Maruza №1 Каrerlarda ishlab chiqarishda shikactlanish va uning asosiy cabablari

Maruza №1
Каrerlarda ishlab chiqarishda shikactlanish va uning asosiy cabablari.
Jabrlanganlarni tekshirishda eng qiyin va muhim qadam uning sabablarini aniqlashdir. Bu erda juda ko'p xatolarga yo'l qo'yiladi , bu esa jarohatlarga qarshi samarali choralarni ishlab chiqishga yordam bermaydi.
Ishlab chiqarishdagi jarohatlanish sabablarini tasniflash:
1) texnik sabablar - texnologik jarayonlarning nomutanosibligi, uskunalar, asboblar, ang’omlarning konstruktiv nuqsonlari; og'ir ishlarni etarli darajada mexanizatsiyalashtirilmaganligi; to'siqlarni, xavfsizlik asboblarini, signalizatsiya va blokirovkalash vositalarini noto'g'ri tanlfnganligi ; materiallarning kuchlanishga chidamsizligi ; qayta ishlanadigan vositalarining oldindan noma'lum xavfli xususiyatlari.
2) tashkiliy sabablar - ish joylarini tashkil etishdagi kamchiliklar; hududni, piodalar o’tish g’oylarini, avtoyo'llarni ishlatishdagi kamchiliklar; asbob-uskunalar, transport vositalarini, asbob-uskunalarni ishlatish qoidalarini buzish; texnologik reglamentlarni buzish; materiallar va mahsulotlarni tashish, saqlash qoidalarini buzish; uskunalar, avtotransport vositalari va uskunalarining ishlatish qoidalarini buzish; ishchilarni xavfsiz mehnat sharoitida o'qitishda kamchiliklar; guruh ishlarini tashkil etishdagi kamchiliklar; xavfli ishlarning texnik nazoratini kamligi; mashinalar, mexanizmlar va asboblarni boshqa maqsadlar uchun ishlatish; ish joylarining to'siqlari yo'qligi yoki talabga g’avob bermasligi; shaxsiy himoya vositalarining yo'qligi, ishlamay qolishi yoki ishlatilmasligi va hokazo.
3) sanitariya-gigiyenik sabablar - zararli moddalarning ishchi zonalari havosida ortib borayotgan (MBMdan yuqori) tarkibi; kam yoki samarasiz yoritish; shovqin darajasining ortishi, tebranishlar; salbiy ob-havo sharoitlari; shaxsiy gigienani buzish va h.k.
4) psixofiziologik sabablar - ishchining jismoniy va asab-psixologik yuki ortiqchaligi.
Har bir baxtsiz hodisa texnologik va tabiiy jarayonlarning xavfli rivojlanishining yakuniy natijasidir, shuningdek, odamlarning noto'g'ri harakatlaridir. Ushbu harakatlar ichki omillar (insonning psixofiziologik xususiyatlari va uning tanasida sodir bo'lgan jarayonlar) va tashqi hodisalar (mehnat va mehnatni boshqarish tizimidagi kamchiliklar va boshqalar) tomonidan aniqlanadi.
Ish jarayonida odamlarning noto’g’ri harakatlarining 4 ta turi mavjud: xatolar, ishni bag’arish tartibini buzishlar, ishni bag’armaslik (ishchining vaqtinchalik ishga yaroqlilik holatidan chiqishi - hushidan ketish, ongni yo'qotish), muvaffaqiyatsizliklar (kech yoki muddatidan oldin bo'lgan harakatlar).
Inson katta jismoniy (statik va dinamik) ortiqcha yuklanish sababli aqliy charchaganlik sababli, sog’ligi yahshi emasligi sababli , stress holati sababli hato harakat qilishi mumkin. Fiziologik va ruhiy xususiyatlarini ishning tabiati bilan mos kelmasligi jarohatga olib kelishi mumkin.
Ochiq usulda qazib olishda jarohatlanishning asosiy sabablari (90-yillarda):
1. Ishlayotgan transport vositalarining harakatlari oqibatida - 22 ... 45%
2. Elektr toki tasiriga tushgan - 14 ... 29% (20.2)
3. Mexanizmlarga xizmat ko'rsatishda - 10 ... 27% (19.8)
4. Patlatish ishlarini olib borishdagi qoidaning buzilishlari - 2 ... 22%
5. Pog’ona bo’rtlari tushib ketishi - 4 ... 16%
6. Pog’ona bo’rtlaridan yiqilib ketishi - 1 ... 8%
7. Zararli gazlar bilan zaharlanish - 0 ... 3%
8. Boshqalar - 2 ... 7%