Мавзу №1 Талабаларнинг умуммаданий ва касбий тайёргарлигидаги жисмоний тарбиянинг ўрни

Мавзу №1 Талабаларнинг умуммаданий ва касбий тайёргарлигидаги жисмоний тарбиянинг ўрни

РЕЖА

• 1. Валеология – инсон саломатлик ҳақидаги фан
• 2. Валеология фанининг предмети, мақсад ва вазифалари
• 3. Валеология фанининг бошқа фанлар билан ўзаро боғлиқлиги
• 3. Фаннинг ривожланишида замонавий олимларнинг ва шарқ мутафаккирларининг тутган ўрни

“Валеология”- саломатлик ҳақидаги таълимот бўлиб, инсон ва жамият саломатлигини, соғлиқни сақлаш ва мустаҳкамлаш вазифаларини ва уларни амалга ошириш йўлларини ўргатади.

• “Валеология”- саломатлик ҳақидаги таълимот бўлиб, инсон ва жамият саломатлигини, соғлиқни сақлаш ва мустаҳкамлаш вазифаларини ва уларни амалга ошириш йўлларини ўргатади.
• “Валеология” лотинча сўз бўлиб, vаleо-саломатлик, соғлом бўлиш маъносини билдиради.
• Бу атамани биринчи бўлиб рус олими, Россия ФА академики Израиль Ицкович Брехман 1987 йилда киритган.

“Валеология асослари” фанининг

• “Валеология асослари” фанининг
• асосий вазифалари
• Инсон саломатлиги ва соғлиқ резервларини тадқиқ этиш ва сон жиҳатидан баҳолаш.
• Соғлом ҳаёт тарзига йўналтириш.
• Инсон саломатлиги ва соғлиқ резервларини соғлом ҳаёт тарзига йўналтириш орқали сақлаш ва мустаҳкамлаш.

Жамият саломатлигининг асосий кўрсаткичлари

• Жамият саломатлигининг асосий кўрсаткичлари
• Демографик кўрсаткичлар:
• Туғилиш
• Ўлиш
• Аҳолининг табиий ўсиши
• Ўртача умр кўриш
• Жисмоний ривожланганлик
• Касалланиш.
• Шикастланиш ва ногиронлик

Соғлиқ ёки саломатлик тушунчаси

• Соғлиқ ёки саломатлик – бу инсонда нафақат касалликларнинг бўлмаслиги ва жисмоний нуқсонларнинг йўқлиги, балки унинг тўлиқ ақлий, руҳий, маънавий ва ижтимоий баркамоллигидир. БССТ нинг маълумотига кўра инсон саломатлиги 4 та омилга боғлиқ:
• ССТ – 45-50%, экология – 20-25%, ирсият – 15-20%, тиббий хизмат сифати -5-10%

Туғилиш- йил давомида туғилганлар сонининг аҳолининг 1000 тасига нисбатан олинган миқдори.

• Туғилиш- йил давомида туғилганлар сонининг аҳолининг 1000 тасига нисбатан олинган миқдори.
• Ўлим- 1000 та аҳолига нисбатан олинган йил давомида ўлганларнинг сони бўлиб, ўртача 9-15%ни ташкил этади.
• Касалланиш- аҳоли саломатлигининг издан чиқиш ҳоллари бўлиб, аҳоли саломатлигига баҳо беришда катта аҳамиятга эга.

Саломатликка таъсир этувчи омиллар:

• Саломатликка таъсир этувчи омиллар:
• Ташқи атроф-муҳит омиллари
• Саломатликка салбий таъсир этувчи омиллар (тартибсиз овқатланиш)
• Гиподинамия.
• Зарарли одатлар.
• Руҳий-эмоционал зўриқишлар

СТТ таркибий қисмлари

• СТТ таркибий қисмлари
• Унумли меҳнат қилиш
• Фаол дам олиш
• Тўғри (рационал овқатланиш)
• Бадантарбия ва спорт билан шуғулланиш
• Организмни чиниқтириш
• Шахсий ва психогигиена қоидаларига риоя қилиш
• Ёмон одатлардан ўзини тийиш
• Ҳар йили диспансер кўригидан ўтиш.

Узоқ умр кўриш (геронтология)

• Узоқ умр кўриш (геронтология)
• Геронтология – тирик организмлар, жумладан одамнинг ҳам қариш жараёнини ўрганадиган фан бўлиб, медицина-биология фанларининг бир қисмидир.

Узоқ умр кўрувчи кишилар ўзларининг маълум хусусиятларига кўра 3 гуруҳга бўлинади:

• Узоқ умр кўрувчи кишилар ўзларининг маълум хусусиятларига кўра 3 гуруҳга бўлинади:
• 60 дан 74 ёшгача - ёши қайтган кишилар
• 75 дан-89 гача - қариган кишилар
• 90 дан ошганлар – узоқ умр кўрувчилар

Касаллик- инсон организми фаолияти нормал функциясининг издан чиқишига айтилади.

• Касаллик- инсон организми фаолияти нормал функциясининг издан чиқишига айтилади.
• Касаллик 4 та босқичда кечади:
• Яширин давр
• Илк белгилар (продромал) даври.
• Касалликнинг авж олиш даври.
• Соғайиш даври.

Ногиронлик деб меҳнат фаолиятини йўқотиш ёки пасайишига айтилади.

• Ногиронлик деб меҳнат фаолиятини йўқотиш ёки пасайишига айтилади.
• Санология – саломатлик, уни ҳимоя қилиш, кўпайтириш ва жамият бойлиги сифатида қабул қилиш ҳақидаги фан.
• Симптом – касаллик белгилари.

Шахсий гигиена-бу инсон саломатлигини сақлаш ва яхшилаш учун ўтказиладиган кундалик тадбирларга айтилади.

• Шахсий гигиена-бу инсон саломатлигини сақлаш ва яхшилаш учун ўтказиладиган кундалик тадбирларга айтилади.