Маърузанинг асосий мақсади
Турдошфанлартизимидакриминологиянингўрни
Download 38.41 Kb.
|
маълумот
ТурдошфанлартизимидакриминологиянингўрниКриминологияжиноятҳуқуқибиланузвийбоғлиқдир. Криминологиянингасосийобъектлари – жиноятважиноятчижиноятҳуқуқисоҳасидаётади, бироқ криминология уларнингжиноят-ҳуқуқийбелгиларинианиқлашбиланкифояланмайди, балки жиноятмажмуинингқонуниятларини, уларнингўзигахосхусусиятларини, уларнингсабаблари, жабрланувчиларҳамдажиноятчишахсибиланжиноятчиликнингўзароалоқаларинианиқлайди. Ўзнавбатида, жиноятҳуқуқисоциологиясимаълумотларидан криминологиядажиноятчиликнинголдиниолиштизимидажиноят-ҳуқуқийчораларнинг роли ваўрнинианиқлашучунфойдаланилади. Шу нуқтаиназардан жиноийжазо криминология фани шуғулланадиганжиноятчиликнинголдиниолишнинг ижтимоийчора-тадбирлариданбирисифатидаамалқилади. Жиноятҳуқуқигатаққослаганда, криминологиянингмақсадикенгроқ бўлиб, жиноятчиликкақаршикурашнингмавжудбарча (шу жумладанжиноят-ҳуқуқий) усулларивавоситаларинингсамарадорлигиниўрганишҳамдажиноятчиликнинголдиниолишгақаратилган (шу жумладанжиноят-ҳуқуқий) методларвачора-тадбирлартизиминиишлабчиқишдан иборатдир. Жиноятпроцессифани ҳам криминология биланбирвазифанибажаради. Буфанжиноятсудловишлариниюритишжараёнидамуайянжиноятларсодирэтилишигаимкониятяратувчисабабларваомилларнианиқлайдивауларнибартарафэтишчоралариникўради. Бувазифа ЎзбекистонРеспубликасиЖиноят-процессуалкодексимоддаларидаҳамбелгиланган. Криминалистика авваложиноятларнижиноят-процессуалфаолиятшаклитарзидатерговқилиштехникаси, методикасиватактикасиниишлабчиқади. Бироқжиноятларнитерговқилиш, очишвауларнинголдиниолишвазифасиузвийдир. Криминалистика фанидажиноятчиликсабаблариниўрганишҳамдажиноятчиликнинголдиниолишнингбошқачадаражасиамалқилади. Криминалистика муайянжиноятларнисодирэтишмеханизмларини, жиноятларнитайёрлаш, содирэтишҳамдажиноятизларинияширишусуллариниўрганади. Бинобарин, жиноятларнинголдиниолишвазифаси криминалистика фанибиланмуштаракдир. Криминологияданфарқлиўлароқ, криминалистикадажиноятсодирэтишҳоллари, уларнинголдиниолишвауларгабарҳамберишучуншошилинччораларкўришҳақидагиэнгянгимаълумотларамалқилади. Криминология фаниважиноят-ижроияҳуқуқифанитурдошсоҳага – такрорийжиноятчиликнинголдиниолиш, такроран жиноят содир этган (рецидивист) шахсиниҳамдаунижамиятгақайтаришмасалалариниўрганади. Бунданташқари, улар жиноийжазонингҳамдауниижроэтишшарт-шароитларинингсамарадорлигиниоширишюзасидантаклифларватавсияларҳамишлабчиқади. Айриммамлакатларда криминология пенитенциарфанлар (улар баъзан «турмашунослик» дебҳаматалади) доирасидаўрганилишибежизэмас. Шу ўринда криминологиянинг жиноятлар статистикаси биланалоқасиниҳамқайдэтибўтишлозим. Зотан, жиноятчиликниўрганишзамиридажиноятчиликнингҳолатиҳақидаги статистик материал, жиноятчиларшахсигадоир (айниқсадемографик) маълумотларётади, статистиканингилмийметодлариданэса криминологиядакенгфойдаланилади (айниқсакузатиш, маълумотларнийиғишвагуруҳлаш). Криминология фаниучун бошқаюридикфанлари (айниқса, конституциявийвамаъмурийҳуқуқ) маълумотлариҳаммуҳимаҳамиятгаэга. Улар жиноятсодирэтишсабаблариваомиллариниўрганишҳамдажиноятчишахсинитавсифлашдаҳам, ижтимоий профилактика субъектларибўлгандавлаторганлариважамоатбирлашмаларинингвазифалариваваколатларинибелгилаш, ҳуқуқбузарликларнинголдиниолишчора-тадбирларинианиқлашдаҳамзарур. Бунда криминологиягаумуман жиноийхулқ-атворни ўрганувчиваолдиниолувчимаъмурийҳуқуқяқинроқтуради. Криминология ижтимоий-ҳуқуқий фан бўлгани сабабли, бошқа бир қанча ноюридик фанлар билан ҳам яқин алоқаларга эга. Бундайфанларорасидаижтимоий психология ва педагогика алоҳидаўринтутади. Download 38.41 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling