Ma'ruza Kirish. Tuproqlarning umumiy sayyoraviy ahamiyati va vazifalari

Aqldan ozgan (ayniqsa, muzlik) cho'kindilari juda xilma-xil granulometrik tarkibga ega. Ular har xil oʻlchamdagi boʻlaklardan (juda nozik loy zarralaridan tortib, ajralgan toshlargacha) tuzilgan.
Belorussiya hududidagi morena konlari orasida so'nggi muzlik davrining so'nggi morena hosilalari eng keng tarqalgan. Ular shimoliy va shimoli-g'arbiy mintaqalarda to'plangan bo'lib, ular balandligi 60 m dan 100 m gacha bo'lgan katta va o'rta tog'li relefni yaratadilar.
Qadimgi muzlik davri konlari joylashgan oxirgi (Poazer) muzliklarining tarqalish zonasidan janubda morena asosan suv-muzlik cho'kindilari bilan qoplangan. Bunday holda, u tuproq profilida tog' jinsi vazifasini bajaradi.
Odatda morena cho'kindilari turli xil soyalarning jigarrang yoki qizil-jigarrang rangga bo'yalgan. Granulometrik tarkibga ko'ra, morenaning tuproq hosil qiluvchi qatlami ko'pincha qumloq yoki qumli, qum va gil kamroq tarqalgan. Morenaning qalinligi ko'pincha litologiyada heterojendir. Unda linzalar, cho'ntaklar va bo'sh yoki aksincha, og'irroq materiallar qatlamlari mavjud. Morena konlari ko'pincha tuproq yuzasida yoki pastki gorizontlarida joylashgan karbonatlar (ohaktosh jinslarining bo'laklari shaklida) bilan boyitiladi. Karbonat bo'lmagan morenalar odatda tekislangan suv havzasi do'llari va juda tik yon bag'irlari bilan bog'liq.
Respublika xududidagi gidroglyasiyal (fluviaglasial) cho’kindilar muzlik erishi davrida turli sharoitlarda to’plangan turli tuzilmalar bilan ifodalanadi. Bularga botqoqlar, ko'llar, zander konlari va boshqalar kiradi. Suv-muzlik cho'kindilari orasida eng katta kengayish asosan qum va qumloqlardan tashkil topgan tekislangan maydonlarni tashkil etuvchi qum konlari tomonidan amalga oshirildi. Qum qumlari odatda mayda va koʻp donali boʻladi. Ular kichik miqdordagi katta erlarning mavjudligi bilan tavsiflanadi. Kamas va ozalar esa qoʻpol qum-shagʻal materialdan tuzilgan. Gidromuzlik choʻkindilari respublikaning markaziy qismida koʻproq uchraydi, ular eroziyaga uchragan Soj yoki Dnepr morenalarida yotadi.