Matematika va kompyuter ilmlari

INSERT - jadvalgay yangi berilganlarni qo'shish;
UPDATE - jadvaldagi qiymatlarni o'zgartirish;
DELETE - jadvaldagi satrlarni o'chirish.


YANGI BERILGANLARNI JADVALGA QO'SHISH


INSERT operatorni ikkita shakli bor. Birinchisi shakl faqat bitta satrni qo'shish uchun mo'ljallangan. Bu shaklni sintaksisi quyidagicha:


::= INSERT INTO
[( )] VALUES ()

Bu yerda, bazadagi jadval yoki yangilanuvchi tasavvur (viewer) nomi, vergul bilan ajratilgan ustunlar nomidan iborat. Agarda ustunlar ko'rsatilmasa, barcha ustunlarni qiymati beriladi deb hisoblanadi, ularning ketma-ketligi jadval tuzilishidagi ketma-ketlik kabi bo'ladi. Agar ro'yxat ko'rsatilsa, unga kirmagan ustunlarni qiymati NULLga yoki jadval tuzishda berilgan oshkormas qiymatga teng bo’ladi.

quyidagicha mos kelishi
kerak:

• 
  Ikkala ro'yxatdagi elementlar soni bir xil bo'lishi;
  
• 
  qiymatlar mos ustunlarga aniq tushishi;
  
• 
  berilganlar turi ustunlar turiga to'g'ri kelishi.
  

Misol:

INSERT INTO talaba (familiya, ismi, sharifi, tug_yil, jinsi)

VALUES (‘Botirov’, ‘Rustam’, ‘Anvarovich’, ‘1954’, ‘erkak’)

Operatorning ikkinchi shakli boshqa jadvardan yoki so’rov qismidan satrlarni nusxalash uchun qo’llanadi:

::= INSERT INTO
[(

Misol:

I-kursga kirgan abituriyentlar talaba jadvaliga qo’shilsin

INSERT INTO talaba

SELECT * FROM talaba 1 kurs


BERILGANLARNI O’ZGARTIRISH

Berilganlarni o’zgartirish uchun UPDATE operatori ishlatiladi, uning sintaksisi quyidagicha:

::= UPDATE SET { = } [,...][][where bo’limi]

Bu yerdagi ustun nomi, o'zgaftirish kiritilayotgan jadvalning ustunlaridan iborat. Qiymat bu skalyar ifoda bo’lib, yangi qiymatni bildiradi, bu ifodada o'zgarmaslardan tashqari ustunlarning nomi ham qatnashishi mumkin. Agarda mavjud bo’lsa, u holda qiymat ifodasida FROM konstruksiyasida ko'rsatilgan jadvallarning ustunlari qatnashishi mumkin. Agarda WHERE konstruksiyasi bo’lmasa, barcha satrlarni qiymatlari o'zgaradi, aks holda tanlangan satrlar ustunlari o’zgaradi.

Misollar:

1. Talabalar stipendiyasi 1,2 marta oshirilsin:

UPDATE talaba

SET stipendiya = stipendiya * 1.2

2. 2000-yildan oldin tug'ilgan talabalarning vazni 1,5 martaga oshirilsin:

UPDATE talaba

SET og’irligi = og’irligi * 1.5
WHERE tug_yil<2000

3. O’qishga kirgan talabalarning tug’ilgan shahri talaba I-kurs jadvaldan olinsin:

UPDATE talaba

SET tug-shahri=a. tug-shahri
FROM talaba t INNER JOIN talaba1kurs a ON
t.id_talaba=a.id_talaba

4. 1 raqamli fakultetdagi, 2-kurs rus guruhi talabalarining stipendiyasi hisoblansin.

UPDATE talaba

SET stipendiya=514000*p.stip_turi
FROM talaba t INNER JOIN prikaz p
ON t.id_talaba=p.id_talaba
WHERE p.id_fak=1 AND p.kurs=2 AND
p.yaz='rus’ AND ykuv_yi1=2022


SATRLARNI O'CHIRISH

Satrlarni o’chirish uchun quyidagi knstruksiya ishlatiladi:

::= DELETE [FROM]
[][where bo’limi]


WHERE konstruksiyasida o’chirish kerak bo'lgan satrlar tanlanadi. Agar ko’rsatilsa, u holda shu konstruksiyada ko'rsatilgan jadvallarning satrlariga mos bo’lgan satrlar o’chiriladi.

Misollar:

a) 2002-yildan avval tug’ilgan talabalar o’chirilsin.

DELETE talaba

WHERE tug-yi1<2002

b) Toshkent viloyatidagi shaharlardan kelgan talabalar o’chirilsin:

DELETE FROM talaba

WHERE tug_shahar IN
(SELECT shahar_nomi
FROM shaharlar
WHERE vil_nomi='Tashkent viloyati');

c) 1- raqamli fakultetning, 4 -kurs rus guruh talabalari o’chirilsin.

DELETE talaba

FROM talaba t INNER JOIN prikaz p ON
t.id_talaba=p.id_talaba
WHERE p.id_fak=1 AND p.kurs=4 AND p.yaz='rus'
AND ukuv-yi1=2022

SQL TILINI RELATSION TO’LIQLIGI

SQL tilini relatsion to'liqligini isbotlash uchun relatsion amali SQL operatori orqali yozish imkoniyati mavjud bo'lishi kerak. Quyidagi operatorlarda shu imkoniyatlar keltirilgan.