"Ma’naviyat" so‘zining lug’aviy ma’nosi nima? arabcha «ma`naviyat» -ma`nolar majmui
Download 233.57 Kb.
|
1 2
Bog'liqManaviyat Yakuniy javoblari (1) (1)
|
“Ma’naviyat” so‘zining lug’aviy ma’nosi nima? arabcha «ma`naviyat» -ma`nolar majmui Ma’naviyatni shakllantiradigan asosiy mezonlarni aniqlang? Manaviy meros madaniy boyliklar Ajdodlarimiz merosida bayon qilinishicha, ma’naviyat qanday hodisa? Ko’ngil ko’zgusi Ma’naviyatshunoslik qanday fan? Tarixiy ijtimoiy Inson ruhida tabiatga nisbatan, o‘zgalarga nisbatan mehr va adolat tuyg‘ulari shakllanishiga nima doimo halaqit beradi? Nasf “Shuni bilsinlarki, odamzodni azbaroyi o‘yin uchun yaratmamishlar, aning amali ulug‘dir va uning uchun buyuk xatar bordir”.Ushbu fikr kimga tegishli? Imom G’azoliy “Ma’naviyat – millat nishoni” risolasining muallifi kim? “Ma’naviyatshunoslik” fanining asosiy ob’ekti nima? Shaxs va millat ma’naviyatining takomilli, asosiy bosqichlari, ularning shakllanish yo’llari, xususiyatlari, milliy manaviy merosimiz ananalariga tayanuvchi nazariy xulosalar va qarashlar tizimi Insoniy illatlar ichida eng qattoli – bu? Nafs balosi, hudbinlik, Milliy mustaqilligimizning ikkinchi yilida Birinchi Prezidentmiz I.A.Karimov qaysi risolasida ilk bor xalq ma’naviyatini rivojlantirish masalalari batafsil tahlil etiladi? O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li “...Ijtimoiy munosabatlar zaminida alohida shaxs sifatida mavjud bo‘lgan insonlarning o‘z-o‘zini idora qilish shakllari va me’yori, o‘zaro muloqot va munosabatlarda ularga xos bo‘lgan ma’naviy kamolot darajasining namoyon bo‘lishidir”.Akademik Erkin Yusupov ushbu fikrlar orqali nimaga ta’rif bergan? Axloq Ko‘p asrlik milliy davlatchiligimizning badiiy ifodasi bo‘lgan, xalq og‘zaki ijodining noyob durdonasini aniqlang? Avesto Islom konferensiyasi tashkilotining Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo‘yicha tuzilmasi AYSESKO tomonidan Toshkent shahri nechanchi yilda Islom madaniyati poytaxti deb e’lon qilindi? 2007 O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.Karimovning “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asari nashrdan chiqqan yilni aniqlang? 2008 “Labirinti duxovnosti” asarining muallifi kim? Leshuk Ma’naviyat inson uchun nimani anglatadi? Moddiy ehtiyojlani ham siyosiy munosabatlarni ham mòtadil bir meyorda ushlab turadigan buyuk kuchdir. Milliy ma’naviyat nazariyasining metodologik yonduv to‘g‘ri ko‘rsatilgan qatorni toping? Ulug’ ajdodlarimiz aqliy bilim tamoyili Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlar mohiyatiga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, qadim avesto tilida Spinta Maynyu (Sipand Miynu) qanday ma’noni anglatadi? Taffakur olami Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Zashra Vayrayah (SHahriyor)– qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Umid dunyosi Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Amirmitota (Amurdod) – qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Amirmitota Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Xavravatot (Xo‘rdod) – qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Komillikka , to’g’rilikka Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Spinta Ormaitiy (Ispandormaz) – qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Komil aql Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Vuhuvmana (Bahman)– qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Ezgu niyat Zardusht gohlarida tilga olingan 7 amshosipandlardan biri Ashah Vahishta (Ardabehesht) – qadim avesto tilida qanday ma’noni anglatadi? Go’zal haqiqat “Ezgulik va insonparvarlik tamoyiliga asoslangan «Milliy tiklanishdan — milliy yuksalish sari» g‘oyasini keng targ‘ib etish orqali jamiyatda sog‘lom dunyoqarash va bunyodkorlikni umummilliy harakatga aylantirish” ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirishning ustuvor yo‘nalishlaridan biri etib belgilan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma’naviy-ma’rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-5040-son Qarori qachon qabul qilingan? 50 40 sonli 2021 26 mart qaror manaviyatni takomillashtirish Mustaqillik ma’naviyatining bosh mezoniy tushunchasini aniqlang? Masuliyat Zardusht «goh»lari qanday g‘oyalar asosiga qurilgan? Tavhid g’oyalari #Shaxs ma’naviyatining asosiy jihatlarini aniqlang? Iymon ilm masuliyat mehr Mustaqillikning ma’naviy asosini aniqlang? Maqsadni ideal g’oyaga yo’naltirish boqiylikka nisbatan insonlarni faol munosabati Ilm-fan, san’at va madaniyatdagi Renessans (Uyg‘onish) nimadan boshlanadi? Tafakkurni o’zgarishdan boshlanishi “Inson vujudidan maqsad ko‘zgudir,naqbiddin doiy Har ikki jahonda e’tiborga arzigulik narsa ko‘zgudir, naqbiddin doiy Ko‘ngil ko‘zgusi (Borliq) hukmdorining jamolini aks ettiruvchidir Va har ikki jahon ushbu ko‘zguning g‘ilofidir”.Ushbu fikrlar kimga tegishli? Naqbiddin doiy Ma’lumki, ma’naviyat ongga nisbatan mustaqil mavjudlikka egadir. Ma’naviyat, eng avvalo, nima orqali mustaqil mavjudligini namoyon etadi? Madaniyat 35.Ma’naviyatning o‘zaro uzviy bog‘liq to‘rt tarkibiy qismini aniqlang? 1 Ongning dunyoqarashning ,olamga faol munosabat ko’rinishdagi funksional jihati manaviy madaniy yutuqlarda 3iroda 4 jamiyatda qaror topgan manaviy muhit Ma’naviyat nafaqat ratsional, shuningdek, ma’lumdarajada irratsional xarakterga ega. Ma’naviyatning irratsional tomonini nima tashkil etadi? Iroda Ma’naviyatning sub’ektiv tomoni deganda nimani tushunchasiz? Ong va iroda Ma’naviyatning me’yoriy xarakteri birinchi navbatda nimada namoyon bo‘ladi? Muayyan faoliyatda undashda yaratuvchanlikka undash Milliy ma’naviyat nazariyasining shakllanishiga O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning qo‘shgan eng muhim hissasini aniqlang? Ma’naviyatning iqtisod va siyosatda o’rnini ajratib ko’rsatgan Mustaqillik ma’naviyatining asosini tashkil etuvchi negizlarni ko‘rsating? Umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik; - xalqimizning manaviy merosini mustahkamlash va rivojlantirish ;- insonning o’z imkoniyatlarini erkin namoyon qilish , vatanparvarlik. Ma’naviyatning me’yorlash xossalarini aniqlang? O’zini o’zi muhofaza qilish,tanlash,cheklash,baholash,undash kabi meyoriy hossalar Ma’naviyatga aloqador sohalarda aqliy va naqliy ilmlar mutanosibligi muhim o‘rin tutadi. Bizgacha o‘tmishdan etib kelgan kitoblar ikki toifada. Bular kaysilar? Ilohiy matnlarga tayanuvchi insoniy matnlar asosini ilmiy ijod etgan kitoblar Voqelikni ilmiy idrok etishning ayni shu muayyan maqsadga qaratilgan mantiqiy tizimiga nima deyiladi? Metodologiya Millat ruhidagi Borliq haqiqati bilan uyg‘unlik deb nimaga tarif berilgan? Borliq haqiqati va Ma’naviyat O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov mamlakatimizni yangi asr arafasi va uning dastlabki yillaridagi rivojlanish strategiyasini belgilab berar ekan, "jamiyat ma’naviyatini yanada yuksaltirish”ni ustuvor yo‘nalishlardan ekanligini kaysi asarida ta’kidlab utgan? 21-asr intilmoqda Ma’naviyatning cho‘ng qomusi sifatida shuhrat topgan Jaloliddin Rumiyning asarini aniqlang? masnaviy-manaviy Inson ma’naviyatining moddiy voqelikdagi izlarini aniqlang? Madaniyat Jamiyatda insonlarni uyushtirish, ular hayotini bir muayyan tartibga keltirish vositasi bu-? siyosat Moddiy ehtiyojlarni ham, siyosiy munosabatlarni ham mo‘‘tadil bir me’yorda ushlab turadigan buyuk qudrat nima? Ma’naviyat Manaviyatning mohiyati nimaga daxldor? Borliq haqiqati Milliy ma’naviyat nazariyasining manbalaridan eng birinchi va asosiysini aniqlang? Ajdodlarimizning merosi Bizga ma’lum ilk shakllangan yaxlit ma’naviyat tizimi kaysi kitobda o‘z aksini topgan? Avesto Islom dinida ma’naviyatga oid fanlarning umummetodologik asosini aniqlang? Aqliy va noaqliy “Ihyoyi ulum ad-din” asarining muallifi kim? Imom Abu Homid G’azzoliy “Ishqi haqiqiy” va “ishqi majoziy” nisbatining badiiy tahlili kimning asarlarida mukammal nazariy ifodasini topdi? Alisher Navoiy Imom G‘azzoliyning “Kimiyoi saodat” (Baxt-saodatga erishish kimyosi) kitobining muqaddimasida ma’naviyatni talqin etishda qanday mutlaqo yangicha yondoshuv taklif etiladi? deb e’lon qiladi G‘azzoliy va ayni ko‘ngilni poklash masalasini birinchi o‘ringa olib chiqadi. ko’ngil –podshoh, aql- vazir Tasavvufiy talqinga ko‘ra ma’naviyatning manbai nima? Ilohiy hayz “ ... Agar bu ulug‘ zotni avliyo desak, u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak, shoirlarning sultonidir”.O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “YUksak ma’naviyat –engilmas kuch” asaridagi ushbu fikrlar kimga nisbatan bildirilgan? A.Navoiy G‘azzoliy tilga olgan “muomala” insonning Borliq haqiqati bilan muomalasi, ya’ni o‘z davri uchun bugungi tilimizdagi kanday ilm edi? Ma’naviyat Imom G‘azzoliyning 40 kitobdan iborat asari nomini aniqlang? ihyoyi ulum ad-din “Ihyoyi ulum ad-din”ning o‘zbekchadagi tarjimasi nima? Diniy ilmlarning qayta tirilishi. Din ilmlarini jonlantirish Ko‘ngil ko‘zgusini sayqallash jarayoni tasavvufda nima deyilgan? Marifat Islom mintaqa madaniyatining Sunna bosqichi davrini aniqlang? 8-9 asr Tasavvufda o‘zligini anglab etgan inson Haqni anglab etadi, uni tasavvuf istilohida kim deydilar? Orif “Zubdatul haqoyiq” risolasining muallifi kim? Shayx Aziziddin Nasafiy “YUksak ma’naviyat – engilmas kuch” asarida “Musulmonlarning e’tiqodini tuzatuvchi” degan yuksak sharafga sazovor bo‘lgan alloma nomini belgilang? Motrudiy I.A.Karimov tomonidan ishlab chiqilgan milliy-ma’naviy tiklanish konsepsiyasi ilk bor qachon va qaysi asarda keltirilgan? O’zbekiston istiqboli va taraqqiyot yo’li. Insonning ruhan poklanishi, qalban ulg‘ayishiga chorlaydigan, odamning irodasini baqquvat, iymon e’tiqodini butun qiladigan kuch, bu… Ma’naviyat Insonning ma’naviy yuksalishi bilan unda kuchayib boruvchi sifatni aniqlang. Iroda Millat ruhini belgilaydigan asosiy omillardan biri, bu… tilida “Tarbiya biz uchun yo hayot-yo mamot, yo najot – yo halokat, yo saodat - yo falokat masalasidir” bu mashhur ibora qaysi allomaning qalamiga mansub? A.Avloniy Sof siyosat doirasida insonlar aro munosabatlar oxir-natijada qaysi borib taqaladi? Adolat va manfat Insof va adolat tuyg‘usi, imon va halollik kabi ma’naviyatning o‘zak tushunchalarini inson amaliy faoliyatida yuzaga chiqaruvchi hodisani aniqlang? Axloq Yevropa ilmida kim birinchi bo‘lib, siyosat va ma’naviyatning (uning o‘z talqiniga ko‘ra axloqning) butkul boshqa-boshqa sohalar ekanligiga e’tibor qaratgan? Mayka Velli “Nikomax etikasi”asarining muallivini aniqlang? Aristotel Borliq haqiqatini anglab etishning darajalarini aniqlang? Vatan, shaxs, millat adolat O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.Mirziyoev qaysi g‘oyalar milliy g‘oyamizning asosini tashkil etishini ta’kidlagan? Ezgulik, odamiylik, gumanizm, insonparvarlik O‘zbekiston Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning “O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li” asarida bayon etilgan mustaqillik ma’naviyatining asosini tashkil etuvchi to‘rt negizni aniqlang? O‘zbek xalqi qaysi asrdan boshlab “O‘zbek”degan nomni oldi? Qadriyatlarga sodiqlik, madaniy merosni saqlash , vatanparvarlik, o’z imkoniyatini erkin namoyon qilish “Adabiyot yashasa – millat yashaydi” so‘zlarining muallifi? Cho’lpon Inson qalbiga yo‘l avvalo nimadan boshlanadi? Ta’lim tarbiyadan Sharq uyg‘onish davri (renessans) qaysi asrlarni o‘z ichiga oladi? IX-XII “Ommaviy madaniyat”ga xos xususiyat nima? Ma’naviy va axloqiy tubanlikka yetaklash Jumlalarni to‘ldiring “Islohot islohot uchun emas, islohot ….. uchun” inson Ma’naviyatni tushunish, anglash uchun avvalo ……. tushunish kerak. inson O‘z.Res.Birinchi Prezidenti I.Karimovning “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarining 1bobi qanday nomlanadi? Ma’naviyat insonning ulg’ayishi va kuch qudrat manbai Arab grammatikasini mukammal ishlab chiqqan buyuk siymo? Zamahshariy Sharqda Shayx-ul rais nomi bilan ataluvchi alloma? Ibs Sino
”Hikmatlar” asarining muallifi kim? Ahmad Yassaviy Ma’naviyatni shakllantiradigan mezonlardan birini aniqlang? Yuksak tuyg’ular Yevropada Al-Fraganus nomini olgan alloma kim? Farobiy Toshkentni – Islom madaniyati poytaxti deb e’lon qilgan tashkilot nomini aniqlang? AYSESKO O‘zbek tilida biz ishlatadigan “axloq” so‘zi lug‘aviy kelib chiqishiga ko‘ra qanday ma’noni anglatadi? Arabcha xulq so’zining ko’plik shakli Evropa ilmida ilk bora “Ruhshunoslik” va “Axloqshunoslik” fanlari tadqiq doiralarining o‘zaro farqini aniq ajratib bergan faylasufni aniqlang? I . Kont
Axloqning muhim jihatiga e’tibor qaratilgan “Kelajak falsafasining asoslari”asarining muallifi kim? Ludwig Andreas Feuerbach (1843) Islom ma’naviyatining asosini nima tashkil qiladi? tahvid, haqiqat SHaxs ma’naviyatining tarkibiy jihatlari bo‘lgan imon, ilm, mas’uliyat, mehr nimalar orqali o‘zligini namoyon etadi? Din, ilim,ilim fan,sanat,ahloq Hozir jahon ilmida”madaniyat” tushunchasiga berilgan ta’riflar qanchaga etgan deyiladi? 600 ga yaqin Insoniyat madaniyatining tarkibiy qismlarini aniqlang? Din ,fan,ilim ahloq sanat Insondagi “rostgo‘ylik”, “halollik”, “ahdiga sodiqlik” xislatlarini ifodalaydigan islom axloqiga oid muhim timsol-tushunchani aniqlang? Siddiq Qanday inson ma’naviy etuk shaxs hisoblanadi? O’zini anglab yetgan inson “Millat taraqqiyoti tarixining bir bosqichida, ma’lum bir ob’ektiv va sub’ektiv sabablar oqibatida boy berilgan salohiyatni qaytadan millat taraqqiyotiga” yo‘naltirish bilan bog‘liq bo‘lgan jarayon ... deb ataladi. “Ma’naviyat” so‘zining lug‘aviy ma’nosi qanday? ARABCHA MANOLAR MAJMUI “Ma’naviyat asoslari” fani quyidagi fanlar bilan uzviy bog‘liq. madaniyatshunoslik, axloqshunoslik, tilshunoslik Islom Karimovning “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarida quyidagi omillardan qaysi biri “ma’naviyat mezonlari” deb keltirilgan? manaviy meros ,moddiy boyliklar ,oila mahalla talim tarbiya tizimi Ma’naviyat quyidagi ko‘rinishlarga bo‘linadi: shaxs millat mintaqa umuminsoniy manaviyat Qadriyatlar ichida eng oliysi bu ... ...inson va uning hayoti Qadriyatlar bu ... voqelikdagi muayyan hodisalarning umum insoniy, ijtimoiy axloqiy, madaniy ma’naviy ahamiyatini ko’rsatish uchun qo’llaniladigan tushuncha. Erkinlik, tinchlik, adolat, ijtimoiy tenglik, ma’rifat haqiqat, yaxshilik, urf-odat Ma’naviy qadriyat bo‘lmish diniy va dunyoviy imon-e’tiqodning bir-biridan farqi. Diniy iymon isbotsiz ishnchga dunyoviy iymon dalillashga tajriba va isbotga asoslanadi Quyidagilardan qaysi biri milliy o‘zlikni anglash belgilaridan emas? Mahalliychilik Mamlakatimiz qadimiy tarixida ezgulik g‘oyalarini o‘zida ifodalagan qaysi asarni bilasiz? Avesto Qaysi g‘oyalar ezgulik va bunyodkorlik g‘oyalariga kiradi? Mafkuraviy poligonlar deganda nimani tushunchasiz? (grek serqirra) mafkuraviy polygon deb, odamlarning qalbi va ongini egallashga qaratilgan g’oya yoki mafkurani mablag’ ham zamonaviy texnik vositalar bilan kuchlantirib , moddiy va ma’naviy tashviqot qurollarini ishga solib , dunyodagi axborot va fikr oqimi o’z foydasi yo’liga boshqarib turadigan g’oyaviy markazga aytiladi Mafkuraviy immunitet qanday shakllanadi? bilim qadriyatlar ijtimoiy siyosiy,iqtisodiy aniq maqsadlar tizimi asosida Mafkuraviy profilaktika nima? Xilma –xil shakllarda ijtimoiy institutlar tomonidan amalga oshirilgan g’oyaviy- tarbiyaviy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, ma’naviy ishlar majmui, ya’ni ta’lim –tarbiya tizimini qamrab oladi “Avesto”dek muqaddas kitobda bitilgan falsafiy fikrlarni nazarda tutib, yurtimizga “falsafiy tafakkur beshigi” deb ta’rif bergan faylasufni aniqlang. Mirzo Abulqosim Firdavsiy Tusiy. Ma’naviyatning asosiy mezonlari bu – Halq og’zaki ijodi madaniy boyliklar manaviy meros Toshkent shahri qaysi yili islom madaniyati poytaxti deb e’lon qilindi? 2007-yil Madaniyat tushunchasining to‘g‘ri ta’rifini belgilang. jamiyat, inson ijodiy kuch va qobiliyatlari tarixiy taraqqiyotining muayyan darajasi Milliy-manaviy qadriyatlar deganda nimani tushunchasiz? muayyan millatga tegishli bo‘lgan barcha axloqiy, diniy, badiiy, huquqiy, siyosiy, ma’naviy meros Miloddan avvalgi davrlarda mamlakatimiz mustaqilligi uchun kurashgan qahramonlar? Shiroq, To‘maris, Spitamen “Ma’naviyat asoslari” fani nechanchi yildan boshlab barcha oliy o‘quv yurtlarida o‘qitilmoqda? 1997- yil Hadisi Shariflarni sahih hadislar sifatida to‘plagan vatandoshlarimizni ko‘rsating? Buxoriy Ma’naviy barkamol inson deganda qanday insonni tushunchasiz? milliy va umuminsoniy ma’naviy qadriyatlarni chuqur egallagan va unga amal qilgan ziyoli shaxs Zardushtiylik ta’limotining tub mohiyati nimada? Markaziy Osiyo xalqlari uchun muqaddas hisoblangan olovga sig‘inish, jonivorlarga ozor bermaslik Turkiston jadidchilik xarakatining vakillari Behbudiy, Munavvarqori, Avloniy, Fitratlar faollik ko‘rsatgan gazetalar? Turkiston viloyat gazetasi Vijdon erkinligi nima? Vijdon erkinligi ijtimoiy falsafiy tushuncha . har kimning o’z etiqodiga ko’ra, maskur jamiyatda mavjud ijtimoiy meyorlarni buzmagan holda vijdonni buyurgani bo’yicha yaxshash, ishlash imkoniyatiga ega. Bunda dinga munosabat masalasining bir tomoni hisoblanadi. Jaloliddin Manguberdi kim bo‘lgan? Mohir sarkarda so’nggi hukmdor Oila barqarorligini ta’minlovchi asosiy omillar? ma’naviy-ruhiy uyg‘unlik, o‘zaro hurmat, sevgi sadoqati, ishonch, moddiy ta’minlanganlik Burch deganda nimani tushunchasiz? Kishining biror shaxs ,oila, jamoa, el-yurt, Vatan oldidagi majburiyatini anglatuvchi axloqiy tushuncha Komil inson qiyofasiga xos bo‘lmagan xususiyatni aniqlang? o‘zbilarmonlik, mute’lik, boqib Ma’naviy barkamol inson- inson axloqi va odobini ularda shakllangan barcha ijobiy hislatlarni ularning insonlarga, jamiyatga , vatanga bo’lgan munosabatlaridan toki ota-onasigacha bo’lgan munosabatlarni barchasini qamrab oladi. Milliy ong- bu milliy madaniyatning tarkibiy qismi uning cho’qqisidir, milliy ong milliy madaniyatning millat manfaati, millat istiqboli, taraqiyot bilan bog’liq bo’lgan muammolarni inson ongidagi ifodasidir. Milliy g‘urur- shaxs , ijtimoiy guruhning milliy o’z o’zini anglash asosida shakllangan ajdodlari qoldirgan moddiy , ma’naviy merosidan o’z halqining jahon svilizatsiyasiga qo’shgan hissasi, o’zga millatlar oldidagi qadr-qimmati, obro’ etiboridan fahrlanish hissini ifodalovchi tushuncha Huquqiy madaniyat - huquqiy yuqori tuzulmaning o’z real faoliyatidagi tarkibiy qisimlari majmui,odamlarning malum bir jamiyat ,uni amalga oshirish,davlat organlari faoliyati to’g’risidagi g’oyalari majmui huquqiy ongga asoslangan huquqiy sohadagi hulq atvorning ongli zaruriyati va ichki ehtiyoj sifatidagi moddiylashtirilgan g’yalar, his tuyg’ular,g’oyalar majmui Jamiyat ma’naviy qiyofasining ijtimoiy taraqqiyotga ta’siri Milliy o‘zlikni anglash – insonning o‘ziga yoki o‘z millatiga tegishli moddiy va ma’naviy qadriyatlarning jamiyat hayotida tutgan mavqeini anglab yetishni Vatan tuyg‘usi - insonga ona allasi bollalar o’giti oila tarbiyasi ota ibrati ustoz va murabbiylar tarbiyasi bn singadi.vattan tuyg’usi og’ir damlarda kishiga kuch quvvat beradi,o’z halqini sharaflashga ajdodlar ananasiga sodiq bo’lishga davit etadi Ma’naviy ishlab chiqarish – Ma’naviyatning elementlari bu- A) siyosiy, huquqiy, axloqiy; B) falsafiy, diniy, estetik; C) huquqiy, diniy, siyosiy; D)* barchasi to‘g‘ri. Xalq va hokimiyatdagi siyosiy tuzum shakli... demokratiya Tolerantlik tushunchasi- immunologic tolerantlik barcha antegenlarga immunoreaktivlik xususiyatini saqlagan holada organizmning muayyan antigenga nisbatan immunologik javobining yo’qolishi yoki susayishi Mafkuraviy plyuralizm- (lot. Pluraliq- xilma- xillik, rang baranglik) ijtimoiy- siyosiy xayotda turli qatlam, partiya, guruhlar manfaatlarini ifoda etuvchi g’oyaviy rang baranglikni, qarashlar fikrlar xilma- xilligini ifodalaydi. Inson dunyoqarashini shakllantirishga, maqsadli, g‘oyaviy bilimlar bilan qurollantirishga yo‘naltirilgan jarayon – mafkuraviy tajovuz “Bag‘rikenglik tamoyillari Deklaratsiyasi”ning maqsadi nima? 1995 yil 16 noyabrda qabul qilingan dunyo halqlarini bag’rikrnglikka tinchlikni asrab avaylashga hamda ijtim iqtisodiy farovonlikka erishishga chorlashdir Axloqiy qadriyatlar nima? shaxsning shaxsiyati rivojlanish davomida singdirilgan qadriyatlar Eng oliy qadriyat – – inson va uning hayoti “Ezgu fikr, ezgu so‘z va ezgu amal” tamoyili manbasi avesto “Milliy-ma’naviy qadriyatlar” tushunchasi muayyan millatga tegishli bo’lgan barcha ahloqiy diniy badiy madaniy huquqiy siyosiy manaviy meros “Milliy-ma’naviy qadriyatlar” tushunchasi muayyan millatga tegishli bo’lgan barcha ahloqiy diniy badiy madaniy huquqiy siyosiy manaviy meros “Davlat ishlarining to‘qqiz ulushi kengash, tadbir va mashvarat, qolgan bir ulushi esa qilich bilan bajo keltirilur” degan jumla qaysi ma’naviy merosimizdan olingan? Temur tuzuklari Millat taraqqiyoti tarixining bir bosqichida, ma’lum bir ob’ektiv va sub’ektiv sabablar oqibatida boy berilgan salohiyatni qaytadan millat taraqqiyotiga” yo‘naltirish bilan bog‘liq bo‘lgan jarayoni ... deb ataladi. milliy ,taraqqiyot “Temur tuzuklari”da davlat ishlarini har doim qaysi hukmlar asosida olib borilganligi ta’kidlanadi? amur temur tort narsaga amal qiladi Kengash,mashvaratu va maslahat,qattiy qaror tadbirkorlik hushyorlik,ehtiyotkorlik Mamlakatimiz xavfsizligiga tahdid solib turuvchi tashqi havf-xatarlar Sho‘ro zamonidan qolgan ta’lim-tarbiya tizimiga xos kamchiliklar nimalardan iborat? mafkuraviy qarashlardan kutilmaganlik, uzluksiz ta’limtarbiyaning yechilmaganligi va taraqqiy etgan demokratik davlatlar talablariga javob bera olmasligi Polietnik davlatlarning asosiy belgilari ikki yoki undan ortiq etnik guruhlarning ixtiyoriy tarzda bir davlat tarkibida yashashi Mahalliychilik va urug‘-aymoqchilikning salbiy oqibati milliy ma’naviy barqarorlikka raxna soladi Buyuk davlatchilik shovinizmi va agressiv millatchilikning mohiyati nimada? yirik davlatlarning o‘z munosabatlarini ustunlik asosida amalga oshirishi; Mintaqaviy mojaroga bu- bir necha mamlakatlar o‘rtasidagi va darajasidagi tarixiy, siyosiy, etnik muammolar Buyuk davlatchilik shovinizmi Birinchi Prezidentimiz Islom Karimovning qaysi asarida bayon etilgan? O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari Jadidchilarning asosiy g‘oyasi nimadan iborat bo‘lgan? jamiyat taraqqiyotidagi asosiy omil ilm-fan, ma’rifatdir Ma’naviy barkamol inson – milliy va umuminsoniy ma’naviy qadriyatlarni chuqur egallagan va unga amal qilgan ziyoli shaxs Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining davlat bayrog‘i qachon tasdiqlangan? 1991 yil 18 noyabr; Qadriyatlar ichida eng oliysi bu ... *inson va uning hayoti Har bir millat uchun qadriyat bo‘lgan ijtimoiy hodisa, insonlar orasidagi aloqa vositasi bu ... til “Jadidchilik” so‘zining lug‘aviy ma’nosi yangilanish, yangi usul Milliy mafkuraning ma’naviy qadriyat darajasiga ko‘tarilgan bunyodkor g‘oyalari Kuchli davlatlar tomonidan zo‘rlik bilan egallangan mamlakat yoki hududni siyosiy va iqtisodiy mustaqillikdan mahrum etib, o‘ziga bo‘ysundirishi, milliy qadriyatlarni toptab, qaram qilish siyosati bu ... *mustamlakachilik Har bir millat va elatning o‘zini real mavjud sub’ekt, muayyan moddiy va ma’naviy boyliklarini ifodalovchi etnik birlik, til, urf-odatlar, an’analar, qadriyatlarga mansubligini, manfaatlar va ehtiyojlar umumiyligini tushunib yetishiga ... deyiladi. milliy o‘zlikni anglash Quyidagilardan qaysi biri milliy o‘zlikni anglash belgilaridan emas? mahalliychilik. Mustamlakachilik va qaramlik sharoitida diniy qadriyatlarga munosabat qanday bo‘lgan? o’tmishdan qolgan eskilik sarqiti deb bir yoqlama yondashildi Ma’naviyatshunoslik fanining tadqiqot ob’ekti Ma’naviyatni rivojlanishining asosiy maqsadi- ma’naviy shaxsni tarbiyalashdir Erkin inson, ma’naviy shaxs nimani idrok etadi? shaxsjamiyat va o‘z shaxsi oldida ma’sulligini va burchini chuqur idrok etadi. Ma’naviyatshunoslik fanini shartli ravishda uch qismga bo‘lish mumkin ularni belgilang 1) ma’naviyat tushunchasi mohiyati (ontologiyasi); 2) ma’naviyatning mavjudlik shakllari, rivojlanish bosqichlari va xususiyatlari (fenomenologiyasi); 3) ma’naviy tarbiya metodologiyasi. Ma’naviyatshunoslik fani ma’naviy yuksalishning mezonlari (kriteriylari)ni aniqlaydi. Ma’naviy yuksalishning asosiy mezonini belgilang Inson erkinlik darajalarining òsishi. Ma’naviyat insonning--- Ma’naviyat ongning mohiyatli mazmuni yoki ongdagi mohiyatlilikdir. Ushbu jihatdan ma’naviyat qanday xodisa Ma’naviy asos nima? Manaviyatning tarkibiy asoslari;axloqiy,baddiy,diniy va milliy qadiriyatlar Ma’naviyat tushunchasining ta’rifi va tuzilmasini belgilang Ma'naviyat inson ruhiy va aqliy olamini ifodalovchi tushuncha Ma’naviyatning to‘rt o‘zaro uzviy bog‘liq tarkibiy qismlarini toping Rus qadimshunosi P. I. Boriskovskiy «Insoniyatning eng qadimgi o‘tmishi» kitobida marosimlarni necha yil ilgari paydo bo‘lganligini aytadi? 400 yil G‘arb olimlaridan J. Klark marosimlar yoshini kim bilan bog‘laydi va necha yilga tenglashtiradi? Neondertal "rodeziyalik"odam b .n 200-150 ming yilga Ibtidoiy sinkretizm – bu odamlar ongida axloqning ilm fanning san'atning dinning va ma'naviy faoliyat bowqa wakllarining kurtak otib rivojlana bowlagan ammo hali bir biridan ajralmagan holatdi. Ibtidoiy sinkretizm unsurlari belgilang: qadimgi ertaklar,asotirlar afsonalar rivoyatlar. XIX asrning amerikalik olimi L.Morgan qaysi asarida insoniyat tarixini uch davrga bo‘ladi, bular: qadimgi jamiyat asari.yovvoyilik,varvarlik,svilizatsiya. Ma’naviyat vujudga kelishiga oid turlicha qarashlarni to‘g‘ri javobni belgilang Ma’naviyat vujudga kelishi to‘g‘risida turli nazariyalar mavjud. Ular asosan inson ongi, tafakkuri, e’tiqodi kelib chiqishi bilan bog‘liq nazariyalaridir Morgan o‘zining «Qadimgi jamiyat» asarida bu uch davrning har birini alohida bosqichlarga bo‘ladiva unimaga bog‘lab tushuntiradi moddiy iwlab chiqariw ,rivojlaniw va alohida yirik ixtirolar tarixi b.n Ma’naviyatning vujudga kelish va dastlabki rivojlanish bosqichlari nima bilan bog‘liq ibtidoiy odamlar ijtimoiylashishi olamni biliw òzligini anglaw iwlab chiqariwda eriwgan yutuqlari b.n uzviy boģliq. Siyosat jamiyat hayotining alohida sohasi hisoblanadi. Erix Fromm jamiyat hayotini qay tarzda bo‘ladi? Manaviyat siyosat va iqtisodiyotga Siyosat bilan ma’naviyat aloqalari qay ko‘rinishda namoyon bo‘ladi? Iqtisodiyot, siyosat va ma’naviyat o‘rtasidagi aloqadorlik masalasi. Globallashuv zamonaviy taraqqiyotning bosh tendenitsiyasidir va u-... butun yer kurrasiga oid. Globallashuv atamasining o‘zagi bu-... glob(us) yer kurrasini Ma’naviy tarbiya bu-.. yuksak ma'naviy axloqiy fazilartlarni shakllantiriwga yunaltirilgan tarbiya jarayoni. O‘zbek xalqi ma’naviyati rivojlanishini tarixiy bosqichlarga ajratish: “Avesto”da inson axloq-odobi, ma’naviyati qanday nomlangan? Gumata – yaxshi fikr, Gugta – yaxshi so‘z, Gvarshta – yaxshi ishda ifodalanadi. “Men yaxshi fikr, yaxshi so‘z, yaxshi ishga shon-shavkat baxsh etaman Zardushtiylik ta’limotidan ko‘ra, SHarqda qadimdan nima muqaddas hisoblangan? oila “Avesto” kitobida qanday ma’naviy merosi izlari o‘z aksini topgan. Unda yovuzlik, johillik, zo‘ravonlik, tuhmat kabi yomon illatlar qoralanadi. Sof ko‘ngilli bo‘lish, xiyonat qilmaslik, savdoda bir-birini aldamaslik, haqorat qilmaslik, mehnatsevarlik kabi ma’naviy fazilatlar targ‘ib etiladi. O‘zbekistonda ma’naviyatni ilmiy o‘rganish va rivojlantirish bosqichlarini aniqlang 5ta bosqich O‘zbek xalqi ma’naviyati rivojlanishini tarixiy bosqichlarga ajratish mezonlarini belgilang Ma’naviyatning asosiy kategoriyalaridan biri – o‘zlikni anglashdir. O‘zlikni anglashning ta’rifini belgilang Ma’naviyat hodisasi asosan ikki ko‘rinishda namoyon bo‘ladi... SHAXS VA MILLAT MA'NAVIYATI Ma’naviyat kategoriyalaridan “tolerantlik” (bag‘rikenglik) to‘g‘ri belgilangan ta’rifni aniqlang: TOLERANTLIK javob MA'NAVIYATNING BUS-BUTUNLIK,YAXLIT TIZIM SIFATIDAGI KO'RINISHI Respublika Ma’naviyat va marifat Kengashi tuzilgan yilni belgilang: 2021 yil 16 mart : Respublika milliy g‘oya va mafkura ilmiy-amaliy markazi qachon o‘z faoliyatini boshladi? 2006..07.09 Dunyoda iqtisodiy va mafkuraviy sohada olib borilyotgan hatti-harakatlarni belgilang – MAFKURAVIY MA'NAVIY vA AXBOROT TAHDIDLARIGA QARSHI KURASHISH,YURTIMIX TINCHLIGI VA OSOYISHTALIGINI SAQLASH YANADA dolzarb AHAMIYAT KASB ETMOQDA Yangi O'zbekiston bu– O'zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ma'naviy-ma'rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida” gi qarori qachon qabul qilingan 2017 yil 9 fevral kunida qabul qilingan. Vazirlar Mahkamasining “Respublika Ma'naviyat va ma'rifat markazi huzuridagi Ijtimoiyma'naviy tadqiqotlar inistituti faoliyatini tashkil etish to'g'risida” gi qarori qachon qabul qilingan 2021 yil 3 iyunda O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 26 martdagi “Ma'naviy-ma'rifiy ishlar tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida” gi qarori asosida qanday kengash tuzildi asosida barcha vazirlik idoralarga manaviya va marifat kengashi Eng qadim zamonlardan aql va ijtimoiylik inson tabiatini tashkil etuvchi tamoyillar deb hisoblangan. Insonga aqlli mavjudot va «ijtimoiy hayvon» degan ta’riflar berilgan. Qaysi mutafakkir insonni «siyosiy hayvon» (Zoon politicon) deb atagan. ARISTOTEL Din ham jamiyatga xos hodisa, tabiatda din yo‘q. Shunday ekan din… tufayli shakllangan insonlar tomonidan shakllangan ma'naviy Yevropa klassik falsafasi Renessans (Uyg‘onish davri) va Ma’rifatparvarlik davrlarida qaysi g’oyani rivojlantiradi renesans ca marifatparvarlik davridan bowlab ma'naviyat nafaqat din va diniy falsafiy qarawlar shuningdek tabiatshunoslik va jamiyatshunoslikka oid dunyoviy bilimlarni rivojlantirdi Milliy ma’naviyatimizning (eng qadimgi davrdan – milodgacha IV asr) nomlanishini toping Mitra – Quyosh xudosi. Avestoda Mitra qanday tasvirlanadi Mitra bitmas-tuganmas kuchga ega bo‘lgan pahlavon sifatida. “Avesto” kitobida qanaqa yomon illatlar qoralanadi. Unda yovuzlik, johillik, zo‘ravonlik, tuhmat kabi yomon illatlar qoralanadi. Bizning mintaqamiz dzenbuddizmning vatani bo’lgan. Bu tushunchaning ta’rifini belgilang Dzenbuddizm, insonlar uchun ma'naviy tinchlik, o'zga tinchlik va erkinlikni izlashning muhim yo'llaridan biri sifatida ko'rinadi. Fiqh ilmini rivojlantirishda katta xizmat qilgan vatandoshlarimizni belgilang: Bahovuddin Marğiloniy Ma’naviyat shaxsning va jamiyatning… insoniylashish darajasi, ya’ni har bir narsa va hodisalarga baho berishda, ta’sir ko‘rsatishda insoniylik me’yorlaridan kelib chiqib yondashishidir. Ma’naviyatshunoslik fan strukturasini to‘g‘ri belgilang Ma'naviyatning tushunchalari va ma'nolari,Ma'naviyatning tarixi,Ma'naviyatshunoslik metodlari,Ma'naviyatga oid muhim mukofotlar, Ma'naviyatning jamiyatda o'zining o'rniga o'tishi,Ma'naviyatga oid muhim savollar. Ma’naviy yuksalishning xususiyatlarini hisobga olib uning qonunlarini to‘g‘ri ko‘rsating O'z-o'zini aniqlash, Mualliflik, O'z-o'ziga yordam berish, Qadrlash, Doimo o'zini rivojlantirish, Ma’naviy yuksalishning asosiy mezoni inson erkinlik darajasining o‘sishi “Iste’mol savati” – muammo yoki vositalarni foydalanish vaqtida yoki muddati bo'yicha belgilangan cheklovlar yoki cheklistlar to'plami hisoblanadi. Bu savatda, biror vosita yoki muammo yechilishiga oid har bir qadam belgilanadi, shuningdek, har bir qadamni amalga oshirish uchun necha vaqt sarflanishi kerakligi ham ko'rsatiladi. "Iste'mol savati" asosiy bandlar bo'yicha shakllantiriladi.. Tayyorlanish, Boshlash, Yechish jarayoni, Monitoring va baholash, Yakunlash,. Ijtimoiy siyosat yuritishda ijtimoiy adolat tamoyilining turlarini belgilang: Sotsial adolat, Huquqiy adolat, Davlat adolati, Ijtimoiy adolat,Ijtimoiy iqtisodiy adolat Ijtimoiy siyosat turlarini belgilang: qayta tahsimlash siyosati tartibga solish siyosati,ijtimoiy sug’urta polislari,sog’liqni saqlash siyosati,uy-joy siyosati,ta’lim siyosati Ijtimoiy siyosat modellari liberal model,konservativ model,sotsial-demoratik model,kommunistik model XIX asrda amerikalik olim L.Morgan insoniyat tarixini necha davrga bo‘ladi: 3 davr: XIX asrda amerikalik olim L.Morgan insoniyat tarixini davrlarga bo‘ladi. Ushbu darlar qancha vaqtni o‘z ichiga oladi: Urug‘-jamoa ma’naviyati nimaga asoslanadi? Urug‘-jamoa xalqining insoniyatga qarshi muhabbat, hurmat, barqarorlik, adolat va demokratiya kabi qadriyatlariga asoslanadi. “Avesto”da Axura Mazda inson axloq-odobi, ma’naviyati quyidagi uchlikda deb ta’kidlaydi Jumlani to‘ldiring. ezgu fikr, ezgu so‘z va ezgu amalda Movarounnahrda keng tarqalgan murji’iylar diniy-siyosiy harakat g’oyalarini maqsadini aniqlang : Murji'iyah harakatining asosiy maqsadi, Islom jamiyatida barqarorlik va istikrorni saqlab qolish, turli dinlarga ega bo'lgan insonlarni yana biriga biriktirib, Islomning asosiy qoidalariga binoan muomala qilishni rag'batlantirish bo'lib, bundan kelib chiqib, dini vaqtinchaliklarini saqlashni talab qilgan. Islom ilohiyot ilmi (islom diniy-falsafiy ilmi) –kalomning tarkibiy qismini belgilang : Kalom, Islom ilohiyat ilmining asosiy qismlaridan biri hisoblanadi Abduraxmon Jomiy qaysi g’oyalarni targ’ib etgan O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimovning qaysi asarida O‘zbekistonni yangilash va rivojlantirishning o‘z yo‘li to‘rtta asosiy negizga tayanishini ta’kidlaydi. Konstitutsiya loyihasidagi o‘zgargan moddalar va normalar sonini toping : Konstitutsiya loyihasidagi moddalar soni amaldagi 128 tadan 155 taga, normalar soni 275 tadan 434 taga oshdi. Ya’ni, Asosiy qonunimiz matni qariyb 65 foizga ortdi va xalqimiz takliflari asosida yangilandi. Ўзгартириш киритилган Ўзбекистон Республикаси Конституциядаги давлат сиёсатининг муҳим йўналишини белгиланг Download 233.57 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2