Ma’ruza 19- mavzu: egilishda kuchlanishlar

Ma’ruza 19- Mavzu: EGILIShDA KUChLANIShLAR

• Reja:
• 3.Egilishda to’sin ko’ndalang kesimidagi urinma kuchlanishlarni aniqlash.
• 4.To’sinning mustahkamlik shartlari

• 19 .3-§. EGILISHDA TO’SIN KO’NDALANG KESIMIDAGI URINMA KUCHLANISHLARNI ANIQLASH
• Ko’ndalang egilishida to’sin kesimida ko’ndalang kuch va eguvchi moment hosil bo’lishi ma’lum. To’sin ko’ndalang kesimlarida eguvchi moment , ko’ndalang kuch dan nafaqat normal kuchlanish hosil bo’ladi, bundan tashqari urinma kuchlanish ham hosil bo’ladi. Unda urinma kuchlanishlarning juftlik qonuniga asosan neytral qatlamga parallel bo’lgan bo’ylama qatlamlarda ham urinma kuchlanish hosil bo’ladi. Bo’ylama kesimlardagi urinma kuchlanishlar qatlamlardagi tolalarni bir-biriga nisbatan siljitadi (3.5,a-chizma). Buni ko’ndalang kesimi to’g’ri to’rtburchak bo’lgan yog’och to’sinning egilishida kuzatish mumkin:
• Demak, siljish natijasida tekis kesim cheklanishi buziladi, unda ko’ndalang egilishda deformasiyagacha tekis bo’lgan kesim yuzasi deformasiyadan keyin biroz egilib deformasiyalanadi (3.5,b-chizma). Lekin o’tkazilgan tajribalar va nazariy tadqiqotlar siljishning normal kuchlanishlar qiymatiga ta’siri yetarli darajada kichik ekanligini va siljish normal kuchlanishlarning ko’ndalang kesim bo’yicha taqsimlanish qonuniga ta’sirini e’tiborga olmasa ham bo’lishini ko’rsatadi.

Demak, siljish natijasida tekis kesim cheklanishi buziladi, unda ko’ndalang egilishda deformasiyagacha tekis bo’lgan kesim yuzasi deformasiyadan keyin biroz egilib deformasiyalanadi (3.5,b-chizma). Lekin o’tkazilgan tajribalar va nazariy tadqiqotlar siljishning normal kuchlanishlar qiymatiga ta’siri yetarli darajada kichik ekanligini va siljish normal kuchlanishlarning ko’ndalang kesim bo’yicha taqsimlanish qonuniga ta’sirini e’tiborga olmasa ham bo’lishini ko’rsatadi.

• Demak, siljish natijasida tekis kesim cheklanishi buziladi, unda ko’ndalang egilishda deformasiyagacha tekis bo’lgan kesim yuzasi deformasiyadan keyin biroz egilib deformasiyalanadi (3.5,b-chizma). Lekin o’tkazilgan tajribalar va nazariy tadqiqotlar siljishning normal kuchlanishlar qiymatiga ta’siri yetarli darajada kichik ekanligini va siljish normal kuchlanishlarning ko’ndalang kesim bo’yicha taqsimlanish qonuniga ta’sirini e’tiborga olmasa ham bo’lishini ko’rsatadi.
• Bundan kelib chiqadigan xulosalar:1. ko’ndalang kesimlarida hosil bo’lgan urinma kuchlanish lar ko’ndalang kuchga parallel yo’nalgan bo’ladi;
• 2. ko’ndalang kesimlarida neytral o’qdan teng o’zoqlikdagi nuqtalarda urinma kuchlanishlar o’zaro teng, ya’ni ko’ndalang kesim eni bo’yicha tekis taqsimlanadi;
• 3. ko’ndalang egilishda ham sof egilishdagi normal kuchlanishni aniqlash formulasidan foydalanish mumkin, ya’ni
• (3.1)
• Egilgan to’sin kesimlarida urinma kuchlanish larni aniqlash va ularning kesim bo’yicha taqsimlanish qonunini o’rganish maqsadida 3.6-chizmada keltirilgan to’sinni tadqiqot qilamiz. Qaralayotgan to’sindan uzunligi dz ga teng bo’lgan elementni fikran kesib olamiz (3.6,b-chizma) va elementni neytral qatlamga parallel ravishda bo’ylama kesib ikki qismga ajratamiz. Ajratilgan bu ikki qismlarning birining, ya’ni ikki kesimi bo’yicha siquvchi kuchlar ta’sir etgan yuqori bo’lagining muvozanatini ko’rib chiqamiz (3.6,d-chizma).
• To’sinning abssissasi z bo’lgan kesimda eguvchi moment, abssissasi z+dz bo’lgan ko’ndalang kesimida eguvchi moment ta’sir etadi. Buning natijasida ajratib olingan elementning va kesimlarida tegishlicha normal kuchlanishlar quyidagi formulalardan aniqlanadi:
• va (3.2)
• Bunda (3.3)

• 3.6-chizma.Ajratilgan qo’ndalang kesimlardagi kuchlanishlarning taqsimlanishi.