Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy
Umumiy o‘rta ta’lim o‘quvchilari bilan o‘tkaziladigan
Download 165.78 Kb.
|
Maktab yoshidagi bolalar jismoniy tarbiyasi uslubiy-fayllar.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7.5. Uslublarning xususiyatlari
|
7.4. Umumiy o‘rta ta’lim o‘quvchilari bilan o‘tkaziladigan
jismoniy tarbiya 7.4.1. Vazifalari O‘smirlarni har xil hayotiy vaziyatlarda malakani qo‘llashga, ya’ni ularni amaliy bajarishga o‘rgatish zarur. O‘smirlar harakatlarni bajarish vaqtida zo‘r berib ongli boshqarishni bilishlari kerak. 51
bajarilishi vaqtida xavfsizlikni ta’minlash va mashg‘ulotlar vaqtida gigiyenik qoidalarga rioya qilish, organizm uchun jismoniy mashqlarning ahamiyatini tushunish, jarohatlanganda birinchi yordam ko‘rsatish va o‘z-o‘zini nazorat qilishning asosi bilan tanishtirish va boshqalardan iborat. Jismoniy sifatlarni rivojlantirishida jismoniy tarbiyaning vazifasi o‘smirlarning sensitiv davrlari mavjudligiga mo‘ljallangan bo‘lishi kerak, ular ta’limning 4-8 sinflar davriga to‘g‘ri keladi. Bir xil hollarda erishilganni to‘xtatib turish talab qilinsa, boshqalarida esa jadal o‘sishga ko‘maklashishdir. Qarab chiqilayotgan yoshda tarbiyalovchi vazifasi jismoniy mashqlar mashg‘ulotlariga tegishlicha motevatsiyasini ta’minlashning axloqiy asoslari va ehtiyojlari shakllanishi, qiziqishni mustahkamlash, o‘smirlarda maktab jamoasi, sinf oldidagi burchini his etishni tarbiyalaydi. 7.5. Uslublarning xususiyatlari O‘smirlar jismoniy tarbiyasida qo‘llaniladigan ogzaki va ko‘rgazmali uslublarni, kichik yoshdagi maktab o‘quvchilarida ishlatiladigan uslublar bilan taqqoslash kelajakda o‘z rivojini topadi. Bolalar qancha katta bo‘lsa (qarab chiqilayotgan o‘rtacha maktab yoshi chegarasida), texnikani ko‘prok mufassal o‘zlashtirishga imkon beradi va ta’lim jarayonini jadallashtiradi. Harakatni mukammallashtirish maqsadida va o‘zgaruvchan vaziyatda ularni qo‘llashni o‘rganish uchun o‘yin uslubi keng qo‘llaniladi. O‘smirlar uchun musobaqaga intilish xarakterlidir. Shu bilan birga, ular ko‘pincha, o‘zining imkoniyatini ortiqcha baholashga moyildir. Ta’lim jarayonida bu intilish o‘rganilgan texnikaning bajarilishi musobaqaga yo‘naltirilgan bo‘lishi va albatta, natijani aniqlashi mumkin. 52
egallashning borishida ham, qo‘shimcha mashqlar yo‘li bilan ham rivojlanadi. Dastur materialini taqsimlash vaqtida birinchi chorak uchun odatdagidek, yengil atletika va sport o‘yinlari bo‘limiga ajratiladi. Bu yerda o‘rganilanadigan materialning o‘zi tezlikni rivojlantirish vositasi bo‘lib xizmat qiladi. Ikkinchi chorakda kurashning unsurlari va gimnastika bo‘limidagi materiallar o‘rganiladiki, ular tezlik
tezkorlik kuch xarakterining sakrab o‘tish turidagi mashqlar seriyasi, estafetalar, arg‘amchi bilan mashqlar va milliy o‘yinlarni darsga kiritish maqsadga muvofiqdir. Maktab o‘quvchilarida tezkorlik qobiliyatini rivojlantirishning katta zaxirasi jismoniy mashq va o‘yinlar mustaqil mashg‘ulotlar xizmat qilishi mumkin. O‘yinlar zaxirasining ko‘payishi ularning uyushtirish unsurlarini o‘rgatish –jismoniy tarbiya o‘qituvchisining ishidir. O‘smirlar kuchining rivojlanishi uchun maksimal takrorlash mashqini 6-8 marta tavsiya qilish mumkin. Kuch mashqini egiluvchanlik mashqi bilan navbatma-navbat almashtirib turish maqsadga muvofiqdir. Egiluvchanlikni tarbiyalash yangilikning unsurlari mavjud bo‘lishining majburiy shartidir. Yangi harakatlar o‘zlashtiriladigan bo‘lsa, ular uzluksiz bo‘lishi kerak. Bu esa o‘rgatish qobiliyatning yuqori darajada ta’minlanganligini bildiradi. Chaqqonlik rivojlantirishning muqarrar shartidir. Umumiy chidamlilikni oshirish maqsadida mashqning o‘zgaruvchan va bir xil tekisligi uslublaridan foydalanish kerak. Yuqori sinflardagi yigit va qizlarda jismoniy sifatlarni tarbiyalash vazifasi ularning rivojlanishidagi biologik qonuniyatlar munosabatidan farq qiladi. Ilgari ta’kidlab o‘tilganidek, qizlarda chidamlilik va kuchning ijobiy o‘sishi 14 53
yillar davomida rivojlanadi. Bo‘g‘imlarda harakatchanlik qizlarda yigitlarnikidan ko‘ra yuqori. Bundan tashqari yigitlar katta kuchga ega bo‘lgan mashqlardan ko‘p foydalansa, egiluvchanlikka salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar 1. Boshlang‘ich sinflar o‘quvchilarining jismoniy tarbiyasi to‘g‘risida nimalarni bilasiz? 2. Umumiy o‘rta ta’lim o‘quvchilarining jismoniy tarbiyasi haqida gapirib bering. 3. Maktab yoshidagi bolalar bilan jismoniy tarbiyaning qanday shakllari o‘tkaziladi? |
