Mavzu: Ko‘p to‘lqinli sharoitlarda signallarni qabul qilish Guruh: 01-81/21 Bajardi: Xushvakov j tekshirdi: Norov e toshkent 2023 Mavzu: Ko‘p to‘lqinli sharoitlarda signallarni qabul qilish Reja: Kirish

Download 30.34 Kb.

bet	3/3
Sana	12.10.2023
Hajmi	30.34 Kb.
	#1701011

1 2 3

Bog'liq
Xushvakov J

1-jadval
Sodda kodli birikmalarni uzatish va qabul qilishning xalaqitga bardoshliligini hisoblash

2. Ikkilik kodlarning turlari

3 karrali bir soniga ega kod
Ushbu kodda hamma birikmalari shunday tuziladiki, kodli kombinasiyadagi birlarning umumiy soni 3 karrali bo’lishi k informasion razryadga ikki nazorat m=2 razryadlarini qo’shish kodlaridan tuziladi.

k	M	N=k+m
0 0 0 1	1 1	0 0 0 1 1 1
0 0 1 0	1 1	0 0 1 0 1 1
0 0 1 1	1 0	0 0 1 1 1 0
0 1 0 1	1 0	0 1 0 1 1 0
0 1 1 1	0 0	0 1 1 1 0 0

Kod sig’imi N=2^n-2. Kodli masofa d2. Kod hamma bittali hatoliklar va har qanday juft miqdordagi bir tomonlama yo’naltirilgan hatoliklarni aniqlaydi.
“Siljish” turidagi va 3 karalli hatoliklarni aniqlamaydi.

№	Stansiyalar	Ikkilikdagi kod	Uchga karrali kod
1	1	0001	000111
2	2	0010	001011
3	3	0011	001110
4	4	0100	010011
5	5	0101	010110
6	6	0110	011010
7	7	0111	011100
8	8	1000	100011
9	9	1001	100110
10	10	1010	101010
11	11	1011	101100
12	12	1100	110010
13	13	101	110100
14	14	1110	111000

3.3. n_C ni hisoblash

n_C qiymati oldingi qismda keltirilgan formulalar bilan belgilanadi. n_C ni aniqlash uchun dastlabki ma'lumotlar vazifada ko'rsatiladi:

Uchastkadagi stansiyalar soni (N_C);
stansiya manzilining kodi;
P₀₁ va P₁₀ qiymatlari.

Misol-1, N_C = 14 berilgan; stantsiya manzil kodi - doimiy vazn kodi; Р₀₁ =10 ^-4; Р₁₀ =10^–4. ifodadan foydalanib , bizda;
С_n^m=N_c= Yuqoridagi ifoda ikkita noma'lumni o'z ichiga oladi va ularni tanlov asosida aniqlash mumkin. Matematika kursidan ma'lumki, «n» ning juft qiymati uchun С_n^m qiymati m=n\2 uchun maksimal qiymatga ega va qiymati uchun «n» –m=(n+1)/2
Shunday qilib, tanlov quyidagi qiymatlardan amalga oshirilishi kerak:
C₃¹=C₃² ; C₄² ; C₅² =C₅³; C₆³;C₇³= C₇⁴; C₈⁴;C₉⁴= C₉⁵ ; C₁₀⁵.
Olingan, C₅²= =10< N_C=13. Kod C₅² belgilangan qiymatni N_C bilan ta'minlamaydi.
Olingan, С₆³ = =20> N_C =13. Katta chegaraga ega bo'lgan С₆³ kodi 14 ta stantsiyani tanlash imkoniyatini beradi. C₆²= C₆⁴= =15> N_C=14 olingan. C₆² yoki C₆⁴ kodi 14 ta stantsiyani tanlash imkoniyatini beradi. Shunday qilib, stantsiya manzilining tanlash qismi uchun doimiy vazn n_C = 6 bo'lgan uchta kod topildi, ularning vaznlari (m) 2,3,4 ga teng. Kodning og'irligini tanlash Р₀₁ va Р₁₀ taqqoslash asosida amalga oshiriladi Berilgan misolda "1" ning "0" ga aylanish ehtimoli "0" dan "1" ga aylanishiga, ya'ni. birliklar buzilishlarga kamroq ta'sir qiladi va shuning uchun kodda ko'proq birliklar bo'lishi kerak, ya'ni. m = 4 ni qabul qilish kerak. C₆⁴ kodini stantsiya manzillari kodlari jadvali shaklida yozish mumkin. Jadvalni ikkilik sanoq tizimida 2ⁿ=2⁶=64 gacha bo'lgan sonli tabiiy qatorni yozish orqali tuzish mumkin va shu qatordan "1" belgilar soni 4 ga teng bo'lgan sonlarni tanlang, ya'ni m = 4. Ko'rib chiqilgan misolning yakunida shuni ta'kidlash kerakki, C₃₁=C₃₂ xususiyatiga ega kodlar; C₃¹=C₃²; C₄²= C₄³; C₅² =C₅³; C₅¹= C₅⁴;……..,
Agar yuqoridagi jadvalda barcha belgilar teskari yo'naltirilgan bo'lsa ya'ni ("1" "0" ga, "0" "1" bilan almashtirilsa), u holda biz С²₆ kodini olamiz.

№	Bajaruvchi kod	Axborot belgilari	Himoya belgilari
1	0001	000111	000111
2	0010	001011	001011
3	0011	001110	001110
4	0100	010011	010011
5	0101	010110	010110
6	0110	011010	011010
7	0111	011100	011100
8	1000	100011	100011
9	1001	100110	100110
10	1010	101010	101010
11	1011	101100	101100
12	1100	110010	110010
13	1101	110100	110100
14	1110	111000	111000

1-jadval

3. SIGNALLARNI QABUL QILISH VA QABUL QILINGAN SIGNALLARNI XALAQITGA BARDOSHLILIGINI HISOBLASH

Oddiy kod kombinatsiyalari kod qoidalarini yaratish uchun bitta qoidani ishlatadigan narsalar deb ataladi. Oddiy kod kombinatsiyasining misollaridan statsionar manzillarining kod kombinatsiyasi quyidagicha taqsimlanadi. Murakkab kod kombinatsiyasi bir necha oddiy kodlardan iborat. Shunday qilib, n_Г, n_C, n₀₁….. ni aniqlagandan so'ng, 3-bo'limda ko'rib chiqilgan tuzilmalarning har biri murakkab kod kombinatsiyasi sifatida ko'rib chiqilishi kerak va uning tarkibiy qismlari n_Г, n_C, n₀₁….. oddiy kod kombinasyonlari sifatida qaralishi kerak.

Sodda kodli birikmalarni uzatish va qabul qilishning xalaqitga bardoshliligini hisoblash

Sodda kod birikmalarining xalaqitga bardoshliligi quyidagi qoidalar asosida hisoblanadi.
1.Bitta elementar signal (impuls) ni qabul qilishda chiziqli qabul qiluvchi (demodulyator) mantiqiy nol qiymatini ("0" raqamlari) yoki mantiqiy birlik qiymatini ("1"raqamlari) ajratishi mumkin. Bu impuls bitta mantiqiy qiymat bilan uzatilganligi uchun uni qabul qilishning mumkin bo‘lgan ikki hodisasi to‘la hodisalar guruhini tashkil yetadi. Bu hodisalar teoremasining to‘liq guruhi asosida yozishga imkon beradi
R₁₁+R₁₀=1 i R₀₁+R₀₀=1, (1)
P₁₁-bir mantiqiy qiymatga yega bo‘lgan elementar signalni ishonchli qabul qilish yehtimoli;
P₀₀-elementar signalni qabul qilish ishonchliligi yehtimoli nol mantiqiy qiymati bilan;
P₁₀-mantiqiy qiymatga yega bo‘lgan elementar signalning interferensiyasi ta’siri ostida nolga teng mantiqiy qiymatga yega bo‘lgan elementar signalga aylanish yehtimoli;
P₀₁-nolning mantiqiy qiymati bo‘lgan elementar signalning biror mantiqiy qiymati bo‘lgan y elementar signalga interferensiyasi ta’siri ostida aylanish yehtimoli.
Shunday qilib (1) ga ko’ra va topshiriqda berilgan P10 va P01 ko’rsatkichlaridan kelib chiqgan holda, elementar signalning qolgan xarakteristikalarini aniqlash mumkin.
Signallar ko‘p siklli bo‘lganligi va har bir soat siklini (impulsini) qabul qilish oldingi impulsni qabul qilish natijasiga bog‘liq bo‘lmaganligi uchun ko‘p siklli signalni uzatish va qabul qilish barqarorligi mustaqil hodisalar uchun yehtimolni ko‘paytirish va qo‘shish teoremalari asosida hisoblanadi
∑Р(А₁)= Р(∏А₁) , (2)
∏ Р(А₁)= Р(∑А₁), (3)
P (A1) i-hodisaning ehtimolligi
Bu formulalar asosida:
a) oddiy kodli kombinatsiyani (Rpr) ishonchli (to‘g‘ri) qabul qilish yehtimoli uning alohida belgilarini ishonchli qabul qilish yehtimolliklari mahsuliga teng (2-formula);
b) bir kodli birikmaning, masalan, № 1, boshqasiga o‘tish yehtimoli, masalan, № 2, (P (1 2)) birinchi birikmaning har bir belgisining ikkinchi birikmaning mos belgisiga o‘tish yehtimolliklari hosilasiga teng (29-formula);
s) xatolikni aniqlamaslik yehtimoli (Rnos) ruxsat yetilgan kod birikmasining boshqa ruxsat yetilgan kod birikmalariga o‘tish yehtimollari yig‘indisiga teng (3-formula);
d) xatolikni aniqlash yehtimoli (Roche) ruxsat yetilgan kod kombinatsiyasining yechilmagan kod birikmalariga o‘tish yehtimollari yig‘indisiga teng (3-formula);
ye) to‘liq voqealar guruhi teoremasiga asosan
R_pr+R_nosh+R_oosh=1 (4)

Xulosa
Biz ushbu mustaqil ishi davomida Dispetcherlik marzalashtirishda kodli qurilmalarning ishini , hamda xalaqitlarga qanchalik darajada bardoshli ekanligi bilan tanishib chiqdik.
Mustaqil ishi davomida o’zimizga berilgan uchastkadagi stansiyalarni jixozlab chiqdik va bizga berilgan pult monipulyator kirish alfaviti asosida o’zimizning pult monipulyatorimizni yaratdik, hamda yaratish davomida pult monipulyatorning barcha knopkalari bilan tanishib ularning vazifalarini bilib oldik. Menga K alfaviti berilgan ushbu alfavit asosida o’z uchastkam uchun pult monipulyator sxemasini yaratdim. Keyingi topshiriqda esa dispetcher stansiyadagi obektlarni boshqarishda qo’laydigan kodlar bilan tanishib chiqdik hamda bizga berilgan kod asosida kodlashni amalga oshirdik. Menga uchga karrali kod berilgandi ushbu kodda amallar bajardim. Keyinchalik esa ushbu kodlarning xalaqitga bardoshliligini hisobladik, kurs ish davomida juda ko’p telemexanika to’g’risidagi bilimlarga ega bo’ldim va bu bilimlar kelajakda bu sohani yanada takomillashtirisha bizga katta yordam berishiga aminman. Kelajakda hali bu sohada juda katta yangiliklar yaratamiz.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

Gavzov D. V. va boshqalar Dispetcherlik markazlashtirish tizimlari. - M .: Marshrut, 2002. - 407 p.
Brizhak E.P. Temir yo'l transportida teleboshqaruv tizimlari. - M .: Marshrut, 2005. - 467 p.
Strokov V.G., Xorunov Sh.R.Temir yo‘l transportida teleboshqaruv va telesignalizatsiya tizimlari. -Toshkent.: ILMZIYO, 2006. - 205s
Karvatskiy SB. va hokazo. Masofadan boshqarish pultining strelkalari va signallari. M.: Transport. 1985. - 223 b.
Dmitrievskiy G.V., Ovlasyuk V.Ya., Suxoprudskiy N.D. Elektr ta'minoti qurilmalarini avtomatlashtirish va telemexanika. – 11.1 Transport. 1982. - 231 b.
Tutevich V.N., Telemexanika. - M.: Oliy maktab, 1985. -421s.
Овласюк В.Я., Почавец В.С., Сухопрудский Н.Д. Автоматика и телемеханика электроснабжающих устройств. Учебник для техникумов ж.д. транспорта. -М.: Транспорт. 1989. стр.239.
Егоренков Н.Г., Кононов В.А. Устройства телеуправления диспетчерской централизации системы «Луч». -М.: Транспорт. 1988. 304 стр.
Зельдин Е.А. Триггеры. -М.: Энергоатомиздат. 1983. стр.96.
Строков В.Г., Хорунов Ш. Р., Системы телеуправления и телесигнализации на железнодорожном транспорте. Тошкент. Илм-зиё. 2006. стр.208.
Sadikov A.N., Ubaydullayev S.Q. Joniqulov E.Sh. Temir yoʻl transportidagi telemexanik boshqaruv va nazorat tizimlari . Uslubiy koʻrsatmalar. Toshkent davlat transport universiteti. Т.:2021, 55 стр.
http://fayllar.org