ma’ruza: arab alkimyosi ajratilgan vaqt – soat

Ali Qushchi. Alovuddin Ali ibn Muhammad Qushchi (1403-1474-yy.) Ulug’bek observatoriyasida ishlab, quyosh sistemasi jismlari harakatini ilmiy asosda tushuntirib bergan. “O’z zamonasining Ptolomeyi” degan nom olgan olim Ali Qushchi ham Makkaga haj qilish bahonasi bilan Samarqandni tark etadi va Istambulga ko’chib ketadi. Bu yerda Ulug’bekning astronomik jadvalini nashr etib juda katta ish qilgan. Shuningdek Ali Qushchi matematikaga doir bir necha (“Arifmetikaga oid risola”, “Kasr sonlar haqida risola”) asarlar muallifidir.Shuni xulosa qilish mumkinki, O’rta asrlarda Turkiston, xususan O’zbekistonda kimyoviy fikr va dunyoqarash yuqori bo’lgan, amaliy kimyo ancha rivojlangan. Buning isboti sifatida Turkiston hududida IX-XI asrlarda mis (Zarafshon, So’x, Oloy, Navkent, Isfara tog’lari, Olmaliq, Oqtosh va Oqsuvda), qo’rg’oshin va kumush (Qo’rg’oshinkon va Oltintopgan), qalay (Turkiston tog’lari, Chirchiq, Sayram, Shahrisabz) ruda konlari topilib, ulardan metall olish yo’lga qo’yilganligini eslatib o’tish kifoya.Demak, kimyo fanini o’rganishni boshlashda kimyo o’qituvchisi kimyo fani tarixi va fan rivojiga ajdodlarimiz qo’shgan ijodiy hissasi va ularning tarixiy ahamiyati haqida alohida to’xtab o’tishi lozim.

• Ali Qushchi. Alovuddin Ali ibn Muhammad Qushchi (1403-1474-yy.) Ulug’bek observatoriyasida ishlab, quyosh sistemasi jismlari harakatini ilmiy asosda tushuntirib bergan. “O’z zamonasining Ptolomeyi” degan nom olgan olim Ali Qushchi ham Makkaga haj qilish bahonasi bilan Samarqandni tark etadi va Istambulga ko’chib ketadi. Bu yerda Ulug’bekning astronomik jadvalini nashr etib juda katta ish qilgan. Shuningdek Ali Qushchi matematikaga doir bir necha (“Arifmetikaga oid risola”, “Kasr sonlar haqida risola”) asarlar muallifidir.Shuni xulosa qilish mumkinki, O’rta asrlarda Turkiston, xususan O’zbekistonda kimyoviy fikr va dunyoqarash yuqori bo’lgan, amaliy kimyo ancha rivojlangan. Buning isboti sifatida Turkiston hududida IX-XI asrlarda mis (Zarafshon, So’x, Oloy, Navkent, Isfara tog’lari, Olmaliq, Oqtosh va Oqsuvda), qo’rg’oshin va kumush (Qo’rg’oshinkon va Oltintopgan), qalay (Turkiston tog’lari, Chirchiq, Sayram, Shahrisabz) ruda konlari topilib, ulardan metall olish yo’lga qo’yilganligini eslatib o’tish kifoya.Demak, kimyo fanini o’rganishni boshlashda kimyo o’qituvchisi kimyo fani tarixi va fan rivojiga ajdodlarimiz qo’shgan ijodiy hissasi va ularning tarixiy ahamiyati haqida alohida to’xtab o’tishi lozim.