Mavuz: dpm larda inolantiruvchi nurlanish manbalarindan foydalanganda xodimlar va pasientlarni himoyalash

K y x Q x t
D = — ------------- - --------------
R 2
D - doza - rentgenda;
Ky- izotopning gamma-doimiyligi;
Q —manbaning aktivligi, mKu;
/-nurlanish vaqti soatlarda;
R - masofa, sm.
Himoya to‘siqlaridan foydalanilganda formulaning mahrajiga mazkur to‘siq orqali nurlanishning pasayish koeffitsiyenti kiritilishi kerak
(K). Bu koeffitsiyentning qiymati nurlanish turiga, uning quvvatiga,
to‘siqning materialiga va uning qalinligiga bogiiq.
Agar manbaning aktivligi radiyning milligam-ekvivalentlarida ifodalangan bo‘lsa, formula quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
Q^Axmoct
D= -----------5—
k x R
bu yerda:
D, t, R, k laming ifodasi, xuddi oldingi formuladagidek boTib, mmanbaning aktivligi (mg-ekv radiy), 8,4 - radiyning doimiy gammasi
bo‘ladi.
Bu formula yordamida radioaktiv moddalar bilan xavfsiz sharoitlarda ishlashni, A kategoriyasiga kiruvchi (yiliga 20 mZv yoki yiliga 2
ber yoki haftasiga 0,04 ber) ruxsat etiladigan samarali ekvivalent
dozaning quvvatini kiritish orqali aniqlash mumkin. Buning uchun sm
lardagi masofani metrlarga o‘zgartirish kerak bo‘ladi:
8,4xmxt
468
bu yerda:
r - manbadan ishlovchigacha bo‘lgan masofa, bu qiymat ko‘pincha
metrlarda oichanadi.
Formula o‘zgargandan va soddalashtirilgandan so‘ng, quyidagi
shaklga kiradi:
kr2 - ™
Bu holatda 48 raqami ajratib olingan koeffitsiyent bo‘lib, uning
o‘lchami yo‘q. Bu formula har qanday himoyani hisoblash uchun juda
qo‘1 keladi:
4 8 sr2xk
1. Miqdor orqali himoyalanishni aniqlash: m = I
4sxr2xk
2. Vaqt orqali himoyalanishni aniqlash: f ~ m
a _ m x t
3. Masofa orqali himoyalanishni aniqlash: r ~ k x 48
4. To‘siq orqali himoyalanish. Gamma nurlanish uchun kerak bo‘ladigan
to‘siqning qalinligini nurlanish energiyasi, manbaning solishtirma
aktivligi, manbadan ish joyigacha bo‘lgan masofa, ishlash muddati va
to‘siq materialini bilish orqali aniqlanadi. Manbadan tarqalayotgan
nurlanish dozasini ruxsat etiladigan qiymatlargacha pasaytiraoladigan
to‘siqning qalinligini quyidagicha hisoblash mumkin:
1) jadval bo‘yicha; 2) yarim pasaytirish qavati bo‘yicha.
To‘siq qalinligini hisoblashning birinchi bosqichi nurlanishni kerak
bo‘ladigan darajagacha pasaytirish karraligini hisoblashdan iborat.
Yuqoridaga formuladan foydalanganda formuladagi k quyidagi formula
yordamida topilishi mumkin.
m x t