Maqsadli tushumlarga doir hisoblashishlar auditi

Korxona mablag’lari manbalari (passivlari)ning turkumlanishi

Kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari uchun zahiralarga xarajatlar va to’lovlarni xarajatlarga bir tekisda qo’shish uchun belgilangan tartibda tashkil etiladigan zahiralar kiradi.
Kreditorlik qarzlar - bu korxonalarning mol etkazib beruvchilarga olgan materiallari uchun, pudratchilarga ular tomonidan bajarilgan ish va ko’rsatilgan xizmatlar hamda boshqa muomalalar bo’yicha paydo bo’ladigan qarzlardir.
Korxona majburiyatlari - bu byudjetga va byudjetdan tashqari fondlarga o’tkaziladigan ajratma va soliq summalari, ishchi va xizmatchilarga beriladigan ish (mehnat) haqi summasi va boshqalardir.
Buxgalteriya hisobining ob’ektlariga yuqorida ko’rib chiqilgan xo’jalik mablag’lari va ularning tashkil topish manbalaridan tashqari xo’jalik jarayonlari ham kiradi. Xo’jalik jarayonlari ta’minot, ishlab chiqarish va sotish jarayonlaridan iborat bo’lib, kapitalning doiraviy aylanishini shakllantiradi.
Korxonaning ishlab chiqarish faoliyati uni ishlab chiqarish zahiralari bilan ta’minlashdan boshlanadi. Ishlab chiqarish vositalarini sotib olish va tayyorlash jarayoni ta’minot jarayoni deb ataladi. Ta’minot jarayonida pul mablag’lari ishlab chiqarish zahiralari va asosiy vositalar ko’rinishiga o’tadi. Bu bosqichda korxona mol etkazib beruvchilardan, boshqa korxona va tashkilotlardan ishlab chiqarish zahiralari (xom ashyo, asosiy va yordamchi materiallar, yarim tayyor

• - mol etkazib beruvchilar bilan tuzilgan shartnomalarning bajarilishini nazorat qilish;
• - sotib olingan tovar-modiy zahiralarning (TMZ) haqiqiy tannarxini aniqlash;
• - TMZning saqlanishi va oqilona sarflanishi ustidan nazorat o’rnatish.
• Ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish vositalari ishchi kuchi bilan birikib tayyor mahsulot ishlab chiqiladi. Bu jarayonning ta’siri ostida ishlab chiqarish vositalarining ayrim elementlari o’z shaklini o’zgartiradi va boshqacha xususiyatlarga ega bo’ladi. Bu mahsulotlar tayinlanishiga ko’ra shaxsiy iste’mol va ishlab chiqarish iste’moli uchun ishlatilishi yoki sotilishi mumkin. Ishlab chiqarish jarayoni quyidagi vazifalarni hal etishi lozim:
• - ishlab chiqarilgan mahsulotlarning jami va turlari bo’yicha pul ifodasida natural o’lchovlardagi hajmini aniqlash;
• - sotilgan mahsulotlar jami va turlari bo’yicha haqiqiy tannarxini hisoblash;
• - moddiy, mehnat va moliyaviy resurslardan tejamli va oqilona foydalanishni nazorat qilish.
• Realizatsiya jarayoni xo’jalik mablag’larining doiraviy aylanishini yakunlar ekan, korxona o’z tayyor mahsulotini xaridorlarga sotadi va natijada ulardan pul kelib tushadi.