Maurya imperiyasi Magadhada

---

Maurya imperiyasi
Maurya imperiyasi Magadhada
joylashgan va miloddan avvalgi 322-185-
yillar orasida Hindiston yarim orolida
hukmronlik qilgan Chandragupta Maurya
tomonidan asos solingan jugʻrofiy
jihatdan temir asri tarixidagi davlat
[1]
.
Janubiy Osiyoning aksariyat qismini
tashkil etuvchi Maurya imperiyasi Hind-
Gangetik tekisligining fath qilinishi bilan
markazlashtirildi va uning poytaxti
Pataliputra (zamonaviy Patna)da

---

joylashgan edi. Imperiya Ashoka
hukmronligi ostidagi 5 million kvadrat
kilometr (1,9 million kvadrat mil) dan
uzoqroq boʻlgan Hindiston yarim orolida
mavjud boʻlgan eng katta davlatga
aylandi
[2]
.
Mil. Avv 322-yilda Chandragupta Maurya
Arastastra
[3]
muallifi Chanakya koʻmagi
bilan qoʻshinni koʻtardi va milodiy yilda
Nanda imperiyasini agʻdardi
[4]
.
Chandragupta Buyuk Aleksandr
Makedonskiy tomonidan qoldirilgan
satraplarni bosib olib, oʻz kuchini gʻarbiy
tomonga, markaziy va gʻarbiy Hindiston
boʻylab tez sur’atda kengaytirdi va
miloddan avvalgi 317-yilgacha imperiya

---

Hindistonning shimoli-gʻarbiy qismini
toʻliq egallab oldi
[5]
. Maurya imperiyasi
Salavkiy-Maurya urushi davrida
Salavkiylar imperiyasining asoschisi
Salavka I ni magʻlub etdi va shu bilan
Indus daryosining gʻarbiy hududini
egalladi.
Asos solinishi
Iskandarning Panjobga yurishi ortidan,
Chanakya ismli braxmin (asl ismi
Vishnugupt, shuningdek, Kautilya nomi
bilan ham tanilgan) katta va harbiy
Kelib chiqishi
Tarixi

---

jihatdan qudratli va qo‘shnilari
qo‘rqitadigan qirollik Magadxaga bordi,
ammo Nanda sulolasidan bo‘lgan qiroli
Dhana uni ishdan bo‘shatdi. . Magadha
bilan jang qilish istiqboli Iskandar
qo'shinlarini sharqqa ketishdan qaytardi:
U Bobilga qaytib keldi va qo'shinlarining
ko'p qismini Hind daryosining g'arbiga
qayta joylashtirdi. Miloddan avvalgi 323-
yilda Iskandar Bobilda vafot etgach,
uning imperiyasi parchalanib ketdi va
mahalliy shohlar o'z mustaqilligini e'lon
qilib, bir nechta kichik satraplarni
birlashtirilmagan davlatda qoldirdi.
Chandragupta Maurya Dhanani taxtdan
tushirdi. Yunon sarkardalari Evdemus va
Peithon miloddan avvalgi 316 yilga qadar

---

hukmronlik qildilar, Chandragupta Maurya
(hozirgi uning maslahatchisi Chanakya
yordamida) makedoniyaliklarni hayratda
qoldirdi va mag'lub etdi va mintaqani
Magadxadagi yangi hokimiyat o'rni
nazorati ostida birlashtirdi. Chandragupta
Mauryaning hokimiyat tepasiga kelishini
sir va bahs-munozaralar qamrab oladi.
Bir tomondan, Visaxadattaning
"Mudrarakshasa" (Rakshasa-
Rakshasaning she'ri Magadxaning bosh
vaziri bo'lgan) dramasi kabi bir qator
qadimgi hind hikoyalari uning qirollik
nasl-nasabini tasvirlaydi va hatto uni
Nandalar oilasi bilan bog'laydi. eng
qadimgi buddist matnlari,
Mahaparinibbana Sutta Maurya deb

---

nomlanuvchi kshatriya qabilasiga ishora
qiladi. Har qanday xulosalar qo'shimcha
tarixiy dalillarni talab qiladi.
Chandragupta birinchi bo'lib yunon
yozuvlarida "Sandrokottos" sifatida
paydo bo'ladi. Yoshligida u Aleksandr
bilan uchrashgan bo'lishi mumkin. Hisob-
kitoblarga ko'ra, u Nanda shohi bilan ham
uchrashgan, uni g'azablantirgan va tor
qochib ketgan. Chanakya dastlab
Chandragupta qo'mondonligi ostida