Malumotlar bazasi Mavzu: Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diogrammasini qurish

Muhammad al-Xorazminomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti

Malumotlar bazasi
Mavzu: Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diogrammasini qurish

Gruh: 220-21

Bajardi: Anorboyev Jahongir

Mavzu: Ma’lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diogrammasini qurish


Reja:
1. Relatsion Ma’lumotlar bazasini loyihalash
2. AND, OR, NOT mantiqiy standart so‘zlardan foydalanish
3. Standart funksiyalardan foydalanib so‘rovlar yaratish

Modelni quirishda “aloqa” mavjud ob`yektni, jarayonni yoki hodisani, abstraksiyasi sifatida keladi. Atribut mahiyatni xarakterlaridan bo`lib, nom bilan belgilanib, birorta qiymatlar to`plamidan qiymatlar qabul qilinadi.

“Mohiyat – aloqa” modelidagi bog`lanishlarga, ikki mohiyat o`rtasidagi har bir bog`lanish turiga tegishli munosabatlarni kiritish zarur (binar, ternar.., n-nar).
Loyiha haqidagi axborot diagramma ko`rinishida rasmiylashtiriladi, buning uchun quyidagi belgilar kiritiladi: mohiyat turlari – to`rtburchak bilan, atributlar-ovallar bilan tasvirlanadi va ular mos mohiyatlar bilan yo`nalishsiz qirralar bilan bog`lanadi.
“Mohiyat – aloqa” modeli predmet sohani (PS) faqat aniq bir qismini akslantiradi. Bu holda uni lokal model deyiladi. PS haqida to`la axborotga ega bo`lish uchun uni etarli kengroq tekshirish zarur va oldingisini to`ldiradigan local modellar qurish kerak. Shundan so`ng lokal modellar birlashtirilib PS haqida bir butun kompozitsion tasvirga ega bo`lamiz.
Nmedov – mahsulot ishlab chiqarish firmasi mohiyat aloqa modeli

Relatsion Ma’lumotlar bazasini loyihalash
Ma`lumotlar bazasini relyatsion modelini qurishda bog`lanish munosabatlari muhim ahamiyatga ega. Aslida ma`lumotlar bazasi munosabatlarga qarab ob`yektlari bog`laydi. Asosan ma`lumotlar bazasida quydagi munosabatlar mavjud:

• 
  Birga – bir(one to one) (1:1)munosabat. A va V ob’ektlar to‘plami orasida 1:1 munosabat o‘rnatilgan deyiladi, agarda A ob’ektning har bir nusxasiga V ob’ektning bitta nusxasi mos kelsa, va aksincha, V ob’ektning har bir nusxasiga A ob’ektning bitta nusxasi mos kelsa.
  
• 
  Birga – ko‘p(OnetoMany) (1:n) munosabat. A va V ob’ektlar to‘plamida A ob’ektning har bir nusxasiga V ob’ektning bir nechta nusxasi mos kelsa, shu bilan birga V ob’ektning har bir nusxasiga A ob’ektning bittadan ko‘p bo‘lmagan nusxasi mos kelsa shunday munosabat hosil bo‘ladi.
  
• 
  Ko‘pga – bir(ManytoOne) (n:1) munosabat A va V ob’ektlar to‘plami orasida o‘rnatilsa, unda A ob’ektning har bir nusxasiga V ob’ektning ko‘pi bilan bitta nusxasi mos keladi. V ob’ektning nushalari orasida shundaylari mavjudki, ularga A ob’ektning bir nechta nusxasi mos keladi.
  
• 
  Ko‘pga – ko‘p(ManytoMany)(m: n) munosabat. A va V ob’ektlar orasida shunday munosabat o‘rnatilgan deyiladi, agarda A ob’ektning har bir nusxasiga V ob’ektni bir nechta nusxasi mos kelsa va aksincha.
  

Yuqoridagilarga tayangan holda obyektlarni yaratib olamiz (PS bo`yicha).
Biz dastlab pechene jadvalini yaratib olamiz….

Create table pechene(

id int,
nomi varchar(15),
I_CH_S date,
ishchi_id int primary key,
);

Desc pechene – operatori orqali o’zim yaratgan jadvalni qande ma’lumot turlaridan tashkil topganini ko’rishim mumkin.

ALTER – jadvalga o’zgartirish kiritish uchun ishlatiladi. Bu buyruq jadvalga yangi ustunlar qo'shish, ustunlarni o'chirish, ustunlar kattaligini o'zgartirish, hamda cheklanishlarni qo'shish va olib tashlash imkoniyatlariga ega. Bu buyruq ANSI standarti qismi emas, shuning uchun har xil tizimlarda har xil imkoniyatlarga ega. Misol uchun jadvalga ustun qo’shish buyrug’i

INSERT – SQL da barcha satrlar ushbu buyruq yordamida kiritiladi.
Sintaksisi esa quyidagicha:

• 
  INSERT INTO VALUES (“ustun_info”, “ustun_info”, … );
  
• 
  DELETE – satrlarni jadvaldan o’chirish buyrug’i.
  

Sintaksisi esa quyidagicha:

• 
  DELETE FROM WHERE qidiruv_sharti;
  
• 
  UPDATE – Maydon qiymatlarini o’zgartirish buyrug’i.
  

Sintaksisi esa 2 hil:

• 
  UPDATE SET column=expression;
  
• 
  UPDATE SET column=expression
  
• 
  WHERE qidiruv_sharti