Maktab darsliklaridagi mashqlarni o’quvchi bilim darajasiga moslash mezonlari’’

4. INGLIZ TILINI O’RGATISHDA MASHQLARNI O’QUVCHI BILIM DARAJASIGA KO’RA TANLASHNING AHAMIYATI
Zamonaviy o'qitish metodikasi o'quvchilarning individual ehtiyojlarini aniqlash va o'qitish muhimligini ta'kidlaydi. Ingliz tili o'quv xonalari nafaqat joylashganligi jihatidan, balki har bir kontekstdagi individual o'quvchilar nuqtai nazaridan ham har xil joylardir. Ko'pgina o'qituvchilar uchun o'zlarining o'quv mashqlarini loyihalash yoki moslashtirish ularga o'zlarining maxsus ta'lim muhitini hisobga olish va dars kitobining "mos" darajada yetishmasligini bartaraf etish imkonini beradi.
O'quv mashqlarini o’quvchi bilimi va o’zlashtirish darajasiga moslashtirishning quyidagi tamoyillari hozirgi kun talablaridan biri hisblanadi:
1. Qo'shish
2. O'chirish
3. O'zgartirish / qayta yozish
4. Soddalashtirish
5. Qayta tartiblash
Qo'shish tushunchasi, tashqi ko'rinishida, sodda bo'lib, vaqtni taqsimlashda amaliy ta'sirni hisobga olgan holda mashqlarni ularga ko'proq kiritish orqali to'ldirishni nazarda tutadi. Agar talabalarga yangi grammatik nuqtni tushuntirish ancha qiyin bo'lsa, ular uchun amaliy mashqni boshlashdan oldin qo'shimcha mashqlar qo'shiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, har doim ham biror narsaning oxiriga qo'shimchalar kiritilishi shart emas. Mashq yoki metodologiyaning yangi jihati kurs kitobi doirasida paydo bo'lishidan oldin kiritilishi mumkin.
O'chirish - Yo'q qilish yoki o'tkazib yuborish. O'chirish qo'shish jarayoniga aniq qarama-qarshi jarayondir. Qo'shish va o'chirish ko'pincha birga ishlaydi. Mashqni olib tashlash va keyin boshqa narsa bilan almashtirish mumkin.
O'zgartirish/qayta yozish - bu har qanday o'zgarishlarga nisbatan qo'llaniladigan tilda juda umumiy atama. Boshqacha qilib aytganda, biror narsani yaxshilash yoki uni yanada maqbul qilish uchun o'zgartirish harakati yoki jarayoni o'zgartirish yoki qayta yozish deb nomlanadi. Mavzu maqsadini o'zgartirish uchun eng tez-tez aytilgan talab - bu mashqlarni ko'proq kommunikativ qilishdir. Bu tuyg'u ko'plab o'qitish holatlarida yangraydi, bunda darsliklar tilning tabiati va talabalarning lingvistik va o'rganish ehtiyojlarini tushunishdan orqada qoladi.
Soddalashtirish texnikasi modifikatsiyaning bir turi, ya'ni qayta yozish faoliyatidir. Ushbu texnikaning asosiy qo'llanilishi matnlarga, ko'pincha parchalarni o'qishga qaratilgan. Jumlada berilgan gap uzunligi qisqartiriladi yoki murakkab jumla bir qator soddaroq bo'lib qayta yoziladi. Ba'zi o'qitish holatlarida mavzuning murakkabligi juda rivojlangan deb hisoblansa, mazmunni soddalashtirishga e'tibor berish kerak.