Маъруза №13 Kon jinslarining portlovchanligi va portlovchi modda sarfi

МАЪРУЗА №13

Kon jinslarining portlovchanligi va portlovchi modda sarfi

Kon jinslarining sifatli inaydalanishi, birinchi navbatda PM solishtirma sarfini, ya’ni bir birlikdagi jins hajmini samarali maydalashni ta’minlaydigan portlovchi modda zaryadi massasini to’g’ri aniqlashga bog’liqdir. Zaryadning bu miqdori kon jinslarining portlovchanlik xususiyati asosida belgilanadi. Portlatish natijalarini o’zaro solishtirish uchun olti ochiq yuza (tomon)ga ega bo’lgan 1 m³ monolit kon jinsi (muallaq osilgan kubjning markaziga joylashtirilgan, etalon PM zaryadini (ammonit № 6 ЖВ) portlatilganda jinsning maydalanish darajasi n=2 bo’lishini ta’minlaydigan PM zaryadi miqdori etalon sifatida qabul qilinadi. Etalon PM ning etalon solishtirma sarfi (g/m³) quyidagi empirik formula bo’yicha aniqlanadi:

Jinslaming maydalanish darajasi n massivdagi jins bo’lak- larining o’rtacha o’lchami (l_o’r) ni portlatilgan jinslardagi jins bo’lagining o’rtacha o’lchami (d_o._r) ga nisbati bo’yicha aniqlanadi.

Yuqoridagi formula yordamida hisoblangan PM sarfi ko’pchilik kon jinslari uchun g/m³ (oliy kategoriyali, juda qattiq jinslar uchun g/m³) ni tashkil qiladi.

Kon jinslari PM etalon sarfi bo’yicha besh sinfga bo’linadi va har bir sinf besh kategoriyadan iborat bo’ladi:

I sinf - oson portlaydigan jinslardan 5 kategoriyagacha (g/m³);

II sinf - o’rtacha portlaydigan jinslar 6 dan 10 kategoriyagacha ( g/m³);

III sinf- qiyin portlaydigan jinslar 11 dan 16 kategoriyagacha ( g/m³);

IV sinf - juda qiyin portlaydigan jinslar 16 dan 20 kategoriyagacha (g/m³);

V sinf - nihoyatda qiyin portlaydigan jinslar 21 dan 25 kategoriyagacha ( g/m³);

Muayyan sharoitlar uchun PM solishtirma sarfi quyidagi ifoda bo’yicha hisoblanadi:

bunda k_o’k- ammonit №6 ЖВ dan amalda qo’llaniladigan PM ga o’tish koeffitsiyenti (alyuraotol, akvatol 35/65, granulotol, granulitlar, grammonitlar, igdanitlar, ifzonitlar uchun k_o’k tartib bo’yiclia 0,83 ; 1,1;1,2 ; 0,89-1,19; 1,01- 1,26; 1,13+1,18; 1,12 larga teng bo’ladi.): k_j.m-jinslarning kerakli darajada maydalanishini hisobga oluvchi koeffitsiyent k_j.m =0,5/ d_o._r ); k_d-jins massivi darzdorligini hisobga olish koeffitsiyenti (k_d = 1,2 1_o’r+0,2); k_md - PM zaryadining markazlashganlik darajasini hisobga olish koeffitsiyenti (oson, o’rtacha va qiyin portlaydigan jinslar uchun d_o’r= 100mm bo’lsa, tartib bo’yicha k_md 0.9–1;0.8–0.9;07-0.8; d_o’r=300 mm bo’lganda esa, tartib bo’yicha k_md 1,05- 1,1; 1,2-1,25; 1,35—1,4; d= 200 mm da k_md 1); k_{pj v}-portlatiladigan

jinslar hajmini hisobga olish koeffitsiyenti (balandligi 15-18m pog’onalar uchun; balandligi 18 m dan katta bo’lganpog’onalaruchun;

k_oz.yuz–PM zaryadining joylashish joyi va portlatiladigan massivning ochiq yuza tomonlarini hisobga olish koeffitsiyenti (bir, ikki, uch, to’rt, besh va olti yuza tomonlari ochiq bo ‘lganda tartib bo’yicha k_oz.yuz — 10,8,6,4 va 2 ga teng bo’ladi).

Hisoblangan PM solishtirma sarfi miqdorini ilgari bajarilgan portlatishdagi PM solishtirma sarfi bilan taqqoslash asosida tekshirib ko’riladi.Ilgari portlatishda sarflangan PM solishtirma miqdorini massivning portlatish uchun sarflangan PM umumiy miqdorini portlatilgan kon massasi hajmiga nisbati orqali aniqlanadi.