Maktabgacha ta’lim yo’nalishi bitiruvchi kurslar uchun yada savollari javobi fan: Bolalarni tabiyat bilan tanishtirish nazariyasi va metodikasi fanidan savollar

Ekologiya (yun. — uy, turar joy va ...logiya) — organizmdan har xil darajada yuqori turadigan sistemalar; populyatsiyalar, biotsenozlar, biogeotsenozlar (ekosistemalar) va biosferaning tuzilishi, ularda kechadigan jarayonlarni oʻrganadigan biol. fanlari majmui. 
17. Ekologiya faniga birinchi bo`lib kim asos solgan?
Ekologiya atamasini birinchi bo'lib nemis zoologi E.Gekkel 1866 yilda fanga kiritishni taklif ќilgan bo'lsada, ekologik bilimlar ќa¬dimgi Yunoniston, Rim, Sharќ ћamda Markaziy Osiyo mamlakatla¬rida o'z rivojini topgan.
18. Ekologiya fani nechanchi yilda fan sifatida tanildi?
. Haqiqatda esa, ekologiyaning fan sifatida katta ahamiyati yaqin vaqtlardan boshlab tushinila boshlandi.
19. Nechanchi asrda ekologiya mustaqil fan sifatida shakllandi?
Ekologiya faqat XX asrda mustaqil fan sifatida shakllandi va rasmiylashdi
20. Ekologiya fanining vazifalari va sohalari haqida ma`lumot bering?
Ekologlarning kelajakdagi amaliy vazifalari inson ehtiyojini yanada qondirishga qaratilgan holda antropogen biostenozlarni qayta ko’rib chiqish va ularni mahsuldorligini va barqarorligini oshirilishga qaratilishi zarur.
21. Maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan tanishtirish vazifalari
nimalardan iborat?
22. Ekologiya tushunchasi qaysi so'zdan olingan , nima degan ma'noni bildiradi?
«Ekologiya» so‗zi grekcha oikis so‗zidan olingan bo‗lib, «uy», «turar joy» degan ma‘noni anglatadi.
23. Tabiat bilan tanishtirish tamoyillari
ilmiylik, bolalar yoshiga moslik o‘lkashunoslik,ensiklopedik, faolchilik
24. Kuzatishlar davomiyligi va xarakteri bo'yicha qanday turlari bo'lishi mumkin?
qisqa muddatli va uzoq muddatli
25. Yer maydonchasida oylarda jonli tabiat burchagi tashkil qilinishi
Tajriba - metodlarning ikkinchi turi bo 'lib, bu tarbiyachi tomonidan har bir yosh guruhda ta 'lim tarbiya berish jarayonida qo 'llaniladigan metod bo 'lib hisoblanadi.
26. Ilk ekologik madaniyatni tarbiyalab borish haqida nimalarni bilasiz?
o’rta gurux (4-5 yosh) ushbu yoshlarda kuzatiladi
27. Tabiat bilan tanishtirish shakllari.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida tabiat bilan tanishtirish xilma-xil shakllarda: mashg‘ulotlarda, ekskursiyalarda, kundalik hayotda, kuzatishlarda, suhbatlarda hamda mehnatda amalga oshiriladi. Bolalarni tabiat bilan tanishtirish mashg‘ulotlari bilimlarni bolalarning imkoniyati hamda tabiatning xususiyatlarini nazarda tutgan holda shakllantirish imkonini beradi. mashg‘ulot, ekskursiya, sayr va ularning turlari, o‘tkazish metodikasi.
28. Sayr va uning turlari.
Sayr – vaqtida tabiat hodisalaridagi mavsumiy o‘zgarishlarni kuzatadilar. Bu kuzatishlar uzoq va qisqa muddatli
bo‘lishi mumkin. Kuzatishlar natijasida bolalar uzoq va qisqa muddatli kuzatishlarni bir-biridan farqlaydigan, solishtiradigan bo‘ladilar ertalabki, kechki sayr
29. Kuzatish va uning turlari.
Turli yosh guruhlarda bolalarni tabiat bilan tanishtirishda tarbiyachi ko‘rgazmali metod — kuzatishdan keng foydalanadi. Kuzatish — tabiat jismlari va hodisalarning tabiiy sharoitlarda maqsadga yo‘nalgan va bevosita
shu hodisalarning borishiga aralashmagan holda sezgilar bilan qabul qilib olishdir. Kuzatish murakkab bilish faoliyati bo‘lib, bunda idrok, tafakkur va nutq ishtirok etib, barqaror diqqat talab etiladi. uzoq muddatli, qisqa muddatli, solishtirma
30. Tarqatma materiallardan foydalanib kuzatish metodi.
Bu kuzatishlar o'rta yosh guruhlardan boshlab o'tkaziladi. Bunday kuzatishni tashkil etish birgina obyektni kuzatishdan ko'ra ancha murakkabroqdir. Bu o'rinda tarbiyachi o'z diqqate'tiborini taqsimlay bilishi, bolalardagi harakatni uyushtira olishi talab qilinadi, bolalai esa tarbiyachining barcha ko'rsatmalariga aniq rioya qilishlari birbirlarini tinglashlari, boshqalarning kuzatishlarini o'zlarining kuzatishlari bilan taqqoslashlari kerak bo'ladi
31. Didaktik o`yinlarga qaysilar kiradi?
Didaktik o‘yinlarda bolalar o‘zlarida tabiatdagi narsa va hodisalar, hayvonlar va o‘simliklar haqida
mavjud bo‘lgan bilimlarni aniqlaydilar, mustahkamlaydilar, kengaytiradilar. Ko‘pgina o‘yinlar bolalarni umumlashtirish hamda turkumlashga o‘rgatadi Ajoyib qopcha», «Gul magazini» kabi o‘yinlarni o‘z ichiga oladi.
32. Tarbiyachining hikoyasiga qo’yilgan talablar
Shunga ko‘ra bolalar bog‘chalarida murg‘ak qalblarga ta’lim-tarbiya berayotgan tarbiyachilarning oldilarida eng
muhim vazifalaridan biri ham bolalarning tabiat go‘zalliklarini ko‘ra bilishi, uni sevishi, tabiatda yuz beradigan voqeahodisalar haqida to‘g‘ri tushunchaga ega bo‘lishi, qolaversa tabiat yaratgan boyliklardan oqilona foydalanish ruhida tarbiyalashdan iborat bo‘lmog‘i lozim.ilmiylik, ishonchlilik, obrazli, bolalar yoshiga mos
33. Ekskursiya turlari
ikki turga bo‘linadi: tabiatga uyushtiriladigan ekskursiya — bog‘, o‘rmon, daryo, o‘tloq, shuningdek, hayvonot bog‘i, botanika bog‘iga (bular turli mavsumda o‘tkaziladi) ekskursiyalar hamda qishloq xo‘jalik ekskursiyasi — dala, parrandachilik fabrikasi, bog‘, ekinzor va shu kabilarga kattalarning mehnati bilan tanishish maqsadida uyushtiriladigan ekskursiyalar.
34. Predmetli o`yinlarga qaysilar kiradi?
domino, loto,zoologiya,botanika barglar, urug‘lar, gullar, mevalar, sabzavotlar bilan o‘ynaladigan «Ajoyib qopcha», «Mevalar va ildizlar», «Bu butoqda kimning bolakaylari» va shu kabi o‘yinlardir. Bu o‘yinlar yordamida bolalar faol muloqotda bo‘ladigan predmetlarning xususiyat hamda belgilari haqidagi tasavvurlari aniqlanib boyitiladi.

35. Stolbosma o‘yinlari

Yilning to‘rt fasli», «Kichkintoylar», «Mevalar», «O‘simliklar», «Barglarni terib ol», «Juft rasmlar» va shu kabilardir. Bu o‘yinlar bolalarning o‘simliklar, hayvonlar jonsiz tabiat hodisalari haqidagi bilimlarini o‘zlashtirish, aytilayotgan so‘zga qarab predmetni tasvirlash ko‘nikmasini shakllantirishga yordam beradi. O‘yin so‘z bilan birgalikda olib boriladi, so‘z yo rasm idrok etilishidan oldin keladi yoki o‘yin bilan uyg‘unlashib ketadi. Bunday o‘yinlar ozchilik bolalar bilan o‘tkaziladi.
36. Ekskursiyada qaysi metod qo’llaniladi.
Ekskursiyadan bir necha kun oldin bolalarda mashg‘ulotga qiziqish uyg‘otish, tasavvurlarni jonlantirish maqsadida tarbiyachi ular bilan kichik suhbat o‘tkazadi, ya’ni ekskursiya vazifalarini qo‘yadi, topshiriq va vazifalarni taqsimlaydi, ekskursiyadagi xulq-atvor qoidalari bilan tanishtiradi, shuningdek anjom-aslaha va jihozlarni tayyorlaydi.
37. Og`zaki o`yin turlariga qaysilar kiradi?
(«U nima uchun uchadi, yuguradi, sakraydi», «Suvda, havoda, yerda», «Kerak-kerak emas» va shu kabilar) hech qanday jihoz talab qilinmasligi tufayli juda maqbuldir. Ular u yoki bu predmetlarning vazifalari hamda
harakatlari haqidagi bilimlarni mustahkamlash, umumlashtirish va bir tizimga solish maqsadida o‘ynaladi. Bu o‘yinlar diqqatni, zehnni, qabul qilish tezligini, ravon nutqni rivojlantiradi.

38. Yer maydonchasiga tavsiya etilgan gullar

gulbiyor, qo‘qongul, astra, romashka, piyongul, gulsapsar, lola
Yer maydonchasiga manzarali o‘simliklarni tanlashda MTMning joylashgan yerining geografik sharoiti va o‘simliklarning biologik xususiyatlari hisobga olinishi kerak.
39. Qisqa muddatli kuzatishga qaysilar kiradi?
Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarning turli yosh guruhlarida tarbiyachi kuzatishlarni tashkil etar ekan, uning
turli xillaridan foydalanadi. Kuzatishlar davomiyligi va xarakteri bo‘yicha qisqa muddatli va uzoq muddatli bo‘lishi mumkin. qor yog’ishi, yomg’ir yogishi, kamalakni kuzatish
40. Hozirgi davrda ekologik tanglikni kelib chiqishini asosiy sababi?
Bugungi kunda ekologiya fani tushunchasi harbir kishining ongiga singib bormoqda. Deyarli har kuni gazeta
sahifalarida, radio va oynaijahon ko‘rsatuvlarida hozirgi sharoitdagi ekologik muammolar hamda ularni hal etish borasidaolib borilayotgan sa’y-harakatlar haqida ma’lumotlar beriladi. Mamlakatimizning kelajagi bo‘lgan yoshlarimiz o‘z murabbiylarini nomini zo‘r ehtirom, chuqur minnatdorchilik bilan tilga oladilar buning ucun har bir o‘qituvchi O‘zbekiston Respublikasining ta’lim to‘g‘risidagi qonunida ko‘rsatil-ganidek, yuksak kasbiy tayorgarligi va yuqori ahloqiy fazilat egasi bo‘lishlari darkor.Inson bilan tabiat o‘rtasidagi muvozanatning buzilishi
41. Suhbat uning turlari
Suhbat — bu bolalar bilan o‘tkazilgan mashg‘ulotning yakunidir. Uning samaraliligi bolalarning tayyorgarliklariga
bog‘liqdir. Suhbat didaktik vazifalardan kelib chiqqan holda: kirish suhbati va yakuniy suhbatga bulinadi
42. Tabiatga oid mashg’ulot necha qismdan iborat?
Tabiatning oddiy hodisa va predmetlari haqida bolalarning tasavvurlarini kengaytirish maqsadida o’tkaziladigan kuzatishlar bilan bir qatorda turli uyinlardan keng foydalaniladi Bu uyiilarda bolalar sezuvchanlik tajribasini orttiradi, egallagan bilimlarini ijodiy o’zlashtiradilar. Bolalarni tabiat bilan tanishtirshda ta`limiy, harakatli, ijodiy uyinlardan foydalaniladi.
43. Tabiat bilan tanishtirish ishini rejalashtirish?
— kundalik ish rejasini tuzishdir. Bu reja yilning har xil faslini uz ichiga oladi. Yosh tarbiyachilar bajaradigan ishlarini 2 xaftaga tuzib olishlari maqsadga mufovikdir
44. Og’zaki metod nima?
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda og‘zaki metodlardan foydalanish ham muhim rol o‘ynaydi. Bunda tarbiyachining hikoyasidan, tabiat haqidagi badiiy kitoblarni o‘qishdan, tabiatga doir suhbatdan foydalaniladi.
45. Kurgazmali metodlar nima?
ogzaki metodlar tarkibiga xikoya, suxbat; ma'ruza kabilar kirsa, kurgazmali metod tajribalar, natural va tasviriy materiallarning namoishi kabi xillarga bulinadi.
46. Ekologiya fanida eng ko‘p foydalaniladigan uslublar.
Ekologik ilmiy-tadqiqotda ko‗pincha tasviriy, taqqoslash, tajriba hamda ekotizimlarni modellashtirish uslublaridan foydalaniladi. Ekologiyada tajriba va modellashtirish uslublaridan nisbatan keng foydalaniladi.
47. Mehnat asboblari va ularga qo‘yilgan talablar.
bolalar yoshiga mos haqiqiy mehnat asboblari bolalar yoshiga mos o‘yinlar asboblari qay tariqa bo‘lganda ham tushunarli bo‘lishi barcha mehnat asboblaridan to‘gri foydalanish mehnat asboblaridan to‘gri foydalanish
48. Tabiat burchagidagi hayvonlarni parvarish qilish uchun asboblar.
togorachalar, supurgi, cho‘tkalar, qirgichlar, tovoqlar, taxtacha, pichoq, qaychi, taxtacha, pichoq cho‘tkalar, togorach
49. Tabiat bilan tanishtirishda tarqatma materiallar turlari.
barglar, urug‘lar, ildiz, meva, sabzavot
50. Mashgulot turlari.
tarbiyachi har bir yosh guruh bolalarining yoshini hisobga olishi kerak. Bunda beriladigan mashg‘ulotlar oddiydan murakkabga qarab yo‘naltirilgan bo‘lishi shart. Yangi bilim beruvchi, bilimlarni mustahkamlovchi, bilimlarni aniqlovchi no’ananaviy mashhulot orqali bolalarda fikrlash, o‘ylash hamda o‘simlik va hayvonlar haqidagi tushunchalar ortib boradi