es 
to’lovbalansiningtaqchilligiyokiortiqchaligigamoskeladi. 
Tashqibalansnitiklash, 
o’znavbatidavalyutakursinisaqlabturishzaruriyatixorijiyaktivlarnisotishvasotibolish
nitalabqiladi.  
Buesavalyutarezervlariningko’payishiyokikamayishinikeltiribchiqaradi. 
Lekin, 
rezervlarnisotishbarobaridaMarkaziyBankmuomaladagipulningbirqisminichiqaribo
ladi. Rezervlarnisotibolishbilanesapultaklifihajminiko’paytiradi.  
MarkaziyBankto’lovbalansiningiqtisodiyotdagipultaklifigata’sirinivalyutarez
ervlario’zgarishinisterillashorqalineytrallashtirishimumkin. 
 
Masalan, 
(to’lovbalansitaqchilliginiyokialmashinuvkursipasayishinibartarafqilishmaqsadlari
dafoydalanilishinatijasida) 
rezervlarqisqarganidaMarkaziyBankichkiaktivlarnipultaklifihajmio’zgarmasliginita
’minlaydigandarajadako’paytirishimumkin.  
Ya’ni : M=↓R
es
 +↑DS  
Bundauochiqbozordagioperasiyalaryokipul-
kreditsiyosatiningboshqavositalaridanfoydalanadi.   
Ammosterillashimkoniyatlaricheklangan. 
Agarto’lovbalansiningtaqchilligiuzoqvaqtsaqlanibqolsa, 
unibartarafqilishgaintilishvalyutarezervlarinitugabqolishigaolibkelishimumkin. 
Bundayholatda, 
mamlakat, 
almashinuvkursiningpasayishtendensiyasinibartarafqilishhamdapulningxorijgaoqib
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

ketishinitugatishuchunyokiqaydetilgankursdanvozkechishi, 
yokipulmassasiningqisqarishigayo’lqo’yibberishgamajburbo’ladi.    
Demak, 
hattokisterillashhampulmasssasinito’lovbalansita’siridanhimoyaqilaolmaydi. 
Buesapul-kreditsiyosatiningichkibalansgata’sirinikeskincheklabqo’yadi. 
Qaydqilinganvalyutakursisharoitidabyudjet-
soliqsiyosatiningsamaradorligikapitalningmobilligigato’g’ridan-to’g’ribog’liq.. 
Davlatxarajatlariningko’payishifoizstavkasiningo’sishinikeltiribchiqaradi 
( 
fondbozoridaqarzgamablag’olib, 
davlatxususiysektorfoydalanadiganpulmassasinikamaytiradi) 
. 
Buesao’znavbatidaxorijdankapitaloqibkelishinirag’batlantirapdi. 
Kapitalningyuqorimobilligisharoitidadavlatxarajatlariningko’payishibilanbog’liqsa
vdobalansitaqchilligikapitalharakatischyotiningmusbat 
(ijobiy) 
qoldig’ibilanamaldaqoplanadi. 
MarkaziyBankesayuzagakelganalmashinuvkursiningo’sishtendensiyasinibartarafqil
ishuchunxorijiyvalyutanisotibolishvamuomalagamilliyvalyutaniko’pmiqdordachiq
arishga, 
bubilanesapultaklifinioshirishgamajburbo’ladi. 
 
Butadbir 
(davlatxarajatlariningo’sishibilanbirgaldikda) 
daromadlarningkengayishiuchunqo’shimcharag’batyaratadi.  
Shundayqilib, 
qaydqilinganvalyutakursisharoitidabyudjet-soliqsiyosatipul-
kreditsiyosatidanfarqliravishdadaromaddarajasiga, 
o’znavbatidaichkimuvozanatgamuvaffaqiyatlita’sirko’rsataoldadi. 
Tasirdarajasikapitalningmobilligio’sishibilanortibboradi.