Ma’lumki mamlakatimiz mustaqilligi milliy ta’lim sohasida islohotlarni amalga oshirish uchun zamin yaratdi

II.ASOSIY QISM
2. 1. Aholi va hududlarni tabiiy va texnogen xususiyatli favqulodda
vaziyatlardan muhofaza qilish rejasi, hamkorlikda harakatlanish, evakuatsiya rejasini tuzish va dastlabkimalumotlarni olish
Mahalliy davlat hokimiyati organlari va iqtisodiyot ob’ektlarida favqulodda
vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etish bo’yicha harakat qilish rejasining asosiy maqsadi, aholini favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish, shuningdek favqulodda vaziyatlar yuzaga kelganda FVDT va Fuqaro muhofazasi tuzilmalarini harakatga tayyorlash, favqulodda vaziyatlar salbiy oqibatlarini kamaytirish, favqulodda vaziyatlarni tezkorlik bilan bartaraf etish, moddiy talofatlarni oldini olish va kamaytirishdan iborat.
Harakat qilish rejasi xarita, asosiy matn qismi va ilovalardan tashkil topgan.
Harakat qilish rejasi asosiy matn qismi quyidagilarni o’z ichiga oladi:
birinchi bo’limda, viloyat, shahar va tuman hududida yirik avriyalar, talofatlar
va tabiiy ofatlar yuz berganda ehtimoli bo’lgan vaziyatning qisqacha bahosi.
Jumladan, shahar va tuman joylashuvi, tashkil topgan yili, viloyat markazidan
uzoqligi, rel’efi, maydoni, aholi soni, mavjud ijtimoiy muassasalar soni, hududda
radiatsiyaviy, kimyoviy va portlash xavfi mavjud ob’ektlar ro’yxati, chegaradosh
tuman yoki shaharlar, hududda sodir bo’lishi mumkin bo’lgan favqulodda
vaziyatlar. SHuningdek, aeroportlar, temir yo’llar va avtotransport magistral yo’llar mavjudligi hamda hududning viloyat markazidan uzoqligi va hududga chegaradosh hududlar hamda ulardagi kuch vositalar va boshqa manblar o’rin oladi. ikkinchi bo’limda, favqulodda vaziyatlarning oldini olish tadbirlari deb
nomlanadi. Ushbu bo’limda “Kundalik faoliyat” rejimida amalga oshiriladigan
chora-tadbirlar belgilab beriladi. Jumladan, Fuqaro muhofazasi boshlig’ining
normativ hujjatlarini ishlab chiqish, aholi va hududlarni texnogen tusdagi
favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida davlat nazoratini tashkil qilish,
fuqaro muhofazasi sohasida rejalar ishlab chiqish, favqulodda vaziyatlarning olidini olish va bartaraf etish bo’yicha harakatlar rejasini ishlab chiqish, xavfli hududlarda yashovchi aholini ko’chirish, favqulodda vaziyatlarning bartaraf moliyaviy va moddiy resurslar zaxirasini yaratish va boshqa tadbirlarni ishlab chiqish uni amalga oshirish bo’yicha vazifalar kiritiladi.
uchinchi bo’limda, tabiiy ofatlar, yirik ishlab chiarish avariyalari
va halokatlar sodir bo’lish xavfi tug’ilganda hamda sodir bo’lganda fuqaro
muhofazasi tadbirlarini bajarish bo’yicha rejalarni o’z ichiga oladi. Ushbu bo’limda “Yuqori tayyorgarlik” va “Favqulodda vaziyat” rejimida aholini muhofaza qilish tadbirlari va FVDTning vazifalarini ifoda etadi.
“Yuqori tayyorgarlik” rejimida tabiiy va texnogen hususiyatli favqulodda
vaziyatlar xavfi tug’ilganda amalga oshiriladigan ishlar belgilangan. Jumladan,
shahar va tuman hokimiyat organlari rahbarlari-Fuqaro muhofazasi boshlig’ining
qarori bilan FVDT quyi tizimi yoki alohida bo’g’inlari uchun “Yuqori tayyorgarlik” rejimini o’rnatish, tegishli xizmatlarda navbatchi-dispetchirlik kuchaytirish, xavfli ob’ektlar va ularga tutash hududlarda vaziyatni kuzatish, nazoratni kuchaytirish bo’yicha topshiriqlar berish, kuch va vositalarni shay holatga keltirish, favqulodda vaziyat ro’y berishi mumkin bo’lgan hududlarga yaqinlashtirish hamda boshqa zaruriy chora-tadbirlar ishlab chiqish.
“Favqulodda vaziyat” rejimida favqulodda vaziyat yuzaga kelganligi haqida
ma’lumotni FVDT quyi tizimi boshqaruv organlari xabar berish tartibi, favqulodda
vaziyatlarning barataraf etish shtabi zudlik bilan tashkil etish tartibi, “Favqulodda
vaziyat” rejimiga o’tkazish tartibi va boshqa zaruriy tadbirlar jamlanadi.
Harakat qilish rejasiga quyidagilar ilova qilinadi.
1-ilovada, hududda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan favqulodda vaziyat
xaritasi;
2-ilovada, favqulodda vaziyatlar xavfi yuzaga kelganda asosiy tadbirlar
kalendar rejasi;
3-ilovada, favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etish komissiya
qarori;
4-ilovada, favqulodda vaziyatlar xavfi yuzaga kelganda tadbirlarni amalga
oshirish uchun jalb etiladigan kuch va vositalar hisobi;
5-ilovada, favqulodda vaziyatlar xavfi yuzaga kelganda ogohlantirish, FVDT
xabar berish va aloqani tashkil qilish chizmasi;
6-ilovada, muhofaza inshootlariga mas’ul shaxslar xabar yuerish va boshqa
rejalar ilova qilinadi.
Harakat qilish rejasi 5 yildan ortiq bo’lmagan muddatda yuritiladi va yiliga
bir marta tegishli qismiga aniqlik kiritiladi hamda 5 yildan so’ng qaytadan ishlab
chiqiladi. Aniqlik kiritilgan vaqti doim qayd etib boriladi.
Ushbu hujjatni saqlash va foydalanish belgilangan talablar asosida amalga
oshiriladi.
Aholini va moddiy boyliklarni favqulodda vaziyatlar hududidan
ko’chirish (evakuatsiya) rejasi.
Viloyat, shahar va tuman aholisini, moddiy boyliklarini ko’chirish, tabiiy va
texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlar zonalarida va ular yuzaga kelish ehtimoli bor zonalardan olib chiqish hamda uni oldindan tayyorlab quyilgan xavfsiz joylarga joylashtirish tadbirlari majmuidir.
Aholini ko’chirishni rejalashtirish uchun asosiy ko’chiriladigan aholi ro’yxati,
joyi, binosi, ko’chiriladigan xavsiz hudud haritasi va ko’chirish tartibi hisobga
olinadi.
Evakuatsiya rejasining ilovasida aholini vaqtincha yoki doimiy ko’chirish
xaritasi, ko’chiriladigan aholini yig’ish, ko’chirilgan aholini qabul qilish punktlari,
ko’chiriladigan aholi soni, mol-mulki, ko’chirilgan aholiga ta’minot masalalari va
boshqa zarur ehtiyojlarini qondirish masalalari keltiriladi.
Aholini va moddiy boyliklarini favqulodda vaziyatlar hududidan ko’chirish
rejasi tarkibiga uch bo’limni o’z ichiga oladi:
birinchi bo’limda, umumiy ma’lumotlar ya’ni ko’chirish tadbirlarini
boshlanganligi to’g’risida ko’chiriladiganlarga xabar berish tizimining holati,
ko’chirish organlari to’g’risida ma’lumot va ko’chirish tadbirlarida foydalaniladigan tibbiy, aloqa, oziq-ovqat, transport va boshqa ta’minotlar bo’yicha umumiy ma’lumot;
ikkinchi bo’limda, ko’chirish tadbirlarini talab etishi mumkin bo’lgan
favqulodda vaziyatlar turlari. Jumladan, tabiiy va texnogen xususiyatli favqulodda
vaziyatlarning aholiga shikastlovchi turlari alohida ta’kidlab o’tiladi.
Ko’chirilganlarni qabul qilish joyi ya’ni aholini va moddiy boyliklarini vaqtincha
joylashtirishi bo’yicha rejalashtirilgan hududlar to’g’risida umumiy ma’lumot;
uchinchi bo’limda, ko’chirish tadbirlarini tashkil etish. Ushbu bo’limda tabiiy
va texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlar xavfi “Yuqori tayyorgarlik” rejimida
amalga oshiriladigan chora-tadbirlarni o’zida aks ettiradi. Ya’ni ko’chirish
organlarning faoliyatini tashkil qilish tartibi va ularning vazifalari, ko’chiriladiganlarga xabar berish tartibi, ko’chiriladigan aholining soni, toifasi,
ko’chirish usullari, ko’chiriladigan moddiy boyliklari, ko’chiriladigan hudud, talab
etiladigan texnikalar va ta’minot xizmatlari hamda ko’chirish tadbirlariga
mo’ljallangan vaqtlar keltiriladi. Ko’chirilganlarni qabul qilish maskanida jamoat
tartibini saqlash, texnika va sanitariya xavsizligi talablarini hamda hayot faoliyatini
ta’minlash bo’yicha zaruriy talablar keltirib o’tiladi.
“Favqulodda vaziyat” rejimida ko’chirish tadbirlarini tartibi yuqori
tayyyorgarlik rejimida belgilangan vazifalar amalga oshiriladi.
Evakuatsiya rejasida quyidagilar ilova qilinadi:
hudud xaritasi va yo’nalish chizmasi;
favkulodda vaziyatlarda aholini hamda moddiy boyliklarini xavfsiz hududga
ko’chirish hisobi;
jalb etiladigan xizmatlarga xabar berish chizmasi;
ko’chiriladigan aholini yig’ish punktiga mas’ul shaxslar va jalb etiladigan
xizmatlar hisobi hamda boshqa me’yoriy hujjatlari;
ko’chiriladigan axolini qabul qilish punktiga mas’ul shaxslar
va xizmatlar hisobi hamda tegishli me’yoriy hujjatlari;
evakuatsiya komissiyasiga xabar berish chizmasi;
Ko’chirish tabbiy va texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlarda hamda
harbiy davrlarda amalga oshiriladi, ba’zan kundalik faoliyatda mavsumiy ko’chirish ishlari olib boriladi.
Evakuatsiya (Ko’chirish) komissiyasi va uning Nizomi
Evakuatsiya komissiyaning asosiy vazifalari Favqulodda vaziyatlar organlari
bilan birgalikda aholini evakuatsiya qilish rejasiga aniqlik kiritish va uni qayta ishlab chiqish, shaxsiy tarkibni jipslashtirish va ko’chirish organlariga bo’ysunuvchilarni tayyorlashni nazorat qilishni tashkil etib boradi. SHuningdek, bo’ysunuvchi organlarning evakuatsiya rejalarini, evakuatsiyani tashkil qilish bo’yicha tadbirlarni, evakuatsiya qilingan aholini qabul
qilish va joylashtirish rejalarini tekshirish uchun vaqti-vaqti bilan yig’ilishlar olib
borish, ishlab chiqilgan reja haqqoniyligini tekshirish maqsadida o’quv
mashg’ulotlarida (KSHO’M, MTO’M) qatnashish iborat. Evakuatsiya
komissiyasining vazifalari
va majburiyatlarini belgilab beruvchi evakuatsiya komissiyasining nizomi mavjud.
Nizomda komissiya tarkibi “Kundalik faoliyatda”, “Yuqori tayyorgarlikda” va
“Favqulodda vaziyat” rejimida faoliyati belgilangan. Komissiya raisi viloyat, shahar va tuman hokimlarini o’rinbosarilaridan tayinlanadi va Fuqaro muhofazasi
boshlig’iga to’g’ridan-to’g’ri bo’ysinadi. Evakuatsiya komissiyasi tarkibiga davlat va ho’jalik boshqaruv organlari rahbarlari kiritiladi hamda hokimi o’rinbosari komissiyasi raisi etib tayinlanadi. Komissiya tarkibi va a’zolari Fuqaro muhofazasi farmoyishi yoki buyrug’i bilan tasdiqlanadi. Evakuatsiya komissiyasining hujjatlari quyidagilar:
komissiya tashkil etish buyruq yoki qaror, komissiya a’zolari va tarkibi, evakuatsiya rejasi va ilovalari bilan, komissiya a’zolari bilan o’tkazilgan yig’ilishlar va uning bayonnomalari, komissiya a’zolari dastur asosida o’qitilishi va boshqalar.