Marketing tadqiqotlari va ularning uslubiy asoslari

Aim.uz

Marketing tadqiqotlari va ularning uslubiy asoslari
Bozor sharoitida korxonalar, xaridorlarning talablari asosida o‘z mahsulot turlari va xizmatlarini tashkil etishlari, mahsulotlarning raqobatbardoshligini oshirishlari, mahsulotning «hayotiy jarayoni»ga asoslanib, korxonaning faoliyat yo‘nalishini aniqlashlari, o‘z firma uslublarini ishlab chiqishlari shart va hokazo. Bunday vazifalarni so‘nggi vaqtlarda qiziqishlarga sabab bo‘layotgan marketing tadqiqotlari majlisini o‘tkazmasdan hal etib bo‘lmaydi.

O‘zbekistondagi korxona va firmalar ham marketing tadqiqotlari o‘tkazishmoqda. Respublikada faoliyat ko‘rsatayotgan yirik qo‘shma korxonalar marketing tadqiqotlarni bosh mahkama rahbarligida, boshqa korxonalar esa mustaqil ravishda shunday tadqiqotlar o‘tkazadilar. Marketing tadqiqotlari quyidagi elementlarni o‘z ichiga oladi: marketing masalalarini hal etishga to‘siq bo‘layotgan noaniqliklarni kamaytirish maqsadida ma’lumotlarni to‘plash, ularga ishlov berish. Tadqiqot obyektlari sifatida bozor, raqobatchilar, xaridorlar, baho korxonaning ichki quvvatiga xizmat qiladi. Marketing tadqiqotlarini, iste’molchi, xaridor va jamoatchilikning marketing bilan kerakli mashg‘ulotlari, marketing imkoniyatlari va muammolarini aniqlashga va ajratib olishga, harakatlarni baholash, takomillashtirish va ishlab chiqarish, marketing faoliyati natijalarini kuzatish, shuningdek, marketingni boshqarish jarayonini yaxshiroq tushunishga xizmat qiladi.

Tadqiqotlarning asosiy faoliyati favqulodda va umumiy o‘rganishdan boshlanib, sotib oluvchi va xaridor talabini qondirish darajasini aniqlash bilan tugatiladi.

Marketing tadqiqotlar bu firma faoliyati bilan bog‘liq ma’ruzalar majmuyini doimiy aniqlash, ularni to‘plash, tahlil qilish va natijalar bo‘yicha hisobot tayyorlashdir (1-rasm).

Shuningdek, marketing tadqiqotlari uzoq davom etuvchi jarayon hamdir, shunday bo‘lsa-da, ularni kichik firma va savdo-sotiq bilan shug‘ullanmaydigan korxonalar ham olib borishadi, vaholanki, ular nazariy jihatdan yirik kompaniyalar ekspertlari tomonidan qo‘llaniladigan murakkab tadqiqot usullariga qaraganda kamroq, arzon va sodda usullardan foydalanishni afzal ko‘radilar. Yirik firma marketing tadqiqotlarini o‘z kuchi bilan olib boradi. Kichik firma bu maqsad uchun ixtisoslashgan firmani yollashi mumkin. Korxonaning marketing faoliyatini tayyorlash va amalga oshirishda foydalaniladigan ishlanmalar marketing tadqiqotlarining aniq natijalari bo‘lib hisoblanadi.