Markazga intilma tezlanish manbai

Markazga intilma tezlanish manbai
Aylana uzunligi 2jw ning aylanish davri T = 2 ^ ga, nisbati shu aylanma harakat tezlanishi a ga teng bo'ladi.
a tezlanish harakat trayektoriyasi — aylana markaziga yo'nalgan bo'ladi. Shuning uchun и markazga intilma tezlanish deb ataladi.Masala yechish namunasi Velosiped radiusi 25 m bo'lgan aylanma yo'lda 10 m/s tezlik bilan tekis harakatlanmoqda.

Markazga intilma tezlanish nima?

Jism oʻzgarmas tezlik bilan harakatlanib ham tezlanishga ega boʻlishi mumkinmi? Albatta! Koʻpchilik odamlar buni qabul qilishda qiyinchilikka duch keladi, chunki ular tezllikning yoʻnalishidagi oʻzgarishini unutishadi–jism tezligining son qiymati oʻzgarmasligiga qaramay, yoʻnalishdagi oʻzgarish ham tezlanish boʻla oladi.
Tezlanish bu tezlikning son qiymati–tezlik miqdori yoki uning yoʻnalishi, yoxud ikkalasida ham boʻlgan oʻzgarish. Aylana boʻylab tekis harakatda tezlik yoʻnalishi doimiy ravishda oʻzgarib turadi, shuning uchun tezlik oʻzgarmas boʻlsa ham tezlanish mavjud. Agar siz mashinada burilgan boʻlsangiz, siz ushbu tezlashishni oʻzingiz his qilgansiz. Agar siz burilish paytida rulni bir tekis ushlab tursangiz va doimiy tezlikda harakat qilsangiz, siz aylana boʻylab tekis harakat qilgan boʻlasiz. Siz sezayotgan narsa markazga intilma tezlanish, chunki siz va mashina harakat yoʻnalishini oʻzgartirmoqda. Aylana radiusi qanchalik kichik boʻlsa va tezligingiz katta boʻlsa, bu tezlanish shuncha sezilarli boʻladi. Ushbu boʻlimda biz ushbu tezlanishning yoʻnalishi va kattaligini koʻrib chiqamiz.
Quyidagi rasmda aylana boʻylab tekis harakat qilayotgan jism tasvirlangan. Oniy tezlikning yoʻnalishi trayektoriyaning ikki nuqtasida koʻrsatilgan. Tezlanish tezlikning ozgarishi yoʻnalishi boʻyicha boʻlib, u aynan aylana markaziga–aylanma trayektoriya markaziga yoʻnalgan. Ushbu yoʻnalish rasmdagi vektor diagrammada koʻrsatilgan. Aylana boʻylab tekis harakat qilayotgan jismning tashqi kuch taʼsirida yuzaga kelgan tezlanishini markazga intilma tezlanish a_cac​a, start subscript, c, end subscript deb ataymiz.Bu "markazga yoʻnalgan" yoki "markazni izlayotgan" degan maʼnoni bildiradi.
Aylana bo‘ylab tekis harakatda tezlikning yo‘nalishi
Sharcha R radiusli aylana bo‘ylab tekis harakat qilayotgan bo‘lsin.
Sharcha o‘z harakati davomida Δt vaqt ichida A1 nuqtadan A2 nuqtaga, yana shuncha vaqt ichida A2 nuqtadan A3 nuqtaga o‘tsin (50-rasm).

Sharcha aylanma harakatda ma’lum Δt vaqt davomida Δs yoyni bosib o‘tadi. Δt vaqtni juda kichik deb olsak, shu ondagi oniy tezlikni topishimiz mumkin.
Sharcha tekis harakat qilayotgani uchun A1, A2, A3 nuqtalarda uning tezligi son jihatdan bir xil bo‘ladi.
Lekin ularning yo‘nalishi har xil bo‘ladi. Aylanma harakat davomida harakat yo‘nalishi doimiy o‘zgarib turgani uchun, bizni har bir ondagi tezlikning yo‘nalishi qiziqtiradi. Buni tekis aylanma harakat qilayotgan pichoq charxlash diskini kuzatib, uchqunlar yo‘nalishidan bilib olishimiz mumkin .