Massovaya introduksiya

1875-1880 dan 1914 gacha

1914 dan 1935 gacha

Janubiy О‘zbekistonga rejali introduksiya bundan 130 yil il gari boshlangan. Bu yurtimizga 19 asrning 80- yillarida ruslarnining kelishi, 1914 yilda Qarshi va Termez shaharlariga temir yо‘l tarmog‘ini о‘tkazilishi bilan bog‘liq. Temir yо‘llar atrofida ihota daraxtlari ekish, vokzallar yaqinida parklar yaratish maqsadida pitomniklar tashkil qilingan. Ularda asosan Rossiyaning janubida о‘stirilayotgan daraxtlar urug‘lari ekilgan.

Clematis L (Lamonos) turning O`zb.FA Bot. bog`ida infraduksiya qilinishi.
E.S.Moiseeva 92 bet.
Clematis turi Ranunculaceal oilasiga mansub. Uning 230 turi mavjud. (Rehred 1949) bo`lib, Madagaskar, Avstraliyada uchraydi. Botanika bog`ida Clematisning 32 turi bor. Lomanos Jakman sortining 4 turi mavjud. O`simliklarning ommaviy intraduksiya qilinishi boshqa bir qancha mamlakatlaridan O`rta Osiyoga 1885-yilda kirib kelgan. F.N.Rusanovning yozishicha (1939) Orientalis C. Vitayeva C, flamula turlari manzarali daraxt sifatida intraduksiya qilingan. Clematisning ko`p turlari Sharqiy Osiyo, Uzoq Sharq navli holatda Botanika bog`iga kirib kelgan. C.Bentham turiga kengroq ta’rif berilgan.
et Hooker (1862-1867) H.Engler (1897) K.Prante (1894) De Candolli (824-73) O.Nuntze (1885) SSSR florasida T. VII (1937) va daraxtlar hamda butasimonlar haqida. T-III (1954)
N.I.Kuznetsov (1914) Clematus L navining 170 xil turini 5 seksiyaga (H.Rehder 1949) bo`lib chiqqan. 230 turini 4 seksiyaga bo`lib chiqqan. Viorna, Atragene, Flammulla Viticella.
Hibiscus Syriacus L ning Qarshi sharoitiga introduksiya sharoitiga doir.
Rahimov A.L. Yoziyev L.H. QDU
Seriya, Gibuskusi (Hibiscus syriacus L.) gulhayridoshlar (Malvaceae Juss) oilasiga mansub tabiiy holda Xitoy, Hindiston va Kichik Osiyoda tarqalgan. Ayni paytda ushbu tur Afrika va Amerika qit’asida ko`plab o`stiriladi. Gavaya orollarida Gibiskus milliy o`simlik hisoblanib, bu yerda uni “Go`zal ayollar guli” deyishadi. Misrda Gibiskus “Seriya atirguli” nomi bilan mashhur bo`lib, tabobatda ham keng qo`llaniladi. Malayziyada ham milliy gul sifatida qadrlanadi.
Yaponiya, Xitoy, Moldaviya, Belarusiya va Ukrainaning Janubida, Qrim va Kavkazda, Qoradengiz bo`yi – Batumin, Suxumi, Gagra shaharlarida va O`rta Osiyoda madaniylashtirilgan.
Hibiscus L turkumining 250 dan ortiq turi ularning aksariyati madaniylashtirilgan. Hibiscus syriacus L. 1950 yilda Osiyodan Yevropa mamlakatlariga keltirilgan. MDH hududining barcha joylarida ekiladi. Janubiy O`zbekistonda dastlab 1930 yillardan Denov dendraysida introduksiyalashtirilgan. Qashqadaryoga 1980 yillarda Qarshi cho`lini o`zlashtirish davrida keltirilgan. Ayni paytda Janubiy O`zbekistonning iqlim zonalari quruq subtropik, cho`l, dasht, tog`oldi rayonlarida o`stiriladi. Uni Sherobod, Denov, Qarshi, Kitob, Shahrisabz va boshqa ko`plab shahar va tuman markazlarida o`stirilmoqda. Toshkentda professor O`.Pratov tomonidan uning 8 ta, jumladan oq rangda gullaydigan hillari o`stirilmoqda.