Matn Transkripsiya haqida umumiy ma’lumo


дж – qorishiq portlovchi tovushni ifodalaydi;  ң


Download 490.25 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/8
Sana13.04.2023
Hajmi490.25 Kb.
#1354155
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
2-Transkripsiya va unga xos xususiyatlar

дж – qorishiq portlovchi tovushni ifodalaydi
ң - sonor, burun tovushini bildiradi, adabiy orfografiyasi -
ng/ng


v - lab-tish tovushini ifoda qiladi
w - lab-lab tovushini ifodalaydi, cyw, qywmaq 
kabi so‘zlarda 
uchraydi
f - lab-
tish tovushi uchun ishlatilgan va ko‘proq o‘zlashgan 
so‘zlarda uchraydi; 
f - lab-
lab tovushini ifoda qiladi, aksariyat o‘rinlarda turkiy 
taqlidiy so‘zlarda qo‘llanadi.
Undoshlar 
transkripsiyasidagi bu belgilar juda ham qat’iy 
emas, matnlarda w ornida v harfini, f ornida 
ф harfini ishlatish 
an’anasi bor.
Yangi va an’anadagi o‘zbek transkripsiyasida unlilar mosligi 
bunday namoyon bo‘ladi: a ~ a, ä ~ ə,  ā  ~ ↄ, e ~ e, i ~ ъ, ї 
~ ь , i: ~ и, ї: ~ ы, u ~ у, ü ~ ү, o ~ o, ö ~ ө, є ~ є.
Yangi transkripsiyada undoshlar quyidagi harflar bilan 
ifodalanadi: b, d, f, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x, z. 
Shuningdek, turkologiya transkripsiyasidagi 
γ (amaldagi g‘ 
o‘rnida), š (amaldagi sh o‘rnida), č (amaldagi ch o‘rnida), j 
(amaldagi y  
o‘rnida), η (amaldagi ng o‘rnida), ǯ (amaldagi j 
o‘rnida) harflari olindi. 
Diakritik belgilar: 
: (ikki nuqta) 
– tovushning cho‘ziqligini bildiradi; 
׳ (akut) – belgining o‘ng tomoniga qo‘yilsa, tovushning 
palatalizatsiyani, chap tomoniga qo‘yilsa, velarizatsiyani bildiradi; 
> va < 
– bir tovushning ikkinchisiga o‘tishini ko‘rsatadi; 
II (parallel chiziq) - 
ikki tovush yoki so‘zning parallel 
qo‘llanishiga ishora qiladi
( ) 
– qavs ichidagi harf ifodalagan tovushning ba’zan nutqda 
talaffuz qilinmasligini bildiradi; 
[ ] - 
katta qavs matndagi bo‘g‘in, so‘z, transkripsiya qilingan 
so‘zlarni ajratib ko‘rsatishga xizmat qiladi yoki respondentdan 
yozib olingan matndagi noaniqliklarning dialektolog tomonidan 
tiklanganligini bildiradi, masalan: [

Download 490.25 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling