Mavzu: 1-dars. Sodda ifodalarni hisoblash dars maqsadi

M 
AH 
SJ 
MY 
K 
BST 

---

Aim.Uz 
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi. O‘qituvchi tomonidan kompyuterlar ishga tayyorlanadi. 
Informatikadan mavzuga mos elektron qo‘llanmalar kompyuterga yuklanadi. Excel elektron jadvali ishchi holatga 
keltiriladi. 
Mavzuni yoritish:
 
O’quvchilar EXCEL dasturi bilan 9-sinfdan tanish ekanliklarini hisobga olib qisqacha savol javob 
o’tkaziladi. MS Excel 2010 elektron jadvalida yangi interfeysi asosida tasma (ingliz tilida “Ribbon”) deb 
nomlanuvchi va asosiy oynaning yuqori qismida joylashgan ko‘p varaqli soha joylashgan.
MS Excel 2010 ning tasmaning har bir bo‘lagida muayyan vazifalarni bajarishga mo‘ljallangan tugmalar 
majmuasi jamlangan:
Bosh oynaning yuqori chap burchagida tez-tez ishlatiluvchi murojaatni osonlashtiruvchi panel mavjud 
bo‘lib, u yerda xotirada saqlash, oxirgi amalni bekor qilish kabi amallarni tez va oson bajarish mumkin.
Ushbu panelga yangi buyruqlar kiritish orqali imkoniyatini oshirish mumkin. 
Tasmaning tagida elektron jadvalning ishchi sohasi joylashgan. Jadval ko‘rinishida berilgan fayl Excelda 
kitob (Книга) deb ataladi. Kitob esa Avvalambor, kalkulyatorning imkoniyatlari va kamchiliklari haqida 
o‘quvchilarga ma’lumot beriladi.
Insonlarda hisob-kitoblarni avtomatlashtirish uchun xizmat qiluvchi dasturlarga bo‘lgan talab kuchaydi. 
Odatda, bunday dasturlarni elektron jadvallaryoki jadval protsessorlari deb nomlashadi. 
Elektron jadvallar avvalo iqtisodiy masalalarni yechish uchun mo‘ljallangan. Lekin ularning yordamida 
muxandislik masalalarini yechish, formulalar bo‘yicha hisob-kitoblar bajarish mumkin. 
Elektron jadvallar qo‘llanilayotgan sohalar juda ko‘p. Masalan: moliya, buxgalteriyaga oid (xususan, ish 
haqini hisoblash), har xil iqtisodiy, texnik hisoblar, kundalik, xo‘jalik mollari va mahsulotlarni sotib olish hisoblari va 
hokazolar. 
Elektron jadvallarning asosiy vazifasi ma’lumotlarni jadval ko‘rinishida tasvirlash va qayta ishlash bo‘lib, 
birlamchi vazifasi hisob-kitoblarni avtomatlashtirishdir.
Elektron jadvallar beradigan imkoniyatlar dasturlarning turlariga bo‘g‘liq bo‘lib, asosan, quyidagilardan 
iborat: 
 ma’lumotlarlarni jadval ko‘rinishida tasvirlash va ko‘rinishini o‘zgartirish; 
 jadval elementlarini formatlash; 
 formulalardan foydalanish(hisob-kitoblarni avtomatlashtirish); 
 katakchalarni avtomatik to‘ldirish; 
 turli xildagi funksiyalar majmuidan foydalanish; 
 ma’lumotlarni qidirish va almashtirish; 
 ma’lumotlar asosida turli ko‘rinishda shakllar hosil qilish va tahrirlash; 
 ma’lumotlar ombori hosil qilish va uning ustida amallar bajarish. 
Birinchi elektron jadval dasturi VisiCalc nomi bilan o‘tgan asrning 80-yillari boshida ishlab 
chiqilgan. Undan keyin kompyuterlarning turlari va vazifasiga qarab SuperCalc, Multiplan, Framework,