Materiallari

Metrologik ekspertiza o‘tkazish va uning natijalarini

rasmiylashtirish tartibi

Reja:

• 
  Metrologik ekspertiza o‘tkazish tartibi.
  
• 
  Ekspertiza natijalarini rasmiylashtirish.
  

1. Metrologik ekspertiza o‘tkazish tartibi

Davlat ro‘yxatiga taqdim qilinadigan barcha me’yoriy hujjatlar va ularga o‘zgarishlar to‘g‘risidagi xabamomalar xalq xo‘jaligi, aholi, eksport va mamlakat mudofaasiga muvofiqlik bo‘yicha ilmiy-texnik darajadagi ekspertiza va taxlil o‘tkaziladi. Davlat standartlari (RST Uz 1.1-1.3-92, GOST - 1.5-93)ga muvofiq me’yoriy hujjatlar Davlat ro‘yxatiga qadar “0‘zstandart” agentligida ekspertizadan o‘tkaziladi.

1.1. Me’yoriy hujjatlarni ro‘yxatdan o‘tkazishning asosiy vazifalari.

- Mahsulot sifati va raqobatbardoshligini oshirish;

• 
  0‘zbekiston Respublikasida amalda boigan me’yoriy hujjatlar to‘g‘risida iste’molchilarga va Davlat boshqaruv organlariga zarur va ishonchli ma’lumotlami taqdim qilish;
  
• 
  Barcha amaldagi me’yoriy hujjatlaming yagona hisobi;
  
• 
  Me’yoriy hujjatlar ko‘rsatkichlari ma’lumotlarini chiqarishni ta’minlash;
  
• 
  Ma’lumot-axborot kartochkasini yuritish.
  

1.2. Me’yoriy hujjatlami metrologik ekspertizadan o‘tkazish tartibi 2 bosqichni ko‘zda tutadi.

3. 
   bosqich. Davlat ro‘yxatiga kirish paytidagi ekspertiza (me’yoriy hujjatlaming kirish nazorati). Bunda “0‘zstandart” agentligining organlari quyidagilami tekshiradi:
   

Me’yoriy hujjatlaming jamlanganligini;

Asl nusxaning dublikati va yana 2 nusxa - davlat tilida va millatlararo so‘zlashuv tilida borligini;

Me’yoriy hujjatlar zaruriy ma’lumot-qidiruv . alomatlarinnig to‘g‘ri yozilganligini;

Nomlanishi;

Belgilash;

OKP kodi; (Umumdavlat mahsulot klassifikatori).

Amalga kiritish yoki amal qilish muddati;

Ushbu hujjat qaysi normativ hujjatlar o‘miga ishlab chiqilganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlar yoki “birinchi bor kiritilgan” degan yozuvning bo‘lishi;

RST Uz 1.1-1.3-92, GOST 1.5-93 bo‘yicha ifodalanish, tuzulish va rasmiylashtirishning to‘g‘riligi;

Tekshirilayotgan me’yoriy hujjatlarda amaldagi standartlardan nusxa ko ‘ chirilmaganligi;

Me’yoriy hujjatlaming mikrofilmlashtirish talablariga muvofiqligi;

Hujjatning o‘zi va unga bo‘lgan avvalgi barcha o‘zgarishlaming ham ro‘yxatdan o‘tishi;

Me’yoriy hujjatlaming qiziqtiruvchi tomonlar bilan muvofiqlashtirilishi.

3. 
   bosqich. Me’yoriy hujjatlaming ilmiy-texnik darajadagi ekspertiza “0‘zstandart” agentligi organlari tomonidan 10 kun ichida o‘tkaziladi va bunda quyidagilar o‘tkaziladi:
   

Me’yoriy hujjatlaming texnik darajasi va ulaming 0‘zbekiston Respublikasi standartlari, davlatlararo va xalqaro standartlar talablariga muvofiqligi;

Tekshirilayotgan me’yoriy hujjatlardagi me’yorlar, ko‘rsatkichlar va talablaming amaldagi standartlarga muvofiqligi va uning mazmuni;

Mahsulotning xavfsizligi masalalarida iste’molchi manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan ko‘rsatkichlarning bo‘lishi, aholi hayoti va sog‘lig‘iga qaratilgan ishlar va xizmatlaming bo‘lishi, atrof-muhit muhofazasi, manbalarni tejash, mahsulotning mosligi va o‘zaro almashuvchanligi, ulami nazorat qilish uslublari, markirovkaning borligi;

Me’yoriy hujjatlarda 0‘zST 51-010-93 bo‘yicha mahsulotga, jarayonlar va xizmatlarga majburiy talablaming borligi.

Ekspertizaga GOST 10967-90 “Don, hidi va rangini aniqlash metodlari” Davlat standarti taqdim qilingan. “Don mahsulot” umumittifoq ilmiy ishlab chiqarish birlashmasi tomonidan ishlab chiqilgan va taqdim qilingan. Metrologik ekspertizani GOST 2.105-79 “Matnli hujjatlarga qo‘yiladigan umumiy talablar” va RX 0‘z 51- 029-94 “Me’yoriy hujjatlar tekshirish vositalari va uslublariga nisbatan talablar” bo‘yicha o‘tkiziladi.

Metrologik ekspertiza quyidagi turlar bo‘yicha o‘tkaziladi:

Metrologik ekspertiza;

Atamalar bo‘yicha ekspertiza;

Nashr qilish tahriri.

• 
  Metrologik ekspertizada aniqlandi.
  
• 
  Atamalar bo‘yicha ekspertizada quyidagi amaliy kamchiliklar aniqlandi.
  
• 
  Nashr qilish taxririda quyidagi amaliy kamchiliklar aniqlandi.
  

3. 
   Ekspertiza natijalarini rasmiylashtirish
   

Ekspertiza o‘tkazish natijalari dalolatnoma ko‘rinishida ekspert xulosasi bilan rasmiylashtiriladi. Dalolatnoma ekspert va bo‘linma rahbarlari imzosi bilan tasdiqlanadi va Bosh direktor o‘rinbosari tomonidan imzolanadi. So‘ngra me’yoriy hujjat RST Uz 1.1-1.3-92 bo‘yicha davlat ro‘yxatidan o‘tkaziladi.

Xulosa.

Qaror.

Dalolatnoma.

Nazorat savollari

• 
  Metrologik ekspertiza o‘tkazish tartibi.
  
• 
  Ekspertiza natijalarini rasmiylashtirish ketma-ketligi.
  

5-amaliy mashg‘ulot

Texnik va konstruktorlik hujjatlaming metrologik ekspertizasini o‘tkazish Reja:

3. 
   Texnik hujjatlarininng metrologik ekspertizasini o‘tkazish.
   
4. 
   Konstruktorlik hujjatlarininng metrologik ekspertizasini o‘tkazish.
   

1. Texnik hujjatlarininng metrologik ekspertizasini o‘tkazish

Texnik hujjatlaming metrologik ekspertizasi - bu oichanishi lozim bo‘lgan parametrlami tanlash, oichash aniqligi me’yorlarini o‘rnatish va mahsulotni ishlab chiqarish, tayyorlash, sinovdan o‘tkazish, foydalanish va ta’mirlashda oichash vositalari va usullari bilan ta’minlash bo‘yicha texnik yechimlarni taxlil qilish va baholashdir. Hujjatlarga kiritilgan aniqlik me’yorlarini nazorat qilishni o‘rnatish imkoniyatiga ega boiish - ekspertiza maqsadi hisoblanadi. Shuningdek, hujjatlarga kiritilgan nazorat qilish usullarining yetarliligi va ishonchliligini tekshirish ham ekspertiza maqsadiga kiradi.

Ishchi texnik hujjatlaming quyidagi turlari metrologik ekspertizaga tortilishi mumkin: marshrut va operasion karta, xomaki chizmalar kartasi, ko‘rsatmalar kartasi, texnik jarayon kartasi, texnik hujjatlar vedomosti. Sanab o‘tilgan barcha hujjatlarda atamalar, shuningdek, fizik kattaliklar va ular birliklarining nomlanishi va belgilanishi to‘g‘riligi tekshiriladi.

Hujjatda grafik qism mavjud boiganda oichamlar va oichamdan og‘ish orasidagi ruxsat berilganlikning muvofiqligi, shakl va yuza joylashishidagi og‘ishlar muvofiqligi, yuzaning g‘adir-budurligiga qo‘yiladigan talablarga muvofiqlik aniqlanadi.

Ekspertiza GOST 10279-80 “Avtotraktor dvigatellari uchun shisha stakan- jo‘mraklar” davlat standarti taqdim qilingan. Texnik hujjatlami metrologik ekspertizadan quyidagi GOST bo‘yicha o‘tkaziladi.

Texnik hujjatlami metrologik ekspertizadan quyidagi turlar bo‘yicha o‘tkazamiz:

• 
  Metrologik ekspertiza;
  
• 
  Patent tozaligigatekshirish;
  
• 
  Texnik ekspertiza;
  
• 
  Iqtisodiy ekspertiza.
  

1.1 .Metrologik ekspertizada aniqlandi:

3. 
   Patent tozaligiga tekshirishda aniqlandi:
   
4. 
   Texnik ekspertizada quyidagi kamchiliklar borligi aniqlandi:
   
5. 
   Iqtisodiy ekspertizada quyidagi kamchiliklar borligi aniqlandi:
   

Ekspertiza natijalarini rasmiylashtirish

Ekspertiza o‘tkazish natijalari dalolatnoma ko‘rinishida ekspert xulosasi bilan rasmiylashtiriladi. Dalolatnoma ekspert va bo‘linma rahbarlari imzosi bilan tasdiqlanadi va Bosh direktor o‘rinbosari tomonidan imzolanadi.So‘ngra me’yoriy hujjat RST Uz 1.1-1.3-92 bo‘yicha davlat ro‘yxatidan o‘tkaziladi.

Xulosa.

Qaror.

Dalolatnoma.

2. Konstruktorlik hujjatlarning metrologik ekspertizasini o‘tkazish

Konstruktorlik hujjatlarning metrologik ekspertizasi - bu o‘lchanishi lozim bo‘lgan parametrlami tanlash, oichash aniqligi me’yorlarini o‘matish va mahsulotni ishlab chiqish, tayyorlash, foydalanish va ta’mirlashda o‘lchash vositalari va usullari bilan ta’minlash bo‘yicha texnik echimlarni taxlil qilish va baholashdir.

Konstruktorlik hujjatlarning quyidagi turlarini metrologik ekspertizaga tortish tavsiya qilinadi: detallar chizmalari, yig‘ish,gabarit va o‘rnatish chizmalari. Tushuntirish xati, texnik shart, sinovdan o‘tkazish dasturi va uslubi, foydalanish va ta’mirlash hujjatlari.

Ekspertizaga GOST 10279-80 “Avtotraktor dvigatellari uchun shisha stakan- jo‘mraklar” davlat standard taqdim qilingan . Qurilish materiallari vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan va kiritilgan. Konstruktorlik hujjatlari quyidagi GOST bo‘yicha metrologik ekspertizadan o‘tkaziladi.

Konstruktorlik hujjatlari quyidagi turlar bo‘yicha metrologik ekspertizadan o‘tkaziladi.

Majburiy talablarga muvofiqlik;

Me’yorlashtiruvchi nazorat;

Huquqiy ekspertiza.

• 
  Hujjatlarning majburiy talablarga muvofiqligini ekspertiza qilishda aniqlandi:
  
• 
  Me’yorlashtiruvchi nazoratda quyidagi kamchiliklar aniqlandi:
  
• 
  Huquqiy ekspertizada aniqlandi:
  

Ekspertiza natijalarini rasmiylashtirish

Ekspertiza o‘tkazish natijalari dalolatnoma ko‘rinishida ekspert xulosasi bilan rasmiylashtiriladi. Dalolatnoma ekspert va bo‘linma rahbarlari imzosi bilan tasdiqlanadi va Bosh direktor o‘rinbosari tomonidan imzolanadi. So‘ngra me’yoriy hujjat RST Uz 1.1-1.3-92 bo‘yicha davlat ro‘yxatidan o‘tadi.

Xulosa.

Qaror.

Dalolatnoma.

Nazorat savollari

• 
  Texnik hujjatlarininng metrologik ekspertizasini o‘tkazish tartibi.
  
• 
  Konstruktorlik hujjatlarininng metrologik ekspertizasining mazmuni.