Mashinalarni loyixalash asoslari

3-rasm. Chiziqli nuqson 

(dislokatsiya). 

---

Dislokatsiya kristallanish boshlanishi bilanoq paydo bo`ladi va metall xossalariga ta'sir 

qiladi. Agar dislokatsiya bo`lmasa, metall mustahkamligini eksperimental ravishda o`lchasak, 

uning nazariy miqdorga yaqinligi ko`payadi. Real metallar dislokatsiya ko`payib borgan sari 

uning mustahkamligi avval kamayib boradi, so`ngra yaxshi o`sadi. Dislokatsiya ko`payishi joyda 

qo`shimcha elementlar ham yoqiladi, natijada dislokatsiya qo`shishga xalaqit bermaydi. 

Dislokatsiya zichligi metall mustahkamligini orttiradi. 

 

Nazorat savollari: 

1. 

Material deb nimaga aytiladi? 

2. 

Materialshunoslik faniga asos solgan olimlar kimlar? 

3. 

Kristall va amorf jism o`rtasidagi farq nimada? 

4. 

Makro va mikrostrukturalarga tushuncha bering va ular orasndagi farq nimada? 

5. 

Kristall parametri deb nimaga aytiladi? 

6. 

Kristall panjaraning zichligi deb nimaga aytiladi? 

7. 

Metall bog`lanish qanday boqlanish? 

8. 

O`ta sovish deb nimaga aytiladi? 

9. 

Kristallanishning qanday turlarini bilasiz, o`z-o`zidan kristallanish qanday 

kristallanish? 

10. 

Modifikatsiyalash deb nimaga aytiladi? 

11. 

Kristallanish mexanizmi deganda nimaga aytiladi? 

12. 

 Po`lat quymaning yuza qismi qanday kristall donalardan iborat? 

13. 

Cho`kish bo`shlig`i nima? 

 

Adabiyotlar: 

 

 [1] 4-16 bet, [2] 3-16 bet, [3] 8-17 bet, [4] 8-20 bet. 

 [1] 18-27 bet, 42-45, 48-54 betlar. 

 [2] 17-47 bet, |3] 26-29, 37-45,  20-52 betlar.  

---