Matematik funksiyalarga oid masalalar 1

 

 

Matematik funksiyalarga oid masalalar 

 

1. Kvadratning tomoni  a  berilgan. Uning 

4

P

a

 

 perimetrini topish dasturi tuzilsin. 

2. Kvadratning tomoni  a  berilgan. Uning 

2

S

a



 yuzini topish dasturi tuzilsin. 

3. To’g’ri to’rtburchakning tomonlari  a  va b  berilgan. Uning yuzini 

S

ab



 va peimetrini 

2(

)

P

a

b





 topish dasturi tuzilsin. 

4. Aylananing diametri  d  berilgan. Uning uzunligi 

L

d



 

ni topish dasturi tuzilsin. Bu 

yerda 

3.14





. 

5. Kubning qirrasi uzunligi  a  berilgan. Uning hajmi 

3

V

a



 va to’la sirti 

2

6

S

a



 ni topish 

dasturi tuzilsin. 

6. To’g’ri burchakli paralelopipedning qirralari  a , b , c  berilgan. Uning hajmini 





V

a b c

  

 

va to’la sirtini 





2(

)

S

ab

bc

ca







 hisoblash dasturi tuzilsin. 

7. Doiraning radiusi  R  berilgan. Doira aylanasining uzunligi 





2

L

R





ni va doira yuzasi 





2

S

R





ni hisoblash dasturi tuzi7lsin. Bu yerda 

3.14





. 

8. Ikkita 

a  va b  haqiqiy sonlar berilgan. Bu sonlarnng o’rta arifmetigini hisoblash dasturi 

tuzilsin. 

9

*

.  A, B  va  C  koeffisentlari berilgan, 

2

0

Ax

Bx

C



 

 kvadrat tenglamaning diskriminanti 

noldan katta bo’lsa, uning yechimlarini aniqlaydigan dastur tuzilsin. Bunda  

0

A



 , 

2

4

D

B

A C



  

,

1

2

B

D

x

A

 





,

2

2

B

D

x

A

 





. 

10

*

. 

1

1

1

2

2

2

A ,B ,

,

,

,

C A B C  koeffisentlari berilgan, 

1

1

1

2

2

2

A x

B y

C

A x

B y

C



 



  





chiziqli tenglamalar 

sistemasi yechimlarini aniqlash dasturi tuzilsin. Bu yerda 

1

2

2

1

(C B

C B ) / D

x





, 

1

2

2

1

(A

) / D

y

C

A C





, 

1

2

2

1

D

A B

A B







. 

 

 

Kiritish va chiqarish operatoriga doir masalalar 

(Butun tipda. Intager) 

1.  L  uzunlikdagi kesma  santimetrlarda berilgan. Bir sonni ikkinchi songa bo’lgandagi 

sonning butun qismini topishdan foydalanib, berilgan  L  kesmaning butun metrlardagi 

qiymatini topish dasturi tuzilsin. 

2.  M  massali jism kilogrammlarda berilgan. Bir sonni ikkinchi songa bo’lgandagi sonning 

butun qismini topishdan foydalanib, berilgan  M  massali jismning butun tonnadagi qiymatini 

topish dasturi tuzilsin.  

 

 

3. Biror faylning hajmi baytlarda berilgan. Bir sonni ikkinchi songa bo’lgandagi sonning 

butun qismini topishdan foydalanib, berilgan faylning butun kilobaytdagi qiymatini topish 

dasturi tuzilsin.  

4.  A va  B  natural sonlar berilgan





A

B



. Uzunligi  A ga teng bo’lgan kesma ichiga 

uzunligi  B  ga teng bo’lgan nechta kesma joylashtirish mumkinligini aniqlash dasturi 

tuzilsin. 

5.  A va  B  natural sonlar berilgan 





A

B



. Uzunligi  A ga teng bo’lgan kesma ichiga 

uzunligi  B  ga teng bo’lgan kesmadan mumkin qadar eng ko’p joylashtirilgan. Ortib qolgan 

qismi uzunligini topish dasturi tuzilsin. 

6. Ikki xonali natural son berilgan. Avval o’nlar xonasidagi raqamni so’ng birlar xonasidagi 

raqamni ekranga chiqarish dasturi tuzilsin. 

7. Uch xonali natural son berilgan. Uning raqamlarni teskari tartibda yozishdan hosil bo’lgan 

sonni aniqlash dasturi tuzilsin. 

8. 999 dan katta bo’lgan natural son berilgan. Bir marta qoldiqli bo’lish amali hamda 

bo’linmaning butun qismini topish amalidan foydalanib berilgan sonni yuzlar xonasidagi 

raqamni aniqlash dasturi tuzilsin. 

9

*

.  , ,

A B C natural sonlar berilgan. O’lchovlari  A B



 bo’lgan to’g’ri to’rtburchakka tomoni 

C  bo’lgan kvadratlar eng ko’p joylashtirildi. To’g’ri to’rtburchakka eng ko’pi bilan 

joylashgan kvadratlar soni va to’g’ri to’rtburchakning ortib qolgan qismi yuzasini aniqlash 

dasturi tuzilsin. 

10

*

. Qaysidir yil berilgan. Berilgan yilning qaysi yuz yillikka tegishli ekanligini aniqlash 

dasturi tuzilsin. Masalan, 1901-yil 20-yuz yillikka tegishli. 

 

Munosabat va Mantiqiy operatorlarga oid masalalar 

Boolean 1.   A butun son berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “  A musbat 

son”. 

2. Ikkita butun  A va  B  butun sonlar berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka 

tekshiring:”A>-2 va 

3

B



tengsizlik o’rinli”. 

3. Uchta 

, ,

A B C  butun sonlar berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “

A

B

C

 

 qo’shtengsizlik o’rinli”. 

Uchta 

, ,

A B C  butun sonlar berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “ , ,

A B C  

sonlarning hech bo’lmaganda bittasi musbat”. 

4. Uch xonali son berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “Berilgan sonning 

raqamlari ketma-ket o’suvchi bo’lib joylashgan”. 

 

 

5. Uch xonali son berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “Berilgan  sonning 

raqamlari ketma-ket o’suvchi yoki kamayuvchi bo’lib joylashgan”. 

6. Uch xonali son berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “Berilgan  sonni 

chapdan o’qiganda ham, o’ngdan o’qiganda ham bir xil”. 

7.  ,

x y  sonlar berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: “Koordinatalari 





,

x y

bo’lgan nuqta koordinatalar o’qining ikkinchi choragida yotadi”. 

8.  ,

x y  sonlar berilgan. Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: ”Koordinatalari 





,

x y

 

bo’lgan nuqta koordinata o’qining ikkinchi yoki uchinchi choragida joylashgan”. 

9

*

. Shaxmat doskasining ikkita turli 





1

1

,

x y

 , 





2

2

,

x y

 koordinatalari berilgan (1-8 oraliqda 

yotuvchi butun sonlar). Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: ”Farzin bir yurishda bir 

maydondan ikkinchisiga o’ta oladi”. 

10

*

. Shaxmat doskasining ikkita turli 





1

1

,

x y

 , 





2

2

,

x y

 koordinatalari berilgan (1-8 oraliqda 

yotuvchi butun sonlar). Quyidagi mulohazani rostlikka tekshiring: ”Ot bir yurishda bir 

maydondan ikkinchisiga o’ta oladi”. 

 

Shart operatoriga doir masalalar 

1. Butun son berilgan. Agar berilgan son musbat bo’lsa, 1 ga oshirilsin, aks holda 

o’zgartirilmasin. Hosil bo’lgan sonni ekranga chiqarish dasturi tuzilsin. 

2. Butun son berigan. Agar, berilgan son musbat bno’lsa, 1 qo’shilsin aks holda 2 ga 

kamaytirsin. Hosil bo’lgan sonni ekranga chiqarish dasturi tuzilsin. 

3. Butun son berilgan. Agar berilgan son musbat bo’lsa, 1 ni qo’shib, agar  manfiy bo’lsa, 2 

ga kamaysin. Agar 0 ga teng bo’lsa, 10 ni o’zlashtirsin. Hosil bo’lgan sonni ekranga 

chiqarish dasturi tuzilsin.

 

4. Uchta butun son berilgan. Bular orasida nechta musbat son borligini aniqlash dasturi 

tuzilsin. 

5. Berilgan 

x  haqiqiy son uchun 

f

 funksiyaning qiymatini hisoblash dasturi tuzilsin, bunda 

funksiya haqiqiy qiymat qabul qiladi. 

 

2

,

0;

,

0

2;

4,

x

2

x agar x

f x

x

agar

x

agar











 









 

6. Uchta butun sonlar berilgan. Shu sonlar orasida nechta musbat nechta manfiy son borligini 

aniqlash dasturi tuzilsin. 

7.  A va  B  butun sonlar berilgan. Agar bu sonlar teng bo’lmasa,  A va  B  o’zgaruvchilar  

berilgan sonlar yig’indisini o’zlashtirsin, aks holda nolni o’zlashtirsin.  A va  B  ning 

qiymatini ekranga chiqarish dasturi tuzilsin. 

8. Sonlar o’qida 

,   ,  

A B C  nuqtalar berilgan. 2 ta nuqta orasidan  A nuqtaga eng yaqin nuqtani 

aniqlang ( B  yoki  C ), shu nuqta va   A orasidagi masofani topish dasturi tuzilsin. 

OX  va OY  o’qlarida yotmaydigan nuqta berilgan. Berilgan nuqta joylashgan koordinata 

choragini aniqlash dasturi tuzilsin. 

 

 

9

*

. Butun son berilgan. Berilgan son uchun “musbat toq son” , ”manfiy juft son”, “nolga 

teng son” va hakazoni ekranga chiqarish dasturi tuzilsin. 

10

*

. 1-999 oraliqda yotuvchi son berilgan. Berilgan son uchun “ikki xonali juft son”, 

“uchxonali toq son” va h.k ni chiqarish dasturi tuzilsin. 

Tanlash operatoriga doir masalalar. 

1. 1 7



oraliqdagi natural sonlar berilgan. Kiritilgan songa mos ravishda hafta kunlarini 

so’zda ifodalash dasturi tuzilsin. (1-Dushanba, 2-Seshanba, 3-Chorshanba va h.k). 

2.  k  natural son berilgan. Baho natijalarini chiqarish dasturi tuzilsin. (1-yomon, 2-

qoniqarsiz, 3-qoniqarli, 4-yaxshi, 5-a’lo). Agar  k  soni 1 5



 oraliqda yotmasa “xato” deb 

chiqarilsin. 

3. 1-12 oraliqda yotuvchi va oy nomerini bildiruvchi natural son berilgan (1-yanvar, 2-fevral, 

3-mart va h.k). Mos ravishda yil faslini nomini chiqarish dasturi tuzilsin. 

4. 1-12 oraliqda yotuvchi va oy nomerini bildiruvchi natural son berilgan (1-yanvar, 2-fevral, 

3-mart va h.k). Kabisa bo’lmagan yil uchun bu oyda necha kun borligini aniqlash dasturi 

tuzilsin. 

5. Ikkita natural son berilgan 

 

D (kun) va  M  (oy), kabisa bo’lmagan yil sanasi bildiradi.  

 

D

va  M  o’zgaruvchilar bildirgan kundan oldingi kunni chiqarish dasturi tuzilsin. 

6. Ikkita natural son berilgan 

 

D (kun) va  M  (oy), kabisa bo’lmagan yil sanasi bildiradi.  

 

D

va  M  o’zgaruvchilar bildirgan kundan keyingi kunni chiqarish dasturi tuzilsin. 

7. Robot faqat to’rtta tomonga ko’cha oladi (“sh”-shimol, “j”-janub, “q”-sharq, “g’”-g’arb) 

va uchta raqamli kamandani bajaradi:0-harakatni davom ettir, 1-chapga buril, -1-o’ngga 

buril. Belgi  C -robotning bo’shlang’ich yo’nalishi va butun son  n - unni berilgan kamanda 

berilgan. Berilgan kamanda bajarilgandan keyingi robot holatini aniqlash dasturi tuzilsin. 

8. Teng tomonli uchburchakning elementlari quyidagi ko’rinishda nomerlangan: 1-tomoni a, 

2-ichki chizilgan aylananing radiusi 

3

6

a

r



, 3-tashqi chizilgan aylananing radiusi 

2

R

r

 

, 

4-yuzasi 

2

3

4

a

S





. Shu elementlardan birini bildiruvchi son va uning qiymati berilgan. 

Berilgan uchburchakning qolgan elementlarini topish dasturi tuzilsin.  

9

*

. Sharq kalendarida 60 yillik davr qabul qilingan, 12-yildan davr holati rangi quyidagicha: 

yashil, qizil, sariq, oq va qora. Har bir qisqa siklda 12 ta hayvon nomlari quyidagicha 

almashadi: sichqon, sigir, yo’lbars, quyon, ajdar,ilon,ot, qo’y, maymun, tovuq, it va to’ng’iz. 

Agar 1984-yil “yashil sichqon” bo’lsa, yil nomeri bo’yicha uning nomini aniqlash dasturi 

tuzilsin. 

10

*

. Ikkita  D (kun) va  M (oy) ni bildiruvchi natural sonlar berilgan. Shu sanaga mos burjni 

aniqlash dasturi tuzilsin. “Qovg’a” (20.1-18.2), “Baliq” (19.2-20.3), “Qo’y” (21.3-19.4), 

“Buzoq” (20.4-20.5), “Egizaklar” (21.5-21.6), “Qisqichbaqa” (22.6-22.7), “Arslon” (23.7-

22.9), “Parizod” (23.9-22.10), “Chayon” (23.10-22.11), “O’qotar” (23.11-21.12), “Tog’ 

echkisi” (22.12-19.1).