Maruza matni (maruza docx- zakladki)

Maruza matni (maruza.docx- zakladki)
Informatika, insonlarning hayotini va faoliyatini kuchli o'zgarishlarni ko'rsatayotgan bir soha bo'lib, insoniy fikrining yuqori darajada jamiyatning har tomonlama rivojlanishini ta'minlaydi. Informatika so'nggi yillarda hayotimizning jihatlarini o'zgartirdi va shu jihatdan o'zgarmaydigan bir soha sifatida o'z markaziy ahamiyatiga ega. Informatika fanining asosiy yo'nalishlari uning tarmoqlar, dasturlar, axborot texnologiyalari va dasturiy ta'minotlari tomonidan ifodalangan. Bu tarmoqlar va dasturlar hayotning bir qator sohalarida o'z vazifalarini bajarishda muhim ahamiyatga ega. Informatika fanining yuqori darajada rivojlanishi va ulug'lanishi bilan, bu soha bir qancha tarmoqlarga bo'linadi, masalan: Dasturiy injeneriya: Dasturlar va dasturlash tilini o'rganish va bu dasturlarni yaratish va rivojlanish. Axborot tarmoqlari: Internet, kompyuterlar, telefonlar, va boshqa texnologiyalarning tarmoqlari va ulardagi ta'minotlar. Ma'lumotlar tahlili: Ma'lumotlar bazalari va tahlil vositalari yordamida ma'lumotlarni boshqarish va tahlil qilish. Kiber-xavfsizlik: Internet xavfsizligi va ma'lumotlar xavfsizligi loyihalari. Sun'iy intellekt va robototexnika: Sun'iy intellekt yaratish va robototexnikani rivojlantirish. Informatika o'ziga xos so'zlar va tasavvurlar mavjud bo'lgani uchun, bu sohani o'rganish va rivojlantirish jihatdan juda qiziqarli va umumiy tarixiy darajasida ham muhimdir. Informatika fanining o'zgaruvchan jihatlarini tushuntirish, bu sohaning o'qitish metodlarini va darsliklarini yaratish juda muhimdir. Informatika fanining rivojlanishiga qo'llanilayotgan konseptsiyalari o'rganib, bu sohada o'z malakangizni toshirishingiz va yanada o'qishga qiziqishingiz mumkin. Informatika fanining jamiyatimizning yanada rivojlanishiga yordam berishi, yangi imkoniyatlar va barcha sohalar uchun yangi yondashuvlar yaratish imkoniyatini beradi.




Hujjatlar bilan ishlash (Работа с документами) Hujjatlar bilan bajariladigan asosiy operatsiyalar: Ctrl+N – Yangi hujjat yaratish yoki dasturning yangi oynasini ochish (New Document); Ctrl+O (Ctrl+F12) – Hujjatni ochish (Open Document); Ctrl+S (Shift+F12) – Hujjatni saqlash (Save Document); F12 – Hujjatni Сохранить как (Save as) funksiyasi yordamida saqlash; Ctrl+P – Hujjatni chop etish (Print Document); Ctrl+F4 (Ctrl+W) – Ko‘p hujjatli dasturlarda (Office va boshq.) hujjatni yopish (dasturning o‘zini emas, balki aynan joriy hujjatni yopish). Hujjatlar va panellar o‘rtasida o‘tish (Переключение между документами и панелями): Ctrl+F6, Ctrl+Shift+F6, Alt+F6, Alt+Shift+F6 – Bir dastur doirasida hujjatlar o‘rtasida o‘tish; F6 – Office panellari o‘rtasida o‘tish (hujjat sxemasi, vazifalar tasmasi (лента задач) va h.k.z.); Ctrl+F1 – Office vazifalar tasmasi (лента задач) ni paydo qilish/berkitish. Hujjatlarning ko‘rinish rejimlari (Режимы отображения документов): Ctrl+Alt+P – Разметка страницы rejimiga o‘tish (Print Layout); Ctrl+Alt+N – Черновик (Обычный) rejimiga o‘tish (Normal Layout); Ctrl+Alt+O – Структура rejimiga o‘tish; Ctrl+F2 – Word hujjatini chop etishdan oldin dastlabki ko‘rib chiqish (Word 2003, 2007 dasturlarida ishlatiladi, 2010, 2013, 2016, 2019, … versiyalarida Ctrl+P bilan bir xil funksiyani bajaradi, chunki bu versiyalardan boshlab Dastlabki ko‘rib chiqish va Chop etish sozlamalari oynalari birlashtirilgan). Navigatsiya (Навигация) Belgilash va ko‘chish (siljish) (Выделение и перемещение): ← → – Chapga/O‘ngga qarab alohida simvollar, Ob’yektlar va h.k.z.larga o‘tish; Shift+← , Shift+→ – Chapga/O‘ngga qarab alohida simvollar, Ob’yektlar va h.k.z.larni belgilagan holatda o‘tish; ↑ ↓ – Tepaga/Pastga qarab alohida simvollar, Ob’yektlar va h.k.z.larga o‘tish; Shift+↑ , Shift+↓ – Tepaga/Pastga qarab alohida simvollar, Ob’yektlar va h.k.z.larni belgilagan holatda o‘tish; Ctrl+← , Ctrl+→ – Chapga/O‘ngga qarab so‘zlar bo‘yicha o‘tish; Ctrl+Shift+← , Ctrl+Shift+→ – Chapga/O‘ngga qarab so‘zlarni belgilagan holatda o‘tish; Ctrl+↑ , Ctrl+↓ – Tepaga/Pastga qarab alohida abzatslar bo‘yicha o‘tish; Ctrl+Shift+↑ , Ctrl+Shift+↓ – Tepaga/Pastga qarab abzatslarni belgilagan holatda o‘tish; Page Up (Pg Up), Page Down (Pg Dn) – Katta qadam bilan (bir ekranga) tepaga/pastga qarab o‘tish; Shift+Page Up (Pg Up), Shift+Page Down (Pg Dn) – Katta qadam bilan (bir ekranga) tepaga/pastga qarab belgilagan holatda o‘tish; Home, End – Satrning (Word, Excel va h.k.z.), sahifaning (Проводник oynasi, Brauzer dasturlari va h.k.z.) boshiga/oxiriga o‘tish; Shift+Home, Shift+End – Satrning (Word, Excel va h.k.z.), sahifaning (Проводник oynasi, Brauzer dasturlari va h.k.z.) boshigacha/oxirigacha belgilash; Ctrl+Home, Ctrl+End – Hujjatning boshiga/oxiriga o‘tish; Ctrl+Shift+Home, Ctrl+Shift+End – Kursorning joriy holatidan turib hujjatning boshigacha/oxirigacha belgilash (hujjatni belgilashdagi ancha samarali usul); Ctrl+Page Up (Pg Up), Ctrl+Page Down (Pg Dn) – Oldingi/Keyingi sahifaga (Word), лист’ga (Excel) tezkor o‘tish (bu ham ancha samarali usul hisoblanadi); Alt+Page Up (Pg Up), Alt+Page Down (Pg Dn) – Jadvalning boshiga/oxiriga o‘tish; Shift+F5 – Kursorning avvalgi joylashgan joyiga qaytish (ketma-ket bosganda oxirgi 4ta harakatni qaytaradi, ayniqsa hujjatda havola (ссылка)lar bo‘yicha o‘tishda samarali hisoblanadi). Ctrl+A – Barcha Ob’yektlarni belgilash (to‘liq matnni, barcha fayllarni, butun sahifani va h.k.z.) (Select All). Tahrirlash (Редактирование) O‘chirish (Удаление): Delete – Belgilangan Ob’yektlarni o‘chirish (masalan, fayllarni, matnni); Clrl+Delete – Kursordan o‘ng tomonda joylashgan so‘zni o‘chirish; Clrl+Backspace – Kursordan chap tomonda joylashgan so‘zni o‘chirish. Almashinish buferi (Буфер обмена): Ctrl+C, Ctrl+Insert – Ob’yektni Windows buferiga nusxalash (matn, fayl va boshq.); Ctrl+V, Shift+Insert – Windows almashinish buferi tarkibidagi Ob’yektni (matn, rasm, jadval va boshq.) qo‘llash (Вставка); Ctrl+X, Shift+Delete – Ob’yektni (matnni) Windows buferiga to‘liq ko‘chirish (перемещение). Operatsiyalarni bekor qilish va qaytarish (Отмена и повтор операций): Ctrl+Z – Oxirgi amalga oshirilgan operatsiyani bekor qilish (Undo); Ctrl+Y – Oxirgi bekor qilingan yoki amalga oshirilgan operatsiyani qaytarish (Redo). Boshqalar (Прочее): F4 – So‘nggi amalga oshirilgan harakatni qaytarish (tavsiya etamiz, qulay funksiya); F8 – Kursorning turgan joyiga qarab ketma-ket bosilganida so‘zni, abzatsni, sahifalardagi matnni to‘liq belgilaydi (Escape tugmasi yordamida bekor qilinadi); Shift+F2 – Ajratilgan matnning nusxasini olish va kerakli joyga Enter tugmasi yordamida qo‘yish (bir martalik jarayon); Shift+F10 – Kontekst menyusini ochish; Ctrl+F3 – Ajratilgan matnni butunlay o‘chirish; Alt+F4 – Dasturni yopish; Alt+F5 – Dasturning barcha to‘liq ekranni qamrab turgan holdagi oynalarini “Oynali rejim”ga o‘tkazadi (Oynali rejimdan qaytish uchun Ctrl+F10 ishlatiladi, lekin har bir oyna uchun alohida bajariladi); Ctrl+Alt+A – Izoh qo‘shish (Add Annotation); Shift+Alt+D – Joriy sanani kiritish (Вставка) (Date); Shift+Alt+T – Joriy vaqtni kiritish (Вставка) (Time). Qidirish, almashtirish va o‘tish (Поиск, замена и переход): Ctrl+F – Hujjatda matn izlash (Find); Ctrl+G (F5) – Hujjatning ma’lum bir joyi (sahifasi, rasmi, jadvali va boshq.)ga o‘tish; Ctrl+H – Hujjatda matnni izlash va almashtirish; Shift+F4, Ctrl+Alt+Y – Keyingi natijani izlash uchun Перейти yoki Найти buyruqlarini qayta bajarish. Matnni formatlash (Форматирование текста) Simvollarni formatlash (Форматирование символов): Ctrl+B – Matnga Полужирный shaklini qo‘llash (Bold); Ctrl+I – Matnga Курсив shaklini qo‘llash (Italic); Ctrl+U – Matnga Подчеркнутый shaklini qo‘llash (Underline); Shift+F3 – Belgilangan matn fragmentidagi harflar registrini o‘zgartirish (masalan: matn, Matn, MATN); Ctrl+Shift+F – Shriftni tanlash uchun Шрифт oynasining Шрифт: maydoniga o‘tish; Ctrl+Shift+P – Shriftning o‘lchamini tanlash uchun Шрифт oynasining Размер: maydoniga o‘tish; Ctrl+Shift+S – Stil tanlash uchun Стиль maydoniga o‘tish; Ctrl+[, Ctrl+] – Shrift o‘lchamini bittaga kattalashtirish/kichraytirish (matnni belgilagan holda shrift o‘lchamini o‘zgartirish uchun qulay kombinatsiya); Ctrl+D – Simvollarni formatlash parametrlarini tanlash uchun Шрифт oynasiga o‘tish; Ctrl+Space (Пробел) – Belgilangan matn fragmenti simvollarida qo‘llangan formatlarni o‘chirish. Abzatslarni formatlash (Форматирование абзацев): Ctrl+E – Abzatsni o‘rtaga tekislash (Center); Ctrl+J – Abzatsni sahifa kengligi bo‘yicha tekislash (Justify); Ctrl+L – Abzatsni sahifaning chap chetiga tekislash (Left); Ctrl+R – Abzatsni sahifaning o‘ng chetiga tekislash (Right); Ctrl+M, Ctrl+Shift+M – Abzats joy tashlab yozilishi (отступ)ni kattalashtirish/kichraytirish (Margin); Ctrl+1 – Birlamchi (1) satrlararo intervalini o‘rnatish; Ctrl+5 – Bir yarimtalik (1,5) satrlararo intervalini o‘rnarish; Ctrl+2 – Ikkilik (2) satrlararo intervalini o‘rnatish; Alt+Shift+→, Alt+Shift+← – Matnga sarlavha (Заголовок) stillarini qo‘llash; Ctrl+Q – Belgilangan matn fragmenti qatnashgan abzatsda qo‘llangan formatlarni o‘chirish; Ctrk+Alt+D – Matnga “сноска” qo‘shish (sahifaning ostki qismida biror bir matnga izoh qo‘shish uchun ishlatiladi); Ctrl+Alt+G – Hujjat statistikasini ekranga chaqirish; Ctrl+Alt+L – Numeratsiya qo‘llash; Ctrl+Shift+J – Matnni sahifa o‘rtasidan turib sahifa kengligi bo‘yicha kiritish/yoki mavjud matn uchun qo‘llash; Ctrl+Shift+L – Markerlarni qo‘llash; Ctrl+Shift+N – Линейка ikki chetidagi “отступ”larini dastlabki joyiga qaytarish; Ctrl+Alt+1 – Abzatsga Заголовок 1 stilini qo‘llash; Ctrl+Alt+2 – Abzatsga Заголовок 2 stilini qo‘llash; Ctrl+Alt+3 – Abzatsga Заголовок 3 stilini qo‘llash; Ctrl+Shift+1 – Matn shriftini Размеры bo‘limidagi o‘lchamlarga mos tarzda kattalashtirish. Namunaga qarab formatlash (Форматирование по образцу): Ctrl+Shift+C – Belgilangan matn fragmenti formatini nusxalash – Формат по образцу funksiyasi (Format Painter); Ctrl+Shift+V – Belgilangan matn fragmentiga nisbatan ilgari nusxalab olingan formatni qo‘llash – Формат по образцу funksiyasi (Format Painter). Bu nima? (Что это такое?): Shift+F1 – Ob’yektlar (interfeys elementlari, hujjat fragmentlari, formatlash haqida va h.k.z.) haqida ma’lumot olish rejimiga o‘tish. Xizmat ko‘rsatuvchi simvollar (Служебные символы): Ctrl+Shift+Space (Пробел) – Arjatmaydigan (неразрывный) probel kiritish (ushbu ko‘rinishdagi probel masalan: 12 va sm o‘rtasida kiritilsa 12 sm ifodasi birgalikda keyingi satrga o‘tadi); Ctrl+Shift+“-” – Arjatmaydigan (неразрывный) tire kiritish (ushbu ko‘rinishdagi probel masalan: al va Xorazmiy o‘rtasida kiritilsa al‑Xorazmiy so‘zi birgalikda keyingi satrga o‘tadi, boshqa misollar: qarama‑qarshi, bosqichma‑bosqich); Ctrl+“-” – keyingi satrga “yumshoq” o‘tkazish (мягкий перенос) (lozim bo‘lganida so‘z o‘sha joyidan bo‘linib keyingi satrda davom etadi); Ctrl+Tab – Jadvalning yacheykasida tabulyatsiya simvolini kiritish; Ctrl+Enter – Sahifani biridan ikkinchisini ajratish (Разрыв страницы) simvolini kiritish (tavsiya etamiz, juda qulay funksiya); Shift+Enter – Satrni biridan ikkinchisini ajratish (Разрыв строки) simvolini kiritish. Chop etilmaydigan belgilar (Непечатаемые знаки): Ctrl+Shift+8 (Ctrl+“*”) – Chop etilmaydigan belgilarni ko‘rsatish/berkitish. Imlo (Орфография): F7 – Imloni tekshirish rejimiga o‘tish; Alt+F7 – Keyingi imloviy xatolikni izlash.