Ma’ruza №5 Mavzu: Frezerlash dasgoxning elektr yuritmalariga qoʻyiladigan talablar va quvvat xisobi

lektr dvigatel ; 11-opravka;12-osma tayanchlar
Ushbu stanokning shpindeli quvvati 13 kVt hamda tezligi 141 rad/
bo‘lgan asinxron dvigatel yordamida harakatga keltiriladi.
Tezliklar qutichasi burchak tezligini 18 pog‘ona orqali (2,5 dan 125 rad
Tezliklarni o‘zgartirish qo‘l bilan amalga oshadi. Stolni bo‘ylama va 
ko‘ndalang harakati (uzatish tezligini uzatish diapazoni 10 dan 1000 mm/min 
gacha o‘zgaradi), hamda shpindel babkasini vertikal harakati (tezlikni o‘zgarish 
diapazoni 4 dan 400 mm/min) o‘zgarmas tok dvigateli bilan bajariladi. Bunda 
gatel tezligi pog‘onasiz rostlanib, diapazoni 10:1 ni tashkil qiladi. 
Elektr mexaniqaviy tezlikni rostlash ishchi uzatishlar va stolni tez 
harakatlanishi va stanokning shpindeli o‘rnatilgan babkasini zudlik bilan 
6N82 modelli universal frezalash stanogi: 
konsol ; 
9-stol; 
osma tayanchlar 
quvvati 13 kVt hamda tezligi 141 rad/s teng 
Tezliklar qutichasi burchak tezligini 18 pog‘ona orqali (2,5 dan 125 rad/s 
Stolni bo‘ylama va 
ko‘ndalang harakati (uzatish tezligini uzatish diapazoni 10 dan 1000 mm/min 
gacha o‘zgaradi), hamda shpindel babkasini vertikal harakati (tezlikni o‘zgarish 
diapazoni 4 dan 400 mm/min) o‘zgarmas tok dvigateli bilan bajariladi. Bunda 
gatel tezligi pog‘onasiz rostlanib, diapazoni 10:1 ni tashkil qiladi.
Elektr mexaniqaviy tezlikni rostlash ishchi uzatishlar va stolni tez 
harakatlanishi va stanokning shpindeli o‘rnatilgan babkasini zudlik bilan 

---

Harakat yo‘nalishini o‘zgartirish uchun elektr magnit muftalari qo‘llanib, 
uzatishlar qutichasi korpusida joylashgan. Elektr magnit muftalari uchchala 
harakatlarni mustaqil ulanishi hamda birdaniga ulanishini ta’minlaydi. Vertikal 
– frezerlash stanokning ishchi va sozlash rejimlarini – rasmda keltirilgan sxema 
bo‘yicha ko‘rib chiqamiz.
SHpindelni aylanish yo‘nalishi VP pereklyuchatel bilan amalga oshiriladi. 
SHpindelni yurituvchi DSH dvigatelni davomli ishchi rejimga tushirish uchun 
K
n
P
1
tugmachasi eziladi va natijada KSH kontaktori va RP1 relesi ulanadi. 
SHpindel dvigatelini zudlik bilan to‘xtatishda K
n
S
1
tugmasi ezilib 1,5-2 s 
davomida ushlab turiladi. Oqibatda kontaktor KSH uzilib KT kontaktori ulanadi 
va stator obmotkasi V
p1
to‘g‘rilagichga ulanadi. Dvigatel dinamik rejimda 
to‘xtaydi. K
n
S
1
tugmasi qo‘yib yuborilganda KT kontaktori uziladi va sxema 
dastlabki xolatiga keladi.
Ishlov berilayotgan buyum va keskichni sozlash rejimlari va stanokning 
tugunlarini tekshirishda K
n
“Tolchok” (turtki) tugmachani qisqa muddatli ezish 
bilan amalga oshadi. Dvigatel DSH bunday sharoitda faqat tugmacha 
ezilgandagina ishlaydi.
Uzatish harakatlarini amalga oshirishda PMU6 M turdagi komplekt elektr 
yuritmasi qo‘llanadi. Uzatish DP dvigatelini yurgizish uchun K
n
P
2
tugmasi 
eziladi va uning ishlashi faqat shpindelning yuritmasi hamda VA2 avtomatik 
qayta ulagichi ulanganda mumkin bo‘ladi. DP dvigatelini yakor zanjiri uch 
fazali kuch magnit MU kuchaytirgichidan aniqlanadi va ishchi W
r
cho‘lg‘amlari 
D1-D6 diodlar orqali ulanadi.
DP dvigatelning burchak tezligi 15 dan 150 rad/c gacha rostlanadi. 
Buning uchun yakor zanjiriga keltirilayotgan kuchlanish o‘zgartiriladi. Agar 
tezlikni rostlash 150 dan 300 rad/s gacha bajarilishi kerak bo‘lsa magnit oqimini 
pasaytirish bilan amalga oshiriladi. 

---