Маъруза №7 Грунтшунослик. Мавзу: Грунтлар ҳақида асосий маълу-мотлар. Грунтлар майда заррачалардан ташкил топган жисм

Ma’ruza№4 Gruntlar mexanikasi asoslari. Gruntshunoslik

• Reja:
• 1.Gruntlar tabiati va fizikaviy xossalari; asosiy tushunchalar va atamalar.
• 2.Gruntlar mayda zarrachalardan tashkil topgan jism. Gruntlardagi ichki bog‘lanishlar

Tayanch so’z va iboralar:

• Gruntlar mayda zarralardan tashkil topgan jism, kristall bog’lanishlar, suvli -kolloidlibog’lanishlar, qoyagruntlar, yirik bo’lakli gruntlar, qumlar, gilli gruntlar, dаvlаt stаndаrtlаr, gruntlаrning tаsnifi vа ulаrning qurilish хоssаlаri ,qoya gruntlar, yirik bo’lakli gruntlar, qumlar, gilli gruntlar, dengiz- ko’l yotqiziqlari muz yotqiziqlari, lyoss, gruntlarnig donadorlik tarkibi, fraksiya, shag’al fraksiyasi,qum fraksiyasi

1.Inshootlarninng asosi, zamin va qurilish xom ashyosi bo’lib xizmat qiladigan har qanday tog’ jinsiga grunt deyiladi.

• 1.Inshootlarninng asosi, zamin va qurilish xom ashyosi bo’lib xizmat qiladigan har qanday tog’ jinsiga grunt deyiladi.
• Gruntshunoslik faning asosiy vazifasi bu gruntlarning tarkibi, ichki tuzilishi va teksturasiga asoslanib, ularning o’zgarishini aniqlab berishdir.
• Gruntlarning mustahkamlik ko’rsakichlari ularning ichki bog’lanishiga bog’liq bo’lib, ular 2 guruhga bo’linadi:

Kristall bog’lanishlar-gruntning kimyoviy tarkibiga bog’liq bo’lib, judamustah kam, lekin mo’rt bo’ladi, ular buzilganda qayta tiklanmaydi. Bu bog’lanishlarning mustahkamligi minerallarga bog’liqdir.

• Kristall bog’lanishlar-gruntning kimyoviy tarkibiga bog’liq bo’lib, judamustah kam, lekin mo’rt bo’ladi, ular buzilganda qayta tiklanmaydi. Bu bog’lanishlarning mustahkamligi minerallarga bog’liqdir.
• Suvli- kolloidli bog’lanishlar - suvning miqdoriga bog’liq bo’lib, buzilgandan so’ng ko’p yoki oz miqdorda tiklanishi mumkin, yopishqoq, plastik, yumshoq, qaytuvchan hisoblanadi.

Gruntlar tarkibidagi moddalarning turiga qarab ularning mustahkamligi turlicha nomoyon bo’ladi va mayday zarrachalardan tashkil topgan gruntlar 3 qismdan iborat bo’ladi:

• Gruntlar tarkibidagi moddalarning turiga qarab ularning mustahkamligi turlicha nomoyon bo’ladi va mayday zarrachalardan tashkil topgan gruntlar 3 qismdan iborat bo’ladi:
• Qattiq modda –mineral
• Suyuq modda- suv
• Gazsimon modda -havo

1. Qattiq modda – mineral zarrachalaran iborat bo’lib, ularning kimyo tarkibiga qarab mustahkamligi har xil bo’ladi.

• 1. Qattiq modda – mineral zarrachalaran iborat bo’lib, ularning kimyo tarkibiga qarab mustahkamligi har xil bo’ladi.
• 2. Suyuq modda – suvdan iborat bo’lib, bog’langan va erkin syvlar bo’lishi mumkin, agar bog’langan suvlar bo’lsa, grunt mustahkam hisoblanadi.
• 3. Gazsimon modda – havodan iborat bo’lib, grunt g’ovak va bo’shliqlarida uchraydi.

Bu moddalarning grunt tarkibida bo’lishiga qarab, gruntlar 3 ga bo’linadi:

• I fazali gruntlar – qattiq modda va gazsimon moddadan iborat bo’lib, kuch ta’sir etganda mehanik hossasiga ta’sir etmaydi.
• II fazali gruntlar – qattiq modda va suvdan iborat bo’lib, ular yer qobig’idagi suvli qavatda uchraydi.
• III fazali gruntlar – qattiq moda, suyuq va gazsimon moddadan iborat bo’lib, kapilyar qavatda uchraydi.

• 2.Грунтлар ички боғланишига ва куч кўтара олиш қобилиятига қараб, қу-йидаги 4 та синфга бўлинади:
• Қоя грунтлар
• Cочилувчан грунтлар
• Гилли грунтлар
• Махсус синф грунтлари

• Қоя грунтлар

• Сувга чидамли қоя
• грунтлар

• Сувга чидамсиз қоя
• грунтлар

• Чақиқтош

• Майда
• шағал

• Ўрта
• шағал

• Йирик
• шағал

• Шағал

• Ғўлатош

• Харсанг-
• тош

• Йирик
• бўлакли
• грунтлар

• Йирик
• қумлар
• 2-0.5мм

• Майда
• қумлар
• 0.25-0.1мм

• Жуда
• майда
• қумлар
• 0.1-0.05мм

• Ўрта
• қумлар
• 0.5-0.25мм

Гилли грунтлар 2 турга бўлинади:

• Сувга чидамсиз-
• Супес,суглинок,
• глина

• Сувга чидамли-
• Аргелит,алевролит,
• глина

Боғланишлари,мустаҳкамликлари,ҳу-сусиятлари турли бўлган грунтлар махсус синф грунтлари дейилади.

• Уларга:
• Ботқоқ ётқизиқлари;
• Муз ётқизиқлари;
• Доимий муз ётқизиқлари;
• Сунъий грунтлар;
• Лёсс ва лёссимон грунтлар киради.