Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

F olklor 
(ingliz) - xalq bilimi va xalq og ‘zaki ijodi.
Fratriya 
(yunoncha) - qabilaning boMinmasi boMib, dastlab 
ko ‘proq bitta urug‘dan paydo boMgan bir necha o ‘zaro nikohli 
urugMami birlashtirgan. Qabilaning eng birlamchi shakli - kam 
deganda ikki um g‘ning qismlari. Ba'zan “fratriya” atamasi urug‘ning 
analogi sifatida xato ishlatiladi. Ekzogam iyaning m uqarrar ta'sir 
kolrsatishi faktini hisobga olib, N. A. Butinov urug‘ ichida alohida 
mikrostruktura - urug‘ o ‘zagini ajratib ko‘rsatishni taklif etgan. Ushbu 
tuzilma urug‘ga nikoh tufayli kirib qolgan kelgindilarga qarshi 
turuvchi qondosh qarindosh-urugMaming jipslashgan guruhidir.
X alq 
- kishilaming ko‘p qirrali, keng jam oasi, uning ma'nosi 
quyidagicha: 1) davlat aholisi, mamlakat fuqarolari; 2) elat, ijtimoiy 
millat; 3) mamlakat aholisining asosiy m ehnat ommasi; 4) kishilam ing 
muayan yosh yoki kasbiy toifasi. Bunda tushunishning ikki asosiy 
darajasi mavjud: odatdagi va nazariy. Birinchi ma'noda xalq, bu 
davlat, mamlakatning butun aholisi. Ikkinchi ma'noda, bu tarix 
sub'ekti, xalq ommasi, u o ‘z ichiga sinflar va ijtimoiy guruhlam i oladi, 
bu o ‘zining ob'ektiv holatiga ko‘ra jam iyatni taraqqiy ettirish 
masalalarini ijobiy etishga qodir. Etnosotsial jihatdan xalq, bu - urug‘, 
ya'ni qabilani elat, millatga aylantimvchi shakllanish. M uayyan 
sotsiologik jihatdan xalq, bu mehnatning ijtimoiy taqsimlanishi nuqtai 
nazaridan faoliyatning ommaviy turlarida band boMgan ijtimoiy 
guruhlar majmui.
264

---

Xalq yagona ijtimoiy bir butunlikni tashkil etadi, chunki umumiy 
tarixiy taqdir turmush tarzi va axloqning o ‘xshash belgilariga ega, 
shuningdek yagona tarixiy umumiylikka taalluqlilikni his etadi. 
Birgalikdagi mehnat faoliyati tufayli xalq jam oaviy ijtimoiy tajriba 
(til, tarixiy xotira, madaniy qadriyatlar va me'yorlar, turli malaka va 
o ‘quvlar) egasi hisoblanadi.
X udo 
(bog) — barcha sinfiy dinlarda ishonishning xayoliy ob'ekti, 
insonlar taqdiriga ta'sir ko‘rsata oladigan oliy mavjudot (instant) 
bo‘lib, uning qudratidan dinga inonuvchilar foydasiga va zarariga 
foydalanish mumkin. Dinga ishonuvchining ongida xudo odatda, 
ijobiy mavjudot sifatida qaraladi, shuning uchun atamalar sohasida uni 
ishlatishda ruhlar - g ‘ayritabiiy mavjudotlar bilan almashtirib 
yuborm aslik kerak.