Mana shularni hisobga olib

1996 yil 26 aprelda O’zbekiston Respublikasi “Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to’g’risida” Qonuni qabul qilindi.

41.

O'z biznesini tezda ochish istagida , ko'plab boshlang'ich tadbirkorlar darhol o'zlarining harakatlarini kelajakda nimaga olib kelishini bilmasdan boshlashadi. Yana bir vaziyat borki, odam o'z vaqtining ko'p qismini hech narsa qilmasdan ajoyib tushlar orzularida o'tkazadi, chunki u umuman istalgan narsaga erishish uchun qaysi tomonga murojaat qilish kerakligini bilmaydi. Ikkala holatda ham quyidagilar yuzaga keladi: qanday harakat qilish kerakligi haqida aniq reja yo'qligi sababli, boshlang'ich tadbirkor biznesning chalkashgan dunyosida yo'qoladi va natijada maqsadga intilishni yo'qotadi. Biznesni boshlash uchun o'zingizning g'oyangiz uchun jang maydonida karta rolini o'ynaydigan vakolatli biznes-rejani yozish juda muhimdir. 1.1.  Biznes-reja — bu nima (tushunchasi va maqsadi) Biznes-reja atamasining noaniqligiga qaramay, uni tuzuvchini dekodlash uchun juda aniq tushuntirish mumkin: Biznes-reja – bu biznes tizimining mexanizmlaridan foydalangan hujjat yaratuvchisi va investorlar uchun qo'llanma bo'lib, moddiy dunyoda amalga oshiriladigan asosiy g'oyani keltiradi. Bunday hujjat sizning barcha keyingi harakatlaringiz asosini tashkil etadigan g'oyangiz haqidagi uchta bilim asosida yaratiladi . Bularni faqat aniq tushunish, oxir-oqibat maqsadga olib boradigan ishga tushirish maydonchasini berishi mumkin. Ushbu uchta bilim har qanday loyihaning muvaffaqiyat omili hisoblanadi: Siz hozir bo'lgan joy. Ya'ni, agar siz do'koningizni ochmoqchi bo'lgan xodim bo'lsangiz, qanday ko'nikmalarga ega emasligingizni, qancha mablag 'sarflashingiz kerakligini, qanday jihozlarga ega ekanligingizni, binolarni, aloqa va boshqalarni bilib oling. Yakuniy natija. Bu «Boy bo'lishni xohlayman» degan orzu bo'lmasligi kerak. Sizning biznesingiz qanday aylanishga ega bo'lishi kerakligini, qancha foyda olishni, bozordagi o'rnini va barchasi bir xil ruhda bo'lishini aniq tushunish kerak; Sizni birinchi bosqichdan ikkinchisiga nima olib borishini aniq tasvirlash va tushunish kerak. Albatta, hamma narsani hisoblashning iloji yo'q, lekin qanday harakat qilish kerakligini tushunish uchun imkon qadar aniq va batafsil ma'lumotga ega bo'lish kerak. Ushbu uchta asosni ko'rib chiqib, siz o'zingizning biznes g'oyangizni amalga oshirishga tayyorgarlikning keyingi bosqichiga o'tishingiz mumkin. 1.2. Nima uchun biznes-rejani yozish kerak - 2 ta asosiy maqsad Ikki asosiy maqsadlari bor, bir ish rejasi yaratish uchun. Ikkala holatda ham siz ma'lum bir ma'lumotlarga e'tibor berishingiz kerak. 1-maqsad. Investorlar uchun biznes-reja tuzish Bu vaziyatda, siz hujjatda bajariladigan asosiy vazifangizni tushunishingiz lozim — bu investorlardan pul olish, ulardan oqilona foydalanishni isbotlash. Sizdan keyinroq qarzni to'lashingiz talab qilinadimi yoki pul sizga qaytarib berilmaydigan grant yoki subsidiya (yordamga beriladigan pul) sifatida beriladimi, muhim emas, siz o'zingizning g'oyangizni imkon qadar chiroyli va jiddiy tarzda taqdim etishingiz kerak. Buning uchun sizning ishingiz ba'zi xususiyatlarga ega bo'lishi kerak: Har bir tavsiflangan harakat asoslanishi, protsedura yoki muddatni tushuntirishdan iborat taqdimotning izchilligi. Biror narsaga shubha bormi – yozmang yoki bu jihatni batafsil o'rganing. Bundan tashqari, ushbu matnga muvofiq, sizga ba'zi umumiy qarorga bog'liq bo'lgan noqulay savollar berilishi mumkin. Ma’lumot berishning go'zalligi. Har bir narsa silliq va nafis tarzda tasvirlanishi kerak, «salbiy» so'zlarni ishlatmaslik kerakva «xavf-risk» atamasi lug’atlardan uzoqroq joylashtirilishi yoki ularni minimal darajaga keltirish kerak. Siz qiyinchiliklarga duch keladigan ma'lum bir muammoni birozbezashingiz yoki to'g'rilashingiz mumkin, ammo agar xohlasangiz, uni yengishingiz mumkin. Biroq, hatto qog'ozda ham imkonsiz majburiyatlarni qabul qilishning hojati yo'qligini hisobga olish kerak — bu xavfli. Ishonchli ozuqa. Tegishli taqdimotni o'tkazish (prezintatsiya), boshqa kompaniya misolida va barchasini bir xil ruhda qo'llab-quvvatlovchi statistikani topish juda muhimdir. O'zingizni aniq narsalarni aytayotganday tuting. Hammasini aniq ayting, shunda hatto bolalar ham tushunsin. Investorlar sizdan ko'ra balandroq va aqlli bo'lishi mumkin va aqlli so'zlar orqasida yashirinishga harakat qilish noaniqlik va biznesda tajriba yetishmasligini ko'rsatadi. Odamlar sizni iloji boricha ko'proq tushunishlari va biznes g'oya ruhiga kirishlari kerak. Ushbu qoidalarga rioya qilgan holda, biznesni rejalashtirish tufayli siz katta kapitalning e'tiborini jalb qilish imkoniyatiga ega bo'lasiz. Maqsad 2.O'zingiz uchun biznes-reja tuzish Bunday holda, biznes-reja faqat siz uchun qo'llanma sifatida yoziladi. Sizga kerak bo'lgan hamma narsani hisoblashingiz kerak va o'z imkoniyatlaringiz asosida harakat qilishni boshlaysiz.

42.

Jahon bankining “Biznes yuritish” reytingida, eng yaxshi 50 ta mamlakat qatoriga kirish bo‘yicha barcha tashkiliy-huquqiy chora-tadbirlarni qabul qildik.

Hukumat ushbu tadbirlarning amaliy ijrosini samarali tashkil etishi zarur.

Yaqinda qabul qilingan yangi Soliq kodeksiga muvofiq, bu yildan boshlab ko‘plab yangiliklar amaliyotga joriy etilmoqda.

Jumladan, soliq turlari 13 tadan 9 taga kamaytirildi. Soliqlarni to‘lash muddatini uzaytirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lashga ruxsat berish bo‘yicha, yengillashtirilgan mexanizmlar kiritildi.

Birinchi marta tadbirkorlarga ichki bozorda sotgan mahsuloti bo‘yicha qo‘shilgan qiymat solig‘ining bir qismini qaytarish tartibi joriy etilmoqda.

Hozirgacha bu tartib faqat mahsulot eksport qilinganda qo‘llanar edi. Buning hisobidan tadbirkorlar ixtiyorida 3,4 trillion so‘m yoki o‘tgan yilga nisbatan 2,5 barobar ko‘p mablag‘ qoladi.

Endi tadbirkor tomonidan to‘langan ortiqcha soliq o‘z muddatida qaytarilmasa, unga Markaziy bankning asosiy stavkasi bo‘yicha budjetdan foiz to‘lanadi.

Buning ahamiyatini mana shu zalda o‘tirgan va “oynai jahon” orqali mening so‘zlarimni eshitayotgan tadbirkorlar, o‘ylaymanki, hammadan ko‘ra yaxshi tushunadi.

Soliq kodeksi normalarini har bir soliq xodimi, tadbirkorlar va soliq to‘lovchilar puxta o‘zlashtirishi, buning uchun ularni muntazam ravishda o‘qitish zarur.

Soliq xizmati xodimlari dunyoqarashini tubdan o‘zgartirish va malakali kadrlarni tayyorlash maqsadida Davlat soliq qo‘mitasi qoshida Fiskal institutini tashkil etishni taklif qilaman.

Bu jarayonga katta tajribaga ega nufuzli xorijiy ekspertlarni jalb qilish zarur.

Shu bilan birga, tadbirkorlarni ko‘p qiynaydigan soha – litsenziyalash va ruxsatnomalar berish tartiblarini jiddiy o‘zgartiramiz.

Ochiq aytish kerak, mavjud 280 ga yaqin litsenziya va ruxsatnomalar orasida, faoliyat turlari hisobini yuritish, mablag‘ undirish yoki shunchaki “nazorat qilish” uchun joriy qilinganlari ham bor.

Bu esa tadbirkorlarning haqli e’tirozlariga sabab bo‘lmoqda.

Shu sababli Adliya vazirligi, Savdo-sanoat palatasi, Biznes-ombudsman 2020 yil 1 martga qadar litsenziya va ruxsatnomalar berish asoslarini tubdan qayta ko‘rib chiqib, ularning sonini kamida 2, bo‘lmasa, 3 barobarga qisqartirish bo‘yicha aniq taklif kiritsin.

Shuningdek, “Kichik va o‘rta biznes to‘g‘risida”gi qonun loyihasini ishlab chiqish zarur.

Unda kichik va o‘rta biznes mezonlari hamda bu soha vakillarini rag‘batlantirish mexanizmlari nazarda tutilishi kerak.

Bu yil har bir hududda tadbirkorlarga yer uchastkalariga oid ma’lumotlarni ochiq va haqqoniy yetkazish bo‘yicha yangi tizim joriy etamiz.

Unga ko‘ra, tadbirkorning faoliyat yuritishi uchun zarur bo‘lgan bo‘sh yer maydonlari, bino va inshootlar, ularning qiymati va shartlari haqidagi to‘liq xaritani istalgan vaqt va hududda “onlayn” tarzda olish imkoniyati yaratiladi.

Xabaringiz bor, bundan 2 yil oldin korxonalarning moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirishga nisbatan e’lon qilingan moratoriy muddati tugadi.

43.

Barcha ko'rinishdagi tadbirkorlik faoliyatlari turli belgilariga qarab toifalarga ajratiladi: xususan, faoliyat turi, mulkchilik shakli, mulkdorlar soni, tashkiliy-iqtisodiy shakllari, yollanma mehnatdan foydalanish darajasi va hokazolar bo'yicha. Bulardan ayrimlarini ko'rib chiqamiz. Turi yoki qoʻllanilishi bo'yicha tadbirkorlik faoliyatlari - ishlab chiqarish, moliyaviy, tijorat-konsultativ va boshqa turlarga bo'linadi. Bular barchasi birgalikda yoki alohida faoliyat koʻrsatishi mumkin.

Mulkchilik shakli bo'yicha korxona mulki xususiy, davlat, munitsipal bo'lishi shuningdek, Jamoa birlashmalari (tashkilotlarl) Ixtiyorida bo'lishi mumkin. Bu borada mulkka egalik qilish huquqini belgilashda, mulkni xususiy, davlat, munitsipal yoki jamoa ixtiyorida ekanligidan qatiy nazar turli cheklamalarga yoki Imtiyozlarga davlat tomonidan ko'rsatma berilishiga yo'l qo'yilmaydi.

Mulkdorlar soni bo'yicha tadbirkorlik faoliyati yakka tartibli yoki jamoa shaklida bo'ladi. Yakka tartibli tadbirkorlikda mulk bir jismoniy shaxsga tegishli bo'ladi. Jamoa tadbirkorligida esa mulk bir necha subyektga tegishli bo'lib, ularning mulkka egalik hissalari aniqlangan yoki aniqlanmagan bo'lishi mumkin. Bu borada mulkka egalik, undan foydalanish va ishlatish barcha mulkka egalik qiluvchilarning roziligi bilan amalga oshiriladi.

Tadbirkorlikni shakllari bo'yicha: tashkiliy-huquqiy va tashkiliy iqtisodiy turlarga boʻlish mumkin. Tashkiliy-huquqiy shakldagi tadbirkorlik jumlasiga shirkatlar, jamiyatlar, kooperativlar kiradi.

Shirkatlar - tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun tashkil etilgan shaxslar uyushmasidir. Shirkatlar korxonani tashkil etilishida ikki yoki undan ortiq shaxslar ishtirok etgan taqdirda tuziladi. Shirkat uyushmalarining afzalligi shundaki, ularda qo'shimcha kapitalni jalb etish imkoniyati mavjuddir.

Bundan tashqari, mulk egasining bir nechta ekanligi, korxona ichida,

egadorlamingbiliml, tajribasiga qarab, bir necha ixtisoslashgan sohani tashkil. etish imkonini beradi. Lekin tadbirkorlikning bunday tashkiliy-huquqiy shakli kamchiliklarga ega bo'lib, ular quyidagilarda namoyon bo'ladi: har bir shirkat ishtirokchisi o'zining qo'shgan hissasidan qatiy nazar. bir xil javobgarlikka ega. Bundan tashqari bir sherikning harakati qolgan sheriklar uchun, agar ular bunga qarshi bo'lsalarda, majburiy bo'lishi mumkin.

Shirkatlar mas'uliyati cheklanmagan va mas'uliyati cheklangan ikki guruhga boʻlinadi. Jamiyatlar, kamida ikki fuqaro yoki huquqiy shaxs tomonidan, ularning mablag'larini birlashtirish orqali (pul yoki natura ko'rinishida) xo'jalik yuritish faoliyatini amalga oshirish maqsadida tuziladi. Mas'uliyati cheklangan Jamiyat a'zolari uning majburiyatlari boʻyichajavobgar hisoblanmaydi. Ular faqat o'zlari qo'shgan hissalari qiymati doirasida javobgardirlar. Bulardan farqli o'laroq, qo'shimcha masuliyatli jamiyat a'zolari o'zlarining

44.

Agrar munosabatlarning iqtisodiy mazmuni. Qishloq

xo’jalik ishlab chiqarishining xususiyatlari

Qishloq xo’jaligi iqtisodiyotning muhim sohasi bo’lib, unda insoniyat hayoti uchun eng zarur bo’lgan oziq-ovqat mahsulotlari va aholi uchun istе’mol buyumlari tayyorlovchi sanoat tarmoqlariga xomashyo ishlab chiqariladi. Shuning uchun ham mamlakatimiz rahbari bu sohaga har doim alohida e’tibor bеribkеlmoqdalar.

«Alohida e’tibor qaratish lozim bo’lgan navbatdagi eng muhim ustuvor vazifa, – dеb ta’kidlaydi PrеzidеntimizI.Karimov, – qishloqda turmush darajasini yuksaltirishga, qishloqlarimiz qiyofasini o’zgartirishga qaratilgan uzoq muddatli va bir-biri bilan chambarchas bog’liq kеng ko’lamli chora-tadbirlarni amalga oshirish, ijtimoiy soha va ishlab chiqarish infratuzilmasini rivojlantirishni jadallashtirish, mulkdorning, tadbirkorlik va kichik biznеsning maqomi, o’rni va ahamiyatini tubdan qayta ko’rib chiqish, fеrmеr xo’jaliklari rivojini har tomonlama qo’llab-quvvatlashdan iboratdir»1.

Bu vazifalarni bajarish uchun agrar sohani va ular bilan bog’liq bo’lgan sanoat tarmoqlari, xizmat ko’rsatish va infratuzilma sohalarini har tomonlama rivojlantirish zarurdir.

Boshqa sohalar kabi qishloq xo’jaligida ham kishilar o’rtasida iqtisodiy aloqa va munosabatlar sodir bo’ladi.

Agrar sohada ishlab chiqarish ko’p jihatdan yer bilan bog’liq bo’ladi. Yerga egalik qilish, tasarruf etish va undan foydalanish bilan bog’liq bo’lgan munosabatlar agrar munosabatlar dеyiladi.

Qishloq xo’jaligida takror ishlab chiqarishning muhim xususiyatlaridan biri shundaki, bu yerda ishlab chiqarish jarayoni bеvositatirik mavjudotlar – yer, o’simlik, chorva mollari bilan bog’liq bo’ladi va tabiiy qonunlar iqtisodiy qonunlar bilan bog’lanib kеtadi. Bunda yer mеhnat quroli va mеhnatprеdmеti sifatida qatnashadi. Yerning boshqa ishlab chiqarish vositalaridan farqi shundaki, undan foydalanish jarayonida u yeyilmaydi, eskirmaydi. Aksincha, agar undan to’g’ri foydalanilsa, uning unumdorligi oshib boradi.

Yerning hosil bеrish qobiliyatiga tuproq unumdorligi dеyiladi. U tabiiy yoki iqtisodiy bo’lishi mumkin. Uzoq yillar davomida kishilarning hеch qanday aralashuvisiz, tabiiy o’zgarishlar natijasida yerning ustki qatlamida o’simlik «oziqlanishi» mumkin bo’lgan turli moddalarning vujudga kеlishi yerning tabiiy unumdorligi dеyiladi.

Agar tuproq unumdorligi kishilarning tabiatga ta’siri natijasida, ya’ni tuproq tarkibi va dеhqonchilik usullarini yaxshilash sun’iy yo’l bilan (masalan, yerni organik va kimyoviy o’g’itlash, ishlab chiqarishni mеxanizatsiyalash, ilmiy asoslangan holda sug’orish, irrigatsiya va mеlioratsiya kabi ishlab chiqarish usullarini joriy qilish hamda boshqa shu kabi yo’llar bilan) amalga oshirilsa, bu iqtisodiy unumdorlikni tashkil qiladi.

Yerdan olinadigan hosil ko’proq mana shu yerning tuproq unumdorligini saqlash va uni oshirish, ya’ni insonning, aniqrog’i ishchi kuchining, jonli mеhnatning yerga faol ta’siri bilan bog’liq bo’ladi. Iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari kabi qishloq xo’jaligida ham ishlab chiqarish uning omillarining bеvosita birikishi asosida sodir bo’ladi. Bunda ishchi kuchi faol bo’lib, asosiy rolni o’ynaydi. Qishloq xo’jalik korxonalarida yerdan boshqa barcha ishlab chiqarish vositalari xususiy, shaxsiy, jamoa mulk shaklida bo’lishi mumkin. Turli mulkchilik shaklidagi ishlab chiqarish vositalaridan jamiyat barcha a’zolarining turmush darajasini yaxshilash yo’lida foydalaniladi. Hozirgi paytda qishloq xo’jaligida xo’jalik yuritishning asosiy ko’rinishlari fеrmеr va dеhqon xo’jaligi shakllarida bo’lib, ulardagi ishlab chiqarish jarayonlari turli iqlim va tuproq sharoitlarida olib boriladi.

45.

Qishloq xo’jalik sohalaridagi tadbirkorlik faoliyati agrobiznes deyiladi. Agrobiznestushunchasiga bevosita qishloq xo’jaligi sohasiga kirmaydigan, iroq u bilan bevosita bo’lgan faoliyat bilan shug’ullanuvchi biznes turlari ham kiritiladi. Bu qishloq xo’jaligiga texnikaviy ta‘mirlash xizmat kursatish, uni mahsulotlarini qayta ishlash va iste‘molchilarga yetkazib berish bilan bog’liq bo’lgan tadbirkorlik faoliyatidir. Agrobiznes agrosanoat integratsiyasi natijasida vujudga kelgan agrosanoat majmuasining barcha bo’g’inlarini qamrab oladi.