Ma’ruza 1 kirish

Qurilma samaradorligini sistema ko’rsatkichlari.

Qurilma samaradorligiga birlik maxsulotga tuђri keluvchi energiyaning solishtirma sarfi ham boђliq. SHuning uchun qurilma samaradorligini normallashtirishda energo iste’molini normallashuviga ta’sir kursatadi.

Qurilma samaradorligi deganda ishlab birlik vaqt ichida ishlab chiqarilgan maxsulot tushuniladi.
Qurilma samaradorliginitavsiflashda 2 gurux kursatkichlardan foydalaniladi:

1. 
   kalendar vaqt bo’lagida yiђindi ishlab chiqarilgan maxsulot (smena, sutka, oy). Z – simvoli bilan belgilanadi;
   
2. 
   Qurilmaning maxsulot ishlab chiqarish mobaynidagi yuklamasi va maxsulot ishlab chiqarishiga to’ђri keladigan kattaligi aniqlanadi, elementar vaqt bulagiga mos keladigan qurilmaning yuklanishdagi uzluksiz ishini uzgarmas deb qabul qilish mumkin. Samaradorlik soati – A.
   

Energo iste’molning sistema ko’rsatkichlari

Energo iste’molni tavsiflashda absalyut va solishtirma kattaliklardan foydalaniladi.

Absolyut kattaliklarga:
A) energiya sarfining kursatkichlari;
B) quvvat ko’rsatkichlari (qurilmaga moslashtirilgan).
Avval energiya sarfining effektiv operatsion eki operatsion bulmagan vaqt uchun qurilma absolyut kattaligi aniqlanadi va maxsulotning yiђindi ishlab chiqarilishi z gaboђlanadi (otnosyatsya). Ushbu kursatkichlarquyidagiga belgilanadi: We, W va Wk
Ikkinchisi qurilmaning energetik yuklanishini tavsiflaydi va Te, T₀, Tk vaqt davomida o’rtachakeltirilgan quvvat eki shu vaqt mabaytidagi absalyut kattalik aniqlanadi. SHularga boђliq ravishda Te, T₀ va Tk o’rtacha soatli qurilma samaradorligi va quyidagiga belgilanadi: Re,R₀ va Rk.
Solishtirma kursatkichlar – energiya solishtirma sarfi xuddi shunday, ya’ni Te, T₀ eki Tk vaqt mabaynidagi o’rtacha kattalik buyicha aniqlanadi.
Ushbu kattaliklar boђlanishi quyidagi tenglamalar bilan aniqlanadi:
d=P/A;
Pe=We/Te; Ae=z/Te; de=We/z=Pe/Ae;

P₀=W₀/T₀; A₀=z/T₀; d₀=W₀/z=P₀/A₀;

P_k=W_k/T_k; A_k=z/T_k; d_k=W_k/z=P_k/A_k;

Effektiv ish vaqtidagi energiya sarfi We o’z ichiga foydalisarflangan energiya W” va effektiv ish vaqtidagi energiya isrofi W’e o’z ichigaoladi.

We=W”+W’e

Operatsion vaqt ichida energiya sarfi W₀ qurilma ishining uzluksiz joroenida effektiv vaqtidagi energiya sarfi We bilan ifodalanadi. Bunda T₀=Te.

Qurilma ? joroenidagi energiya sarfi W₀ o’z ichiga We energiya sarfidan tashqari yana qushimcha isroflarni ham oladi:
W₀=We+W’_ox
W₀=We+W’_os
Bu erda: W’_ox – operatsion salt yurish isroflari;
W’_os – ishga tushirish (puskovoy) isroflar.
Kalendar vaqti buyicha tuliq yiђindi energiya sarfi Wk umumiy xolda qushiladi.
W_k=W₀+W’_nx+W’_ns+W’_xg+W’_sg
Bu erda: W’_nx – operatsion bulmagan isroflar;
W’_ns – ishga tushirish (puskovoy) isrofi;
W’_xg, W’_sg – smena grafigiga boђliq bo’lgan isroflar.
Yiђindi isroflar:
W’_nx+W’_ns+W’_xg+W’_sg – qushimcha isroflar deb atalishi mumkin.