Masofaviy o'qitishda bulutli texnologiyalarning o'rni, ularning afzalliklari va kamchiliklari

MASOFAVIY O'QITISHDA BULUTLI TEXNOLOGIYALARNING O'RNI, ULARNING AFZALLIKLARI VA KAMCHILIKLARI

Allabergenova Gulnoza Baxodirovna

Abdrimova Feruza Kamiljanovna

Urganch davlat universiteti o'qituvchisi

Telefon:[phone]

[e-mail]

Annotatsiya. Ushbu maqolada masofaviy o'qitish turlari, ommaviy ochiq onlayn kurslar ta'riflangan, masofaviy o`qitishda bulutli texnologiyalarning afzallik tomonlari, ularning didaktik imkoniyatlari haqida so'z yuritilgan. Shuningdek bulutli texnologiyalarning kamchiliklari ham keltirib o’tilgan.

Kalit so’zlar: OOOK, videoma'ruza, cheksiz hisoblash resurslari, virtualizatsiya, interfaol sinflar, jamoaviy o'qitish.

Masofaviy o'qitish – ma'lum bir oraliq masofada internet tarmog'ida o'quv jarayonlari, mazmuni, maqsadi va usullari orqali ta'lim oluvchi talabalar va ta'lim beruvchi o'qituvchi orasida o'zaro munosabatni shakllantiradi.

Masofaviy o'qitishdagi bulutli texnologiyalar imkoniyatlari masalasi bugungi kunda yaxshi rivojlanmagan, shuning uchun ushbu mavzuga e'tibor qaratish lozim. Elektron ta'limdan so'ng Internet trenajorlari, ta'limda bulutli texnologiyalardan foydalanish rivojlana boshladi. Bu so'nggi yillarda ta'lim tizimidagi eng istiqbolli yangiliklardan biridir. Bulutli texnologiyalar axborot infratuzilmasi narxini sezilarli darajada pasaytiradi, shuningdek, ta'lim sifatini oshirish maqsadida qo'shimcha xizmatlarni yaratishga va tarqatishga imkon beradi. O'qitish jarayoniga bulutli texnologiyalarni joriy etish bugungi kunda ta'lim tizimidagi eng istiqbolli yangiliklardan biridir. Ular tufayli, axborot infratuzilmasi xarajatlari sezilarli darajada kamaytirilib, qo'shimcha xizmatlar yaratilib, ta'lim muhitida ta'lim sifatini oshirishda foydalanilmoqda. Bundan tashqari, individual ta'lim usullarini ishlab chiqishda bulutli xizmatlar juda samarali vositadir va bu o'quv jarayonini yanada samarali va qiziqarli qiladi. 

Har qanday texnologiya singari, bulutli texnologiyalar ham o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega. Asosiy afzalliklarga quyidagilar kiradi:

- mavjudlik - bulutlar hamma uchun va Internet mavjud bo'lgan barcha joyda, shuningdek brauzer mavjud bo'lgan har qanday qurilmada mavjud;

- arzon narxlar - virtual infratuzilmaga xizmat ko'rsatish xarajatlarini kamaytirish, faqat manbalardan haqiqiy foydalanish uchun to'lov;

- moslashuvchanlik - cheksiz hisoblash resurslari (xotira, protsessor, disklar), virtualizatsiya;

- ishonchlilik - maxsus jihozlangan ma'lumotlar markazlarida qo'shimcha quvvat manbalari, xavfsizlik, professional ishchilar, ma'lumotlarni zaxira nusxasi, Internet kanalining yuqori o'tkazish qobiliyati;

- xavfsizlik - "bulut" xizmatlari yetarli darajada xavfsizlikka ega.

Barcha afzalliklari bilan bulutli texnologiyalar bir qator kamchiliklarga ega:

- tarmoqqa doimiy ulanish - bulutli xizmatlarga kirish uchun Internetga doimiy ulanish zarur;

- dasturiy ta'minot - "bulutlarda" o'rnatilishi va foydalanuvchiga taqdim etilishi mumkin bo'lgan dasturiy ta'minotdan foydalanishda cheklovlar mavjud;

- maxfiylik - bugungi kunda saqlanadigan ma'lumotlarning 100% maxfiyligini kafolatlaydigan texnologiya mavjud emas;

- ishonchlilik - "bulut" da ma'lumotlarning yo'qolishi uni qayta tiklashning mumkin emasligini anglatadi;

- xavfsizlik - bulutning o'zi yetarli darajada ishonchli tizimdir, ammo tajovuzkor unga kirganda, ulkan ma'lumotlar omboriga kirish huquqini qo'lga kiritadi.

- uskunaning yuqori narxi - o'z bulutingizni yaratish uchun siz katta moddiy resurslarni ajratishingiz kerak.

"Bulut" dasturiy ta'minotining odatiy ishlash uslubidan asosiy farqi shundaki, siz foydalanadigan barcha ma'lumotlar sizning qattiq diskingizda emas, balki uzoq serverda saqlanadi. Amalga oshirilgan operatsiyalarga o'xshash narsa: ular shaxsiy kompyuter yoki noutbukni emas, balki u yoki bu dasturni taqdim etadigan kompaniyaning serverlarini quvvatlaydi. Siz faqat Internetga monitor orqali yuborilgan natijani olasiz.

Dasturiy platformalarning "bulutli" modelining asosiy xususiyati shundaki, tizim talablarini sinchkovlik bilan o'rganishga, tobora qimmatroq tarkibiy qismlarni sotib olishga va dasturni ko'p bosqichli o'rnatishga hojat yo'q: siz brauzerni ochishingiz, ma'lum bir saytga o'tishingiz va u yerda qayd yozuvini yaratishingiz kerak. Buni amalga oshirgandan so'ng, profilni har qanday qurilmadan (shaxsiy kompyuter, noutbuk, planshet yoki smartfon) ma'lumotni bir vositadan boshqasiga uzatishda bemalol ishlatishingiz mumkin: u serverda saqlanadi, unga kirish uchun Internetga ulanish, login va parolga ega bo'lish yetarli.

Oliy o'quv yurtlari tomonidan bulutli texnologiyalardan foydalanish o'quv jarayonining samaradorligini oshirish uchun qo'shimcha xarajatlarni kamaytirishga imkon beradigan istiqbolli yo'nalish hisoblanadi.

Bulutli texnologiyalar zamonaviy axborot dunyosining mashhur va faol rivojlanayotgan sohalaridan biridir. Bulutli hisoblash texnologiyasi bu turli xil apparat platformalarining IT-resurslarini yaxlit holda birlashtirish va foydalanuvchiga mahalliy tarmoq yoki global Internet orqali kirishni ta'minlaydigan innovatsion texnologiya.

Ko'rib chiqilgan xizmatlar asosida biz bulutli texnologiyalarning didaktik imkoniyatlarini shakllantiramiz va ulardan o'quv jarayonida foydalanishning maqsadga muvofiqligini tasdiqlaymiz:

• 
  o'qituvchi va talabalarning katta jamoasi uchun birgalikdagi ishlarni tashkil qilish;
  
• 
  talabalar va o'qituvchilar uchun har xil turdagi hujjatlar almashish va tahrirlash imkoniyati;
  
• 
  yaratilgan mahsulotlarni xizmat ko'rsatish joyidan foydalanuvchining hududiy bog'lanishining yo'qligi sababli o'quv jarayoniga tezda kiritish;
  
• 
  interfaol sinflar va jamoaviy o'qitishni tashkil etish.
  

Axborot texnologiyalari dinamikasi interfaollikning yuqori darajasi bilan ajralib turadigan va turli mamlakatlarda joylashgan va Internetda har qanday qulay vaqtda bilim olish imkonini beradigan masofaviy ta'lim tizimlarini rivojlantirishni rag'batlantiradi. Barcha faol rivojlanayotgan texnologiyalar singari, bulutli texnologiyalar ham inson hayotining barcha sohalariga kirib bormoqda. Turli sohalarda ularni amalga oshirish har xil sur'atlarda bo'ladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

1. 
   Клементьев И.П. Устинов В. А. Введение в облачные вычисления. – УГУ, 2009
   
2. 
   Облачные сервисы: взгляд из России / под ред. Е. Гребнева. – М.: Cnews, 2011
   
3. 
   Золотухин С.А. Преимущества и недостатки массовых открытых онлайн-курсов // Дискуссия. Екатеренбург: Изд. дом «Ажур», 2015. №4 (56). С. 97–103.