Matematika oqıtıw metodikasi

Tema.Baslawısh klaslarda matematika pánniń pánlerara baylanıslılıǵı.”Matematika oqıtıw metodikasi” páni dúzilisiniń ayriqsha xusutsiyatlari, onıń mazmunı. DTS, matematikadan programma hám sabaqlıqlardıń klasslar kesiminde analizi.
Reje:
1.Baslawısh klaslarda matematika pánniń pánlerara baylanıslılıǵı.”Matematika oqıtıw metodikasi” páni dúzilisiniń ayriqsha xusutsiyatlari, onıń mazmunı.
2.DTS, matematikadan programma hám sabaqlıqlardıń klasslar kesiminde analizi.
Bilgenimizdey, matematika oqıtıw metodikası páni pedagogika pániniń málim bir bólimi bolıp, ol matematika pánin oqıtıw qaǵıydaların úyreniw menen shuǵıllanadı. Matematika oqıtıw metodikası matematika pánin oqıtıw nizamlıqların úyreniw processinde pedagogika, logika, psixologiya, matematika, lingvistika hám filosofiya pánleri menen ajıralmas baylanısda boladı. Basqasha aytqanda, mektepte matematika oqıtıw máseleleri logika, psixologiya, pedagogika, matematika hám filosofiya pánleri menen tıǵız baylanıslında sheshiledi. Matematika oqıtıw metodikasınıń metodologik hasası biliw teoriyasına tiykarlanǵan bolıp tabıladı.Matematika sózi áyyemgi grekshe – mathema sózinen alınǵan bolıp, onıń mánisi «fanlarni biliw» bolıp esaplanadı. Matematika pániniń úyrenetuǵın zatı (ob'ekti) materiyadagi ámeldegi zatlardıń keńislikdegi formaları hám olar arasındaǵı muǵdarlıq munasábetlerden ibarat. Házirgi dáwirde matematika páni shártli túrde ekige ajraladi`.
1) elementar matematika,
2) joqarı matematika.
Elementar matematika da ǵárezsiz mazmunga iye bolǵan pán bolıp, Ol oliymatematikaning túrli tarmaqlarınan, yaǵnıy teoriyalıq arifmetikadan, sanlarnazariyasidan, joqarı algebradan, matematikalıq analizdan hám geometriyaning logikalıq stuldan alınǵan elementar maǵlıwmatlar tiykarına qurılǵan bolıp tabıladı. Joqarı matematika páni bolsa real álemdiń keńislikdegi formaları hám olar arasındaǵı muǵdarlıq munasábetlerdi tolıq hám de tereń sáwlelendiriwshi matematikalıq nizamlıqlardı tabıw menen sol qollanıladı. Elementar matematika páni mektep matematika stuldıń tiykarın quraydı. Mektep matematika stulninng maqseti oqıwshılarǵa olardıń psixologiyalıq qásiyetlerin esapqa alǵan halda matematikalıq bilimler sisteması málim usılda (metodika ) arqalı oqıwshılarǵa etkaziladi.
(Metodika sózi grekshe sóz bolıp, «yo'l» degen mánisti beredi). Matematika metodikası pedagogika hám didaktika pániniń tiykarǵı bólimlerinen biri bolıp, jámiyetimiz rawajlanıwı dárejesinde tálim maqsetlerine uyqas keliwshi matematikanı oqıtıw, úyreniw nizamlıqların úyrenetuǵın ǵárezsiz fan bolıp tabıladı. Matematika metodikası tálim procesi menen baylanıslı bolǵan tómendegi úsh sorawǵa juwap beredi:
1. Ne ushın matematikanı úyreniw kerek?
2. Matematikadan nelerdi úyrenmatematik
3. Matematikanı qanday úyreniw kerek?
Matematika metodikası haqqındaǵı túsinik birinshi bolıp shveysariyalik pedagog - matematikalıq G. Pestalotsining 1803 jılda jazǵan «Sannı kórgezbeli úyreniw» shıǵarmasında bayanlaingan. XvII ásirdiń birinshi yarımınan baslap matematika oqıtıw metodikasına tiyisli máseleler menen orıs ilimpazlarınan akademikalıq S. E. Gurev (I760 -I8 I3), XvIII ásirdiń birinshi hám ekinshi yarımınan bolsa N. I. Lobachevskiy (I792-I856 ),1970 jıldan baslap mektep matematika stuldıń mazmunı jańa programma tiykarında ózgertirildi, nátiyjede onı oqıtıw metodikası da islep shıǵıldı. Házirgi programma tiykarında oqıtılıp atırǵan mektep matematika pániniń metodikası menen professorlerden v. M. Kolyagin, J. Ikromov, R. S. Cherkasov, P. M. Erdniev, N. G'aybullaev, T. Tólegenov, A. Abduqodirov hám basqa metodist ilimpazlar shuǵıllanmoqdalar. Matematika oqıtıw metodikası pedagogika institutlarınıń III-Iv kurslarında ótiledi. Ol óziniń dúzilisi ózgeshelikine kóre shártli túrde uchga bólinedi:

1. 
   Matematika oqıtıwdıń ulıwma metodikası. Bul bólimde matematika pániniń maqseti, mazmunı, forması, metodları jáne onıń qurallarınıń metodikalıq sisteması, pedagogika, psixologiya nızamları hám de didaktik principler tiykarında ashıp beriledi.
   

2. Matematika oqıtıwdıń arnawlı metodikası. Bul bólimde matematika oqıtıw ulıwma metodikasınıń nızam hám qaǵıydalarınıń anıq tema materiallarıgatadbiq qılıw jolları kórsetiledi.
3. Matematika oqıtıwdıń anıq metodikası.
Bul bólim eki bólekten ibarat :
1. Ulıwma metodikadıń jeke máseleleri;
2. Arnawlı metodikadıń jeke máseleleri.
Mısalı, vI klassta matematika sabaqların joybarlaw jáne onı ótkeriw metodikası dep atalsa, bul ulıwma metodikadıń jeke máselesi bolıp esaplanadı.
Matematika páni ámeldegi materiallıq dúnyadaǵı zatlardıń keńislikdegi formaları hám olar arasındaǵı muǵdarlıq munasábetlerdi úyreniw processinde «ilmiy izertlew» metodlarınan paydalanadı. Sol sebepli de ilimiy izertlew metodlarınan baqlaw hám tájiriybe, salıstırıwlaw, analiz hám sintez, ulıwmalastırıw, abstraktlashtirish hám konkretlashtirishlarni matematika sabaqlarında qollanıwı ilimiy-metodikalıq tárepinen túsindiriwge háreket etilgen. Matematikanı oqıtıw processinde pikirlew formaların payda qılıw metodikası da kórsetilgen, yaǵnıy sezimiy biliw (sezim, aqıl, oyda sawlelendiriw) menen logikalıq biliw (túsinik, húkim, juwmaq ) arasındaǵı logikalıq baylanısıwlar ashıp berilgen. Matematikalıq túsinik jáne onı oqıwshılar sanasında qáliplestiriw metodikası, matematikalıq húkim jáne onıń túrleri bolǵan hákisioma, postulat hám teoremalarni oqıwshılarǵa úyretiw metodikaları kórsetilgen. Matematikalıq juwmaq jáne onıń induktiv, deduktiv hám de analogik túrlerin sabaq processindegi nátiyjeni ámelde qollanıwları kórsetilgen. Matematika pánin oqıtıw daǵı didaktik principlerdiń túrlerin úyretiwge bólek áhmiyet berilgen.
Metoddıń mánisi tómendeginen ibarat :
-jámáát arasında arnawlı bir tapsırmalardı atqarap atırǵan hár bir oqıwshınıń jeke múmkinshiliklerin ámelge asıriwg'a kómeklesiw;
-oqıwshılarda málim jámáát tárepinen bildirilgen pikirge qarsı ideyanı ilgeri jıljıtıw uqıpın júzege keltiriwden ibarat.
“Pikiriy hújim” metodı
Usı metod oqıwshılardıń shınıǵıwlar processindegi aktivliklerin támiyinlew, olardı erkin oylawǵa xoshametlew hám de birdey pikirlew inertsiyasidan azat etiw, arnawlı bir tema maydanınan ren'li ideyalardı toplaw,
Baslanǵısh matematika oqıtıw metodikasibir neshe pánler menen bekkem baylanıslı
.1) tálim-tárbiyalıq hám ámeliy wazıypalardı ámelge asırıwı,
2) teoriyalıq bilimler sistemasın úyreniw procesin kórsetip beriwi kerek;
3) oqıwshılarningdunyoqarashini qáliplestiriw jolların úyretiwi kerek;
4) tálimdi adamgershiliklilestiriw;
5) matematika oqıtıw processinde insandı miynetti súyiwge, óziniń salawatı, bir-birine húrmeti sıyaqlı pazıyletlerin tárbiyalawdı kórsetip beredi;
Baslanǵısh stul matematikao'qitishning maqseti tómendegi úsh faktor menen belgilenedi:
1. Matematika oqitiwdin' ulıwma bilim beriwiy maqseti.
2. Matematika oqitiwdin' tárbiyalıq maqseti.
3. Matematika oqitiwdin' ámeliy maqseti.
Matematika oqitiwdi ulıwma bilim beriw maqseti óz aldına tómendegi wazıypalardı qóyadı :

1. 
   Oqıwshılarǵa málim bir programma tiykarında matematikalıq bilimler beriw. Bul bilimler matematika páni haqqında oqıwshılarg'a jetkilikli dárejede sıpatlama beriwi, olardı matematika pániniń joqarı bólimlerin u'yreniwge tayarlawı kerek.
   
2. 
   Oqıwshılardıń awızsha hám jazba matematikalıq bilimlerdi quram taptırıw kerek boladı ;
   
3. 
   Oqıwshılardı matematikalıq nizamlıqlar tiykarında real haqıyqatlardı biliwge úyretiw.