Mantiq ilmi o‘rganadigan masalalar va uning asosiy qonunlari. Mantiq ilmi jamiyat tarixida ikki ming yildan ko‘proq davr mobaynida o‘rganib kelinadi

«Mantiq» so‘zi yunon tilidagi «logika» so‘zining arabcha tarjimasidir. «Logikos» — so‘z, aql, aql yuritish, qonun ma’nolarini beruvchi keng qamrovli termindir. «Mantiq» istilohining qamrovi ham «logos»niki kabi bolib, uning o‘zagi «so‘zlashuv» ma’nosini beradigan «nutq» so‘zidir'. Biz «mantiq» istilohini fanni ifodalash uchun qollaymiz. Mantiq shakllari orasida quyidagilar muhim o‘rinni egallaydi:

• «Mantiq» so‘zi yunon tilidagi «logika» so‘zining arabcha tarjimasidir. «Logikos» — so‘z, aql, aql yuritish, qonun ma’nolarini beruvchi keng qamrovli termindir. «Mantiq» istilohining qamrovi ham «logos»niki kabi bolib, uning o‘zagi «so‘zlashuv» ma’nosini beradigan «nutq» so‘zidir'. Biz «mantiq» istilohini fanni ifodalash uchun qollaymiz. Mantiq shakllari orasida quyidagilar muhim o‘rinni egallaydi:

Formal mantiq — mulohazalar va isbotlashning strukturasmi analiz qilish, o‘rganish bilan shug‘ullanuvchi fan bo‘lib, unda asosiy e’tibor mazmunga emas, shaklga qaratiladi. Noformal mantiq (informal logic) — tabiiy tilda argumentiashni qurish va baholashning noformal standartlarini, uni talqin qilishning usullari va mezonlarini ishlab chiquvchi normativ fandir. Nazariy mantiq — muayyan bilimlarning mantiqiy sistemasi yoki mantiqiy nazariyalar yig‘indisi bolib, ular tabiiy va maxsus formallashgan (sun’iy) til vositasida, ma’lum bir prinsip va aksiomalarga asosan qurilgandir. Amaliy mantiq — 1) insonlarning tabiiy tafakkurlash jarayonini; 2) nazariy mantiqdan konkret holatlarda foydalanishni, ya’ni dalillash va rad etishni; 3) faoliyat mantigl, qaror qabul qilish mantigl, tanlash mantigl, evristika, prakseologiya, konfliktologiya va boshqa shu turdagi mantiqiy nazariyalar va tadqiqotlarni ifodalaydi. Eramizdan awolgi IV asrdan boshlangan va XIX asrning oxiri — XX asrning boshlarida yakunlangan (formal) mantiq rivojlanishining birinchi bosqichi an’anaviy (klassik) mantiq deb ataladi. An’anaviy mantiq to‘g‘ri tafakkurlashni asosan tabiiy tilga tayangan holda o‘rgangan

• Formal mantiq — mulohazalar va isbotlashning strukturasmi analiz qilish, o‘rganish bilan shug‘ullanuvchi fan bo‘lib, unda asosiy e’tibor mazmunga emas, shaklga qaratiladi. Noformal mantiq (informal logic) — tabiiy tilda argumentiashni qurish va baholashning noformal standartlarini, uni talqin qilishning usullari va mezonlarini ishlab chiquvchi normativ fandir. Nazariy mantiq — muayyan bilimlarning mantiqiy sistemasi yoki mantiqiy nazariyalar yig‘indisi bolib, ular tabiiy va maxsus formallashgan (sun’iy) til vositasida, ma’lum bir prinsip va aksiomalarga asosan qurilgandir. Amaliy mantiq — 1) insonlarning tabiiy tafakkurlash jarayonini; 2) nazariy mantiqdan konkret holatlarda foydalanishni, ya’ni dalillash va rad etishni; 3) faoliyat mantigl, qaror qabul qilish mantigl, tanlash mantigl, evristika, prakseologiya, konfliktologiya va boshqa shu turdagi mantiqiy nazariyalar va tadqiqotlarni ifodalaydi. Eramizdan awolgi IV asrdan boshlangan va XIX asrning oxiri — XX asrning boshlarida yakunlangan (formal) mantiq rivojlanishining birinchi bosqichi an’anaviy (klassik) mantiq deb ataladi. An’anaviy mantiq to‘g‘ri tafakkurlashni asosan tabiiy tilga tayangan holda o‘rgangan