Maktabgacha yoshdagi bolalarga iqtisodiy bilim

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 7 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
82 
w
www.oriens.uz
August 
2021
 
munosabatlariga va umuman, bola shaxsiyatini shakllantirishga katta ta'sir ko'rsatadi. 
Iqtisodiyot nazariyasida o'rganilayotgan muammolarning xilma-xilligi tahsinga loyiq, 
biroq maktabgacha ta'lim muassasasida bolalarni iqtisodiy tarbiyalashning pedagogik 
shartlarini o’rganish masalasi dolzarbligicha qolmoqda. A. S. Makarenkoning fikriga 
ko’ra, erta yoshdan boshlab bola oilaviy sharoitda kelajakdagi iqtisodiy faoliyatga 
odatlangan boʻlishi va halollik, g'amxo'rlik, tejamkorlik, mas'uliyat haqida 
tushunchaga ega boʻlishi lozim.
MUHOKAMA VA NATIJALAR 
XX asrning 70-yillarida olimlar L.N. Ponomaryov va L. E. Epstein iqtisodiy 
tarbiya xalq xo'jaligini rivojlantirishning muhim omili, ishlab chiqarishni ilmiy 
tashkil etishning zarur sharti hamda yosh avlodning mehnat va mol-mulkka to'g'ri 
munosabatni shakllantirishning muhim vositasi sifatida targʻib etishdi. "Iqtisodiy 
ta'lim", "iqtisodiy tarbiya", "iqtisodiy tayyorgarlik" kabi tushunchalarni talqin 
qilishda tadqiqotchilar A. F. Amend, L. P. Kurakov, B. T. Lixachev, V. A. Povstik, V. 
D. Popov, A. S. Prutchenkovlarning nuqtai nazarlarni hisobga olgan holda, biz 
iqtisodiy tarbiya shaxsning axloqiy va iqtisodiy fazilatlarini shakllantirishning 
maqsadli jarayoni-tejamkorlik, mas'uliyat, samaradorlik, tadbirkorlik, shuningdek, 
qiymat munosabatlariga yo'naltirilgan odamlarning iqtisodiy hayoti haqidagi 
bilimlarni o'zlashtirishning maqsadli jarayonidir, degan umumiy ta’rif berish 
maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz. Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarni 
tarbiyalash nazariyasi va amaliyotining holatini tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, 
iqtisodiy ta'lim jarayoni maktabgacha yoshdagi bolalarni iqtisodiy tarbiyalashning 
yaxlit nazariyasi yetarli darajada ishlab chiqilmagan.
Maktabgacha yoshda iqtisodiy ta'lim muhitining mazmuni quyidagilardan iborat: 
obyektiv muhit (o'yinga asoslangan iqtisodiy muhit yaratish); ijtimoiy - 
"qiziqishlariga atrof-muhit (ota-onalar, ta'lim jamoasi MTT), voqea-bilim muhiti 
(qiziqarli ekskursiyalar, mashhur odamlar bilan uchrashuvlar) va axborot muhit 
(jumboq, illyustratsiyalar, do'konlar, banklar, xizmat markazlari, shahar sanoat 
korxonalari xaritasi, tanga namunalari). 
Tarbiyachi ijtimoiy agentlarning 
ma'lumotlarini professional tarzda qayta ishlab, ushbu ta'sirni maqsadli yo'naltira 
olishi, ijtimoiy rivojlanish holatini pedagogik holatga aylantira olishi, yetakchi 
axloqiy va iqtisodiy fazilatlarni shakllantirishga qaratilgan ta'lim muhitini yarata 
olishi lozim. Iqtisodiy ta'limning yana bir sharti-oila, odamlar, jamiyat va jamiyatning 
iqtisodiy ahvoliga oid bolalar faoliyati turlarini (o'yin, mehnat, bilim) tashkil etish va 
to'ldirish, shu asosda ijtimoiy-iqtisodiy jamiyatning ijobiy me'yorlari va 
qadriyatlariga bilimli qiziqishni rivojlantirishdir. Ta'limning tashkiliy shakllarini 

---