Maqsud shayxzoda-ikki xalqning dilbandi

 
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
 

 

http://www.newjournal.org/

Выпуск журнала № – 16
Часть–2_ Март–2023  
15 
2181-3187 
Borib yetgay bu xatim senga daf’atan. 
Oh, qardoshim, og‘ajon, piri barkamol, 
Qirq yillik bir daftardir xotira, xayol. 
Eh-he, ne-ne kunlarni kechirdik birga, 
Nahot, ular barchasi cho‘kdi qabrga? [2] 
Shayxzoda Ikkinchi jahon urushi yillarida yozgan “Jaloliddin Manguberdi” 
(1944) tragediyasida oʻz yurtining ozodligi va mustaqilligi uchun mug‘ul 
istilochilariga qarshi kurashgan soʻnggi Xorazm shoxining jangovar jasoratini tarixan 
aniq va haqqoniy tasvirlagan. „Mirzo Ulugʻbek“ (1961) tragediyasida Shayxzoda bosh 
qahramon obrazini Amir Temur va temuriylar davrida oʻzbek xalqi hayotida roʻy 
bergan uygʻonishning yorqin timsoli sifatida aks ettirgan. Shekspirona uslubda 
yozilgan bu asarda Shayxzoda Ulugʻbek hayotining sunggi 2 yilini tasvirlash orqali 
uning jahon fani tarixidan munosib oʻrin egallagan mashxur olim, adolatparvar va 
haqiqatparvar davlat arbobi va ayni paytda saltanatning mutaassib kuchlari oldida ojiz 
bir inson boʻlganini ham haqqoniy koʻrsatgan. Shekspirona koʻlam va harorat bilan 
yozilgan „Mirzo Ulugʻbek“ tragediyasining maydonga kelishi oʻzbek dramaturgiyasi 
va teatri tarixida katta voqea boʻldi. Shayxzoda ssenariysi asosida rejissor L. Fayziyev 
tomonidan yaratilgan „Ulugʻbek yulduzi“ (1964) filmi esa keng xalq ommasiga ulugʻ 
oʻzbek olimi va uning fojiali taqdiri bilan yaqindan tanishish imkonini berdi. 
Shayxzoda adabiy bilim doirasining kengayishi, ijodining mumtoz jahon yozuvchilari 
badiiy tajribasi bilan boyishida tarjima muxim rol oʻynadi. U Sh.Rustavelining 
„Yoʻlbars terisini yopingan paxlavon“ (hamkorlikda) eposi, U.Shekspirning sonetlari, 
A.S. Pushkinning sheʼrlari, „Mis chavandoz“ dostoni, „Motsart va Salyeri“ tragediyasi, 
M.Yu. Lermontovning sheʼrlari va „Kavkaz asiri“ dostonini, shuningdek, Nizomiy, 
Fuzuliy, Mirza Fatali Oxundov, Ezop, Esxil, Gyote, Bayron, Mayakovskiy, Nozim 
Hikmat va boshqa yozuvchilarning ayrim asarlarini oʻzbek tiliga katta mahorat bilan 
tarjima qildi .
Shoir 1967-yil Toshkentda vafot etdi. 2001-yili o
‘
zbek adabiyoti va 
madaniyati rivojiga qo
‘
shgan ulkan hissasi uchun “Buyuk hizmatlari uchun” ordeni 
bilan taqdirlandi 
[
. 
Maqsud Shayxzodaning o‘zbek adabiyoti, madaniyati ravnaqiga 
qo‘shgan hissasi mustaqil O‘zbekiston va uning hukumati tomonidan munosib 
e’zozlandi. Qator maktab va ko‘chalar uning nomi bilan taqdirlangan. [3] 
ХХ asr o‘zbek she’riyati rivojida Maqsud Shayxzodaning o‘rni katta. Rang 
barang shakl va mazmun, ko‘tarinki ruh, o‘ktam pafos bilan sug‘orilgan she’rlaridagi 
quyma obrazlar, ramziylik, so‘zlardagi jarangdorlik, musiqiy salobat shoir asarlariga 
ajib badiiy yaxlitlik baxsh etadi, o‘quvchi qalbida shularga monand hissiyotlar 
to‘lqinini uyg‘otadi. Shoir hech qachon, kitobiy, sun’iy muammolarni izlamadi. U eng 

---